سرمایه‌داری اصلاح‌پذیر است
آینده نگر
مارتا بئاتریس پاتر، که به دلیل ازدواجش با سیدنی وب در سرتاسر جهان با نام بئاتریس وب شناخته می‌شود، جامعه‌شناس و اقتصاددان سوسیالیست بریتانیایی و یک فعال اجتماعی بود. او که یکی از بنیان‌گذارهای مدرسه اقتصادی لندن بود در شکل‌گیری فابیانیسم و صورت‌بندی مفهوم «چانه‌زنی جمعی» تاثیر بسیار زیادی داشت. پیش از این‌که وارد این دو حیطه تاثیر او در اندیشه اقتصادی و اجتماعی شویم، بهتر است اندکی با پس‌زمینه فعالیت او و همسرش آشنا شویم.
سعید رهنما در یادداشتی تحت عنوان «سوسیالیسم مارکسیستی در بریتانیا» این زوج را چنین معرفی می‌کند: «سیدنی وب، اقتصاددان، مصلح سوسیالیست و پایه‌گذار مدرسه عالی اقتصادی لندن، از جوانی ضمن تحصیل شبانه و کار، به فعالیت‌های اجتماعی و عدالت‌خواهانه پرداخت. سیدنی با برنارد شا آشنا شد، و شا او را با انجمن تازه‌تاسیسِ فابیان آشنا کرد. سیدنی در یکی از سخنرانی‌هایش با همسر و همکار آینده‌اش بئاتریس پاتر آشنا شد. این ازدواج از هر جهت موقعیت سیدنی وِب را بهبود بخشید. بئاتریس به‌رغم آن که از یک خانواده ثروتمند بود و ارثیه هنگفتی به او رسیده‌بود، به زندگی زحمتکشان و تلاش برای بهبود زندگی آن‌ها سخت علاقهمند بود، و کتاب «جنبش تعاونی در بریتانیا» را تالیف کرده‌بود. به‌زودی هر دو با همکاری و هم فکری یکدیگر در میان فعالان مترقی انگلستان هرچه بیشتر مطرح شدند. از اولین کارهای مشترک‌شان، دو جلد کتابِ «تاریخ اتحادیه‌گرایی» و «دموکراسی صنعتی» (کتابی که بعدا لنین آن را به روسی ترجمه کرد) بود. سیدنی تحت تاثیر افکار جان استوارت میل و اگوست کنت و اقتصاددانان کلاسیک بود. با سوسیالیسمِ مارکسی سخت مخالف بود و معتقد بود که سوسیالیسم هیچ پایه عِلمی چه در اقتصاد و چه اخلاقیات ندارد، بلکه نظریه یک ساختار اجتماعی است که با سعادت بشر همخوانی دارد. زمانی که در ۱۸۸۵ به عضویت انجمن فابیان در آمد، به‌تدریج از مخالفتش با سوسیالیسم بریتانیایی دست برداشت. فاصله‌گرفتنِ فابیان‌ها از مارکسیسم هم، به گفته‌ی وولف، تا حدی تحت تاثیر نظرات وِب بود. وی در یک سخنرانی در ۱۸۸۶ گفت «من خود را سوسیالیست می‌خوانم، چرا که آرزو دارم که این تمایل سرمایه‌دار را که از سرمایه تنها به نفع خودش استفاده کند، از بین ببرم.» به نظر او انتخاب بین مالکیت عمومی سرمایه و اخلاقی‌کردن سرمایه‌داری، برای سوسیالیست‌ها بحثی باز است. در ۱۹۱۴ سیدنی و بئاتریس وِب به حزب کارگر پیوستند و به سرعت در سلسله مراتب حزبی بالا رفتند. در ۱۹۲۲ سیدنی با حمایت فدراسیون معدنچیان در انتخابات پارلمان برنده شد و در دو دولت کارگر به وزارت رسید، و سرانجام عضو مجلس اشراف شد.»
درست پس از مرگ مارکس در لندن، انجمن فابیان با رویکردی اصلاح‌طلبانه و غیرانقلابی جهت از بین بردن تدریجی نظام سرمایه‌داری و برپا کردن نظام سوسیالیستی تشکیل شد. چهره‌های شناخته شده این انجمن جرج برنارد شا، سیدنی وب و بئاتریس وب بودند. این انجمن بعدها در شکل دادن به حزب کارگر بریتانیا تاثیر بسیار زیادی داشت.
