یک جشنواره، یک دغدغه
محسن خان‌جهانی، مستندساز
حضور نهادها، سازمان و تشکل‌ها در برگزاری جشنواره‌های مختلف، یک رویه معمول است. اما باید در این بین چند سؤال را برای عملکرد مؤثر چنین جشنواره‌هایی پرسید. آیا حضور یک تشکل مردم‌نهاد، مثل اتاق بازرگانی تهران می‌تواند به رشد فیلمسازی و مستندسازی کمک کند؟ آیا اتاق بازرگانی تهران و دیگر نهادها، سازمان‌ها و یا تشکل‌هایی که به حضور در جشنواره‌های سینمایی علاقه نشان می‌دهند، تمایل دارند در حوزه تولید فیلم‌های تخصصی هم وارد شوند و برای آن هزینه کنند؟
اگر حضور چنین نهادها، تشکل‌ها و سازمان‌هایی در جشنواره‌هایی مثل جشنواره سینما حقیقت ادامه پیدا کند، باید اثرگذاری آن را در میزان تولید فیلم‌هایی دید که در زمینه‌های تخصصی ساخته می‌شود. باید در سال‌های آینده با مشارکت و حمایت تشکلی مثل اتاق بازرگانی، انتظار داشت که بیش از چند فیلم درباره موضوعات اقتصادی، صنعتی، بازرگانی، اشتغال و کشاورزی ساخته شود.
پرداخت هرچه بیشتر رسانه‌ها به دشواری‌های ساخت فیلم‌های مستند، رفتار سازمان‌های مرتبط را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. من مستند «آزادراه» را ساخته‌ام که درباره ساخت آزاد راه تهران-شمال است. پیش از این، زمانی که «آزادراه ۱» را ساخته بودم، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به عنوان یک سازمان درگیر در این پروژه، هیچ همکاری‌ای با منِ فیلمساز نکرد. اما پس از آن، بنیاد از من به عنوان مستندساز دعوت کرد و درباره نقش خود در ساخت آزادراه و اقداماتی که تاکنون انجام شده گفت. درواقع طرح این مسئله در رسانه‌ها و به طور کلی پرداخت یک فیلم مستند به مسئله آزادراه، یک سازمان را بر آن داشت تا اقدامات خود را با یک مستندساز مطرح کند.
اکنون که در وانفسای اقتصادی قرار گرفته‌ایم، تشکلی مثل اتاق بازرگانی می‌تواند علاوه بر حمایت از جشنواره‌ها، به حوزه ساخت فیلم‌های مرتبط و تخصصی هم وارد شود. اتاق بازرگانی می‌تواند ساخت پرتره از زندگی کارآفرینانی که بخش عمده‌ای از جامعه از خدمات و روند تولید آنها خبری ندارند، سفارش دهد. این پرتره‌ها می‌تواند زندگی کارآفرینان جدید و قدیم را شامل شود، کارآفرینانی که جزییات تلاش‌های آنان در اختیار اتاق بازرگانی است. باید پس از برگزاری جشنواره‌هایی مثل سینما حقیقت با مشارکت اتاق بازرگانی پرسید این اقدام چه کمکی به تولید فیلم بیشتر در زمینه کارآفرینی کرده است؟
فراموش نکنیم که برگزاری جشنواره‌ها با کمک سازمان‌ها روندی معمول در کشور ماست. یک سال یک سازمان صنعتی مثل ایمیدرو، یک سال یک سازمان مردمی مثل هلال احمر و سال دیگر سازمان دیگری به عنوان حامی برگزاری یک جشنواره اعلام می‌شود اما چرا نباید حامیان جشنواره‌ها بیشتر، از ساخت و تولید فیلم‌های مرتبط با حوزه فعالیت خود حمایت کنند؟ پس از پایان جشنواره‌ها باید پرسید، برآیند این حضور چیست و چقدر دغدغه‌های اتاق بازرگانی و مسئله کارآفرینی در ادامه دیده می‌شود؟
به عنوان یک مستندساز که دو فیلم یکی درباره بخش عمران و دیگری درباره صنعت ساخته‌ام، فکر می‌کنم ورود اتاق بازرگانی به مرحله تولید فیلم‌های مرتبط با کارآفرینی یک اقدام اثرگذار است. متاسفانه چنین اقدامی از سوی سازمان‌هایی که متولی و حامی جشنواره‌ها شناخته می‌شوند، کمتر دنبال می‌شود. در سال‌های کنونی که ارتباط بین کارآفرینان و جامعه سینمایی بیشتر شده، تعامل شکل گرفته و امکان تقویت آن وجود دارد، بهترین فرصت‌ها برای ساخت پرتره‌های ارزشمند از زندگی کارآفرینان ایرانی وجود دارد. به نظر من نباید گفت که جامعه اقتصادی و جامعه مستندسازان زبان یکدیگر را نمی‌فهمند و به اهمیت یکدیگر پی نبرده‌اند.
به نظر من، با توجه به تجربه ساخت مستندهای صنعتی، در جامعه کارآفرینی اهمیت ساخت مستند از زندگی فعال اقتصادی و روند پیشرفت یک صنعت درک شده است تا جایی که کارآفرینان خود به سراغ مستندسازان می‌آیند و دیگر نیاز به واسطه‌ها هم نیست. امیدوارم اتاق بازرگانی تولید بیشتر آثار مستند در زمینه کارآفرینی و صنعت را در سال‌های بعد دنبال کند. جشنواره‌ها به پایان می‌رسند اما اینکه چند فیلم مؤثر درباره کارآفرینی ساخته شود، موضوع دیگری است. جشنواره‌ها هر سال حامیان مختلفی دارند اما اینکه درباره این حامیان تا چه اندازه فیلم‌های خوبی ساخته شود، محل تردید است.
*آینده نگر
