فیلترینگ هیچ فایده ای نداشت

تازه ترین نظرسنجی درباره میزان استفاده مردم ایران از شبکه های اجتماعی نشان می دهد، باوجود فیلترینگ تلگرام در سال ۹۷، هم چنان ۴۰.۴ درصد از مردم از این شبکه اجتماعی استفاده می کنند.  براساس نظر سنجی ایسپا در آذر ۱۳۹۴، ۳۷.۵ درصد مردم ایران عضو تلگرام بوده‌اند که این میزان تا فروردین ۹۷ روند صعودی پیدا کرد و به ۵۹.۴ درصد رسید. اما با اعمال سیاست‌های فیلترینگ در اردیبهشت ۱۳۹۷، میزان افرادی که از این  اپلیکیشن استفاده می‌کردند، در نظرسنجی خرداد ۹۷ ایسپا به ۴۹.۵ درصد کاهش یافت. در واقع سیاست‌های فیلترینگ حدود ۱۰ درصد از کاربران تلگرام را کاهش داد. به مرور میزان استفاده از تلگرام کاهش پیدا کرد تا جایی که در بهمن ۱۳۹۹، ۳۶.۳ درصد مردم از تلگرام استفاده می‌ کردند. اما  طبق آخرین نظرسنجی ایسپا در تیر ۱۴۰۰، ۴۰.۴ درصد مردم بیان کرده اند همچنان از تلگرام استفاده می کنند.
در این رتبه بندی، واتس آپ با ۷۱.۴ درصد و اینستاگرام با ۵۳.۱ درصد در رتبه های اول و دوم قرار گرفته اند. پس از این دو شبکه اجتماعی، روبیکا با ۸.۶ درصد، سروش با ۵.۱ درصد و بله با ۴.۴ درصد در رتبه های بعدی قرار گرفتند و پس از این شبکه ها، فیس بوک، ایتا و توئیتر، پر استفاده ترین برنامه ها در ایران است.
رتبه سوم تلگرام در بین پیام رسان های اینترنتی در ایران در آخرین نظرسنجی، درحالی است که این برنامه در اردیبهشت ماه سال ۹۷ فیلتر شده است و عمده دلایل فیلترینگ آن، دلایل مربوط به امنیت ملی بوده است. علاوه بر تلگرام، بارها موضوع فیلترینگ اینستاگرام دیگر شبکه اجتماعی محبوب ایرانیان هم مطرح شده است. به تازگی هم در جریان اعلام طرح صیانت از فضای مجازی در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، قطع و محدودیت دسترسی کاربران ایرانی به برنامه هایی مثل اینستاگرام در صدر اخبار قرار گرفته است.
امنیت ملی و اجتماعی اصلی ترین هدف محدودکنندگان شبکه های اجتماعی است اما بررسی ها نشان می دهد، فیلترینگ برای امنیت اجتماعی و ملی کشور هم بی آسیب  نیست. یکی از مهم ترین و بدترین پیامدهای فیلترینگ شبکه های اجتماعی فاصله مردم از دولت هاست. مردم به طور مشخص از فیلترینگ شبکه های اجتماعی برداشت های بدبینانه و توام با سوظن دارند. هرچند بهانه دولت ها برای فیلترینگ امنیت ملی است اما محدودیت شبکه های محبوب باعث می شود مردم امنیت ملی را امنیت خود ندانند و آنچه حکومت امنیت اجتماعی قلمداد می کند را نقض امنیت اجتماعی خود بدانند. نمی توان به طور مشخص انتظار داشت کاربران به سادگی به شبکه های اجتماعی و پیام رسان های بومی مهاجرت کنند. پاسخ مردم به فیلترینگ شبکه های اجتماعی محبوب اما خارجی، تاکید بیشتر بر حفظ مواضع و اقدامات خودیاری گرایانه است. یعنی استفاده از شبکه های اجتماعی فیلتر شده با اتکا به ابزارهای آنتی فیلتر. در این شرایط کنترل حکوومت ها کاهش و تهدیدهای امنیتی کاربرد این شبکه ها افزایش پیدا می کند.
پیامد دوم، تشدید قطبی شدن سیاسی و نگرشی است. فیلترینگ شبکه های اجتماعی محبوب در جامعه ایران از طریق مکانیسم اتاق پژواک ممکن است باعث تشدید قطبی شدگی سیاسی و نگرشی در جامعه ایرانی شود. منظور از اتاق پژواک وضعیتی است که در آن افراد به هر دلیلی در معرض اطلاعات و دیدگاه های یکسان قرار می گیرند و از دسترسی به اطلاعات متنوع و مغایر محروم می شوند. نتیجه این وضعیت، تشدید رادیکالیسم نگرشی است. فیلترینگ، فضای شبکه های اجتماعی محبوب ایرانیان را از نظر نگرشی و سیاسی یکدست می کند چراکه بخشی از جامعه و نهادها براساس دلایل اعتقادی و سازمانی خود را ملزم به پرهیز از شبکه اجتماعی فیلتر شده می دانند. آن ها شبکه اجتماعی فیلتر شده را ترک می کنند و عرصه به طور کامل برای جریان رقیب باز گذاشته می شود.
پیامد سوم، تشدید تضاد بین حکومت و مردم است. تشدید تضاد بین حکومت و مردم از پیامدهای ملموس فیلترینگ شبکه های اجتماعی است که به بحران هایی مثل انسجام اجتماعی، کارآمدی حکومت و شکاف اندازی بین حاکمیت و ملت دامن می زند.  
سطح بالای فناوری در جهان امروز باعث شده مردم به سرعت راه گریز از هر نوع محدودیتی را پیدا کنند. بنابراین فیلترینگ سیاستی است که هرچند در کوتاه مدت، منویات مجریانش را تامین می کند اما در بلند مدت،  به زیان حاکمان است.
برای مطالعه بیشتر پیامدهای امنیتی فیلترینگ شبکه های اجتماعی مجازی در نشریه دیده بان امنیت ملی را بخوانید.