اتحادیه و چانه‌زنی جمعی
چانه‌زنی جمعی فرایندی از مذاکره بین کارفرمایان و گروهی از کارمندان است، با هدف رسیدن به دستمزد، شرایط، مزایا و دیگر وجوه حقوقی کارگران. منافع کارمندان عمدتا توسط نماینده‌های اتحادیه کاری که کارمندان عضو آن هستند، بیان می‌شود. توافق‌هایی جمعی که از طریق این مذاکرات به دست می‌آیند معمولا مقیاس حقوق‌ها، ساعات کاری، آموزش، بهداشت و ایمنی، اضافه‌کاری، سازوکار انتقادی و حق مشارکت در کارهای شرکت را تعیین می‌کنند.
عبارت «چانه‌زنی جمعی» برای اولین‌بار در سال ۱۸۹۱ توسط بئاتریس وب وضع شد. وب در آن زمان مشغول ایجاد زمینه روابط صنعتی در بریتانیا بود. این عبارت در ادبیات وب به توافق‌ها و مذاکرات که از زمان وجود اتحادیه‌ها از قرن هجدهم ایجاد شده‌بودند، اشاره دارد.
برخی یافته‌های تجربی نشان می‌دهند که اعضای اتحادیه و دیگر کارگرانی که از طریق چانه‌زنی جمعی نمایندگی می‌شوند در کشورهای صنعتی تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر از همتایان خود که چنین وضعیتی ندارند، در تعیین دستمزدها موفق‌تر هستند. از سوی دیگر یافته‌ها نشان می‌دهد که اتحادیه یک گرایش عمومی به برابر کردن توزیع درآمد، مخصوصا بین نیروی کار ماهر و غیرماهر دارند. تقریبا چیزی بین ۰.۲ تا ۰.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی به شکل «رفاه ازدسترفته» مربوط به اتحادیه‌ها است و این نسبت بسیار شبیه به رفاه از دست رفته ناشی از وجود انحصار در بازار محصولات است.
این نوع دیدگاه‌های بئاتریس وب باعث شد که او در زمینه‌های دیگری نظیر توسعه نظریه تعاونی هم چهره‌ای شناخته‌شده باشد. او در سال ۱۸۹۱ کتابی با عنوان «جنبش تعاونی در بریتانیای کبیر» نوشت که در این زمینه تاثیر بسیار زیادی داشت.
بئاتریس وب
بئاتریس پاتر در ماه ابتدایی ۱۸۵۸ در گلوکسترشایر انگلستان به دنیا آمد. او یکی از نُه دختر ریچارد پاتر و کوچک‌ترین آن‌ها بود. پدرش تاجر بود و پدربزرگ مادری‌اش دختر یک تاجر لیورپولی بود. پدر بزرگ پدری او هم یکی از سوی حزب لیبرال این کشور نماینده پارلمان بود. او که از سنین پایان خودآموزی می‌کرد تحت تاثیر هربرت اسپنسر و جنبش تعاونی بود. او که از همان ابتدا در محافل بزرگ آمدوشد داشت، در سال ۱۸۹۲ با سیدنی وب ازدواج کرد. این زوج از دوستان نزدیک برتراند راسل بودند. بئاتریس نهایتا در بهار ۱۹۴۳ در سن ۸۵سالگی درگذشت.
——– ———–
باکس کتاب
عنوان: دموکراسی صنعتی
سال: ۱۸۹۷
این کتاب سه سال پس از کتاب مشهور «تاریخچه اتحادیه‌گرایی» نوشته شد. این کتاب متشکل از سه بخش است. اولین بخش مربوط به ساختار اتحادیه‌هاست و نتیجه می‌گیرد که «اتحادیه‌ها دموکراسی هستند؛ یعنی اصول درونی آن بر اصل “حکومت مردم بر مردم برای مردم” استوار است». بخش دوم درباره کارکرد اتحادیه‌های کارگری و مخصوصا روش چانه‌زنی جمعی است. بخش سوم هم مربوط به نظریه اتحادیه‌های کارگری است. این کتاب در حال حاضر به عنوان یکی از منابع تاثیرگذار در تحلیل روابط صنعتی جاافتاده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بئاتریس این کتاب را همراه همسر خود سیدنی وب نوشته است.
