نوسان نرخ ارز دشمن سرمایه گذاری است

یکی از مهم ترین عوامل در جذب سرمایه گذار خارجی در اقتصاد نوسان نرخ ارز است. نوسان های نرخ ارز پیش بینی پذیری اقتصادها را دچار مشکل می کند. زمانی که یک سرمایه گذار خارجی نداند با چه نرخی می تواند سود حاصل از سرمایه گذاری اش را از کشور خارج کند، تمایل کمتری به سرمایه گذاری نشان می دهد. اثر نوسان های نرخ ارز بر سرمایه گذاری خارجی بارها از سوی فعالان بخش خصوصی به دولت ها گوشزد شده است با این حال، ارز همواره ابزاری برای دولت ها به منظور ثبات شرایط مورد نظر آن ها یا تغییر شرایط به نفع آن هاست. نرخ ارز همواره در اقتصاد ایران به طور دستوری و با تزریق دلارهای نفتی سرکوب شده، فنر آن فشرده شده و به ناگاه در رفته است. حاصل  این فرایند در بازار ارز، نوسان های ناگهانی  و افت و خیزهایی است که آستانه کف و سقف آن اثر مستقیمی بر تشکیل سرمایه در کشور، رونق کسب وکار و سرمایه گذاری اقتصادی بر جای گذاشته است.
نرخ ارز اثر قابل توجهی بر سرمایه گذاری بخش خصوصی دارد. پایین بودن نرخ ارز می تواند زمینه کاهش هزینه های تولید، توجیه پذیری طرح های اقتصادی و سرمایه گذاری بیشتر را فراهم کند. کاهش نرخ ارز کاهش ارزش کالا و خدمات صادراتی و  در نتیجه کاهش ظرفیت تولید را به همراه دارد. باتوجه به وابسته بودن تولید کشورها به کالاهای واسطه ای و سرمایه ای وارداتی، هر گونه محدودیت و اثرگذاری نرخ ارز بر قیمت این کالاها، افزایش قیمت تمام شده کالای داخلی و کاهش تقاضا را به همراه دارد و این یعنی کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی. درواقع سرمایه گذاری در سمت تقاضای اقتصاد از طریق صادرات کالا و در سمت عرضه اقتصاد از طریق نهاده های وارداتی کالاها، تحت تاثیر نوسان های نرخ ارز است، به طوری که در بازار کالا، افزایش نرخ ارز موجب ارزان شدن صادرات می شود. بنابراین، تقاضا برای تولیدات داخل افزایش یافته و تولید سرمایه گذاری هم بیشتر می شود. در طرف عرضه، با افزایش نرخ ارز از یک سو، به دلیل افزایش هزینه کالاهای وارداتی، هزینه تولید افزایش یافته در نتیجه تولید و سرمایه گذاری کاهش می یابد. هم چنین به دلیل افزایش قدرت رقابت و انتظارات افزایش تقاضای خارجی، تولیدکنندگان تولید را افزایش داده و در نتیجه سرمایه گذاری بیشتر خواهد شد.
نوسان نرخ ارز به عدم اطمینان در قیمت های آتی کالاها و خدمات دامن می زد. هرچند در نظریه های اقتصادی به رابطه عدم قطعیت و سرمایه گذاری توجه شده است اما اثر بی ثباتی نرخ حقیقی ارز بر سرمایه گذاری نامشخص و مبهم است. پژوهشگران در یک مقاله علمی تلاش کردند اثر آستانه ای نوسان های نرخ ارز بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در ایران را بررسی کنند. بررسی داده های اقتصادی از سال ۵۳ تا ۹۶ نشان می دهد نوسان های نرخ ارز اثر منفی بر سرمایه گذاری بخش خصوصی دارد چراکه به فضای نااطمینانی دامن زده و تصمیم گیری در امور تولیدی و تجاری را سخت می کند. کارگزاران اقتصادی در شرایط نااطمینانی سرمایه گذاری را کاهش خواهند داد. در رژیم های ارزی با نوسان های بالای حد آستانه، یعنی ۲۱۲۲ ریال که  در این تحقیق در نظر گرفته شده، اثر نوسان نرخ ارز بر مخارج سرمایه گذاری بخش خصوصی معنادار و اثر کاهنده آن تقویت شده است و این یعنی افزایش دامنه نوسانات نرخ ارز، نااطمینانی در خصوص بازگشت سرمایه و قیمت های آتی کالاها و خدمات و هم چنین نهاده های تولید را افزایش داده و توجیه پذیری برخی طرح های سرمایه گذاری را به ویژه برای سرمایه گذاران ریسک گریز با تردیدهای جدی رو به رو می کند. پژوهشگران در نهایت در این مقاله با اشاره به اینکه بخش عمده ای از نرخ ارز به دلیل وابستگی اقتصاد ایران به فروش نفت از اختیار دولت ها خارج است، به مسئولان و برنامه ریزان اقتصاد توصیه کرده اند از  اجرای سیاست هایی که ممکن است به نوسانات جدی در نرخ ارز بینجامد، پرهیز کنند.
برای مطالعه بیشتر در این باره مقاله «بررسی اثرات آستانه ای نوسان های نرخ ارز بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در ایران» را بخوانید.