۳ نکته درباره اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۰

هادی حق شناس

 ۱.
شرایط اقتصادی در سال ۹۹، در مقایسه با سال های گذشته، بسیار سخت بود. می توان این سال را سخت ترین سال اقتصادی ایران دانست. همه گیری کرونا، نه تنها اقتصاد ایران بلکه اقتصاد جهان را متوقف کرد. همه گیری این بیماری قوی ترین اقتصادهای جهان را هم به زانو درآورد و باعث شد نرخ تورم و بیکاری دورقمی را ثبت کنند. میلیون ها نفر در جهان به دلیل همه گیری این ویروس بیکار شدند. اثر همه گیری کرونا برای ایران شدیدتر بود، چراکه اقتصاد ایران با چالش های ناشی از تحریم هم دست وپنجه نرم می کرد. تحریم ها در سال ۹۹ به اوج رسید، هرچند نقطه آغاز آن سال ۹۷ بود.  این نکته را هم باید در نظر گرفت که در ۴ دهه گذشته، از جمله در سال های ۹۱ و ۹۲، بنیان اقتصاد ایران به دلیل تحریم، ضعیف شده است.
۲.
باوجود همه شوک ها، اقتصاد ایران در رویایی با مشکلات، تاب آور بود. تورم و نرخ بیکاری دو رقمی که تجربه کردیم از عوارض شوک ها و اخلال های ناشی از تحریم و کرونا در اقتصاد بود. اما اوضاع در سال ۱۴۰۰ چگونه پیش می رود؟ پیش بینی ها از کاهش عوارض کرونا و توزیع همگانی واکسن می گوید. در چشم اندازی که از وضعیت اقتصادها در ماه های آینده ترسیم شده، جهان از مانع کرونا عبور می کند. بهبود وضعیت اقتصاد ایران در سال آینده، علاوه بر تحقق شرط عبور از کرونا و توزیع واکسن، به بهبود تعاملات تجاری و روابط بانکی هم بستگی دارد. بنابراین اگر عوارض تحریم در کنار عوارض کرونا در ایران به کمترین سطح برسد، می توان سال ۱۴۰۰را نسبت به سال ۹۹، سال بهتری دانست. دور از ذهن نیست که در سال ۱۴۰۰، مثل سال سال های ۹۵ و ۹۶، ایران رشد اقتصادی دو رقمی را تجربه کند. این ظرفیت در اقتصاد ایران وجود دارد مگر بعضی حوادث غیرمترقبه، معادلات را تغییر دهد.
۳.
امروز همه می گویند در بخش تولید مشکلی نیست و در بخش توزیع مشکل داریم. رییس جمهور هم به این نکته اشاره کرده است که تولید در کشور متولی دارد، توزیع متولی ندارد. اما کمبودهایی که امروز در بازار انواع و اقسام کالا می بینیم، نه صرفا ناشی از مشکلات درونی و ساختاری، بلکه ناشی از تحریم هاست. در تحلیل اوضاع کنونی، نمی توان مسئله تحریم را در نظر نگرفت. در سال های گذشته، انواع و اقسام محصولات خارجی در بازار کشور عرضه می شد، اما این روزها با وجود صدور مجوز برای بازارچه های مرزی، در نقل وانتقال پول و تجارت دچار مشکل شده ایم و این یک واقعیت است. تحریم روند تجارت کشور را مختل کرده  و نقش اصلی را در چالش های امروز ایفا می کند. هرچند نقاط ضعفی که در مدیریت داریم غیرقابل کتمان است، اما اینکه منابع ارزی ما در کشورهای دیگر بلوکه شده و صرف تامین نیازهای مردم نمی شود، ناشی از تحریم است.