رشد ناعادلانه اقتصاد دانش بنیان در کشور

اقتصاد دانش محور را موج سوم اقتصاد می دانند که پس از موج اقتصاد صنعتی بروز کرده  و آغازی بر سرمایه گذاری بر دانش، یادگیری و تحقیق و توسعه است. این موج در اقتصاد با  تاکید بانک جهانی و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، بر اهمیت دانش و نقش کلیدی  آن در رشد اقتصادی و بهبود زندگی مردم، قوت گرفته است.
بخش عمده ای از رشد اقتصادی کره جنوبی مرهون سرمایه گذاری بر نهاده دانش است. هم چنین ثروت خلق شده در دره سلیکون هم نمودی از اقتصاد دانش بنیان و اهمیت آن است.
در ایران هم پیاده سازی مناسبات اقتصاد دانش بنیان، مثل دیگر کشورهای درحال توسعه اهمیت یافته است.  اهمیت اقتصاد دانش بنیان  برای ایران دو چندان است چراکه ساختار اقتصاد ایران به تولید کالاهای منبع گرا و دارای فناوری سطح پایین وابسته شده است. درآمدی های اندک و ناپایدار، جز جدانشدنی چنین ساختار اقتصادی است و تغییر این ساختار تولیدی ناکارآمد، نیازمند برنامه ریزی است.
پژوهشگران در یک بررسی ظرفیت توسعه اقتصاد دانش بنیان در استان های مختلف ایران را بررسی کرده اند. یافته های آ