افقی سبزتر
اکونومیست
روز ۲۲ سپتامبر بود که آقای شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در یک تماس ویدیویی با دبیرکل سازمان ملل یک وعده شگفت‌آور داد. او گفت چین تصمیم گرفته روند افزایش انتشار کربن خود را تا سال ۲۰۳۰ متوقف کند. این تقریبا شبیه به برنامه‌ای است که پنج سال پیش هم داشت. چین قرار است تا سال ۲۰۶۰ به کشور «عاری از کربن» تبدیل شود. در واژگانِ مربوط به تغییرات اقلیمی، این یعنی چین می‌تواند به تعادلی در زمینه کاهش و انتشار کربن دست پیدا کند. این اقدام هم به کمک فناوری و هم به شیوه‌های طبیعی انجام خواهد شد. شیوه طبیعی مثل درختکاری است. چین برای اینکه به این هدف خود دست پیدا کند باید از هر اقتصاد دیگری سریع‌تر و چابک‌تر عمل کند. به این ترتیب، این هدف چین یک چالش بزرگ خواهد بود.
وقتی توافق پاریس به امضا رسید کشورهای مختلف تصمیم گرفتند برنامه‌های تازه‌ای برای مقابله با انتشار کربن در دستور کار خود قرار دهند. این برنامه‌ها قرار بود تا پایان امسال ادامه پیدا کند اما کووید۱۹ همه برنامه‌ها را تغییر داد. رئیس بخش تغییرات اقلیمی در سازمان ملل هم اعلام کرد ۸۰ کشور جهان به زودی به پایان مهلت خود می‌رسند. پس از سخنرانی آقای شی، بسیاری از تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کردند که چین دست خود را رو نمی‌کند مگر زمانی‌که نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا مشخص شود چرا که در آن زمان سیاست‌های محیط زیستی این کشور به‌ویژه در زمینه تغییرات اقلیمی هم دست‌کم برای چهار سال آینده مشخص خواهد شد. اما فشارهای بین‌المللی بود یا هر امر دیگر، چین تصمیم گرفت زودتر دست خودش را رو کند.
اما آیا اهدافی که چین در نظر گرفته واقع‌بینانه است؟ مهم‌ترین مسئله این است که چین چه زمانی به اوج انتشار کربن خود می‌رسد و پس از آن رویه نزولی را آغاز خواهد کرد. در گذشته بسیاری از تحلیل‌گران می‌گفتند این کشور در سال ۲۰۳۰ به اوج انتشار کربن می‌رسد اما حالا اکثریت معتقدند این اتفاق در سال ۲۰۲۵ رخ می‌دهد. به همین دلیل است که وعده آقای شی به سازمان ملل هم به نظر معقول می‌آید.
عاری از کربن
اما هدف تبدیل شدن به کشوری عاری از کربن تا سال ۲۰۶۰ یک مسئله جداگانه است که باید بررسی شود. آقای شی در گذشته هم به این مسئله اشاره کرده بود. رهبران اروپایی هم بارها در این زمینه صحبت کرده‌اند و گفته‌اند این اتفاق برای آن‌ها تا سال ۲۰۵۰ رخ می‌دهد. اما شرایط چین با این کشورها کاملا فرق دارد. نکته مهم این است که در این سال‌ها آمریکا در برابر این مسئله سکوت اختیار کرده‌است.
آقای شی در سخنرانی خود در سازمان ملل هم بسیار با احتیاط از واژه‌ها استفاده کرد. او می‌گفت تا سال ۲۰۶۰ عاری از کربن می‌شوند اما اشاره‌ای به مسئله اقلیم نمی‌کرد یعنی فقط مسئله انتشار کربن را هدف قرار داده و به سایر جنبه‌های تغییرات اقلیمی کاری ندارد. او هیچ اشاره‌ای به سایر گازهای گلخانه‌ای مثل متان نداشت. این در حالی است که سایر گازها به جز کربن در گرمایش زمین نقش دارند. اما برنامه‌ای که اتحادیه اروپا در پیش گرفته همه جوانب را در نظر گرفته‌است.
چین منشا ۲۷درصد از انتشار گاز کربن در جهان است. اگر این کشور به تعهد خود عمل کند، تمام پیش‌بینی‌هایی که در مورد سال ۲۰۶۰ صورت گرفته به کلی تغییر خواهد کرد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که اگر همه کشورها به تعهدات خود در زمینه تغییرات اقلیمی عمل کنند تا سال ۲۱۰۰ شاهد گرمایش زمین به آن‌صورت نخواهیم بود. البته باز هم زمین گرم خواهد شد اما میزان آن کاهش پیدا می‌کند.
نکته اساسی این است که آقای شی هیچ اشاره‌ای به این مسئله نکرده که چین چطور می‌تواند به هدف خود در سال ۲۰۶۰ دست پیدا کند. در واقع او نگفته که قرار است از چه ابزاری بهره بگیرند. چین می‌خواهد در عرض ۳۰سال میزان انتشار کربن خود را از نقطه اوج به صفر برساند. قطعا باید مشخص کند که چه ابزاری خواهد داشت. تمام وسایل برقی در این کشور باید غیرکربنی شوند تا چین به این هدف خود دست پیدا کند. همین که نقشه راه دست‌کم برای ما، مشخص نیست به نوعی نشان می‌دهد که شاید این حرف‌ها فقط بلندپروازی‌های آقای شی است و در واقعیت خبری از آن نیست.
