فهرست سیاه FATF بر سازوکار بشردوستانه با سوئیس اثری ندارد

شریف نظام مافی

وزارت خزانه‌داری آمریکا روز پنجشنبه با اعلام رسمیِ نهایی‌شدن سازوکار بشردوستانه سوئیس با ایران و با صدور مجوزی، به شرکت‌ها اجازه داد تا بدون خطر تحریم‌ شدن اقلامی از جمله مواد غذایی، دارویی و کالاهای اساسی را به ایران ارسال کنند. صدور این مجوز به شیوع کرونا در ایران ربطی نداشت، بلکه این مجوز قطعه ای دیگر از پازل سازوکار بشردوستانه سوئیس با ایران بود.
بانک مرکزی ایران از سوی ایالات متحده آمریکا تحریم شده است و شرکت های سوئیسی برای همکاری از طریق سازوکار بشردوستانه باید کالا را  با دریافت منابع ارزی صادر کنند که از بانک مرکزی ایران آمده است. تا زمانی که ایالات متحده آمریکا این مجوز را صادر نمی کرد، شرکت ها امکان همکاری مالی با بانک مرکزی ایران را نداشتند اما اکنون با صدور این مجوز، تحریم های آمریکا مانع فعالیت کانال نخواهد بود. ایران می تواند در این سازوکار با شرکت هایی با مرکزیت سوئیس همکاری کند اما نکته مهم قدیمی و شناخته شدن بودن شرکت ها در صنف است و اینکه با طرح مرکزیت سوئیس نه مالکیت سوئیس امکان همکاری با شرکت های غلاتی که در ژنو دفتر دارند، فراهم شده است.
با وجود صدور مجوز وزارت خزانه داری آمریکا، سازوکار بشردوستانه سوئیس و ایران  با ابهام تحقیق درباره خریدار رو به روست و اینکه این فرایند چه مدت طول می کشد، چراکه در بحث کالاهای بشردوستانه زمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زمانی که یک شخص می خواهد از این سازوکار برای خرید استفاده کند، فروشنده مسئولیت دارد همه اطلاعات خریدار را به دولت سوئیس بدهد و دولت سوئیس با هماهنگی وزارت خزانه داری آمریکا، برای هر مورد از معاملات، مجوز صادر می کند. زمانی که چراغ برای انجام معامله سبز شود، باید پول را جابه جا کرد اما هنوز بانک مرکزی ایران درباره چگونگی تخصیص ارز، راهکارهای آن و  میزان سرمایه گذاری در این کانال شفاف سازی نکرده است.
قرار گرفتن نام ایران در فهرست سیاه اف ای تی اف اثری بر فعالیت سازوکار بشردوستانه سوئیس و ایران ندارد. این سازوکار خارج از معاهده های معمول بانکی کار می کند و شفافیتی فراتر از موارد مورد نظر اف ای تی اف در آن اعمال می شود. مشخص است که خریدار و فروشنده کیست، محصول چیست و منشا پول کجاست و اطلاعات معامله در این سازوکار بسیار شفاف است.