نفت در ازای روپیه و یوان، برای ایران زیان بار است

 پایان دهه ۹۰ خورشیدی برای ایران با افزایش فشار تحریم ها  و سخت تر شدن شرایط اقتصادی همراه بود. این شرایط امتیازی برای مشتریان سنتی نفت ایران در آسیا و اروپا به شمار می رفت. چین، هند و کشورهای عضو اتحادیه اروپا، توانستند در این دوره سخت، با تخفیف های قیمتی بالا نفت ایران را بخرند و مابه ازای آن را به طور غیرنقدی یا با پول ملی پرداخت کنند.
ازدیرباز تاکنون، مبنای معاملات نفت ایران دلار آمریکا بوده است. تا سال ها، با وجود همه تنش های سیاسی، ایران در ازای فروش نفت دلار دریافت می کرد اما براساس گزارش های غیررسمی، تحریم های اقتصادی ایجاب کرد در دوره ای، دولت ایران نتواند دلارهای صادرات نفت را به کشور بازگرداند و در مقابل،  پول نفت را در قالب پول ملی کشورهای خریدار دریافت کرد. در واقع یکی ار راه هایی که برای رفع محدودیت های ناشی از تحریم مطرح شده، دریافت درآمدهای نفتی ایران بر حسب پولی غیر از دلار است. اما این راه حل، درآمدهای نفتی کشور را در معرض ریسک تغییر نرخ های ارز قرار داد و چالش های متعددی را مثل تامین ارز برای منابع و کالاهای سرمایه ای، تاسیسات تولیدی و زیربنایی فراهم کرد.
یک بررسی ایرانی ریسک دریافت پول نفت ایران به ارزهایی غیر از دلار از جمله روپیه، یوآن و یورو را بررسی کرده است. یافته های پژوهشگران نشان می دهد فروش نفت ایران به چین و هند و دریافت پول ملی آن ها، موجب زیان در درآمدهای نفتی کشور شده است. زیان فروش نفت بر حسب یوآن به طور تقریبی ۱۵ درصد درآمد صادرات نفت به چین است. هم چنین این زیان بر حسب روپیه، به طور تقریبی ۵ درصد ارزش صادرات نفت به هند است. در مقابل، فروش نفت به یورو به طور تقریبی ۱۱ درصد سود نصیب کشور خواهد کرد.
باتوجه به یافته های این پژوهش فروش نفت بر حسب روپیه و یوان ریسک بالایی داشته و زیان قابل توجهی به درآمدهای نفتی کشور وارد می کند. حتی در مورد فروش نفت به اتحادیه اروپا و دریافت یورو اگرچه به دلیل تقویت یورو، احتمالا به نفع درآمدهای نفتی خواهد بود، اما نااطمینانی از نرخ برابری یورو و دلار در آینده از ریسک های آن است. بنابراین فروش نفت و فرآورده های آن به چین، هند و اتحادیه اروپا و بازپرداخت به پول ملی این کشورها، درآمدهای نفتی ایران را با ریسک و زیان بالا رو به رو می کند.

برای مطالعه بیشتر مقاله «ارزیابی ریسک فروش نفت به روپیه، یوان و یورو مطالعه موردی درآمدهای نفت ایران» را بخوانید. این مقاله در نشریه پژوهش های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار) در پاییز سال ۱۴۰۰ منتشر شده است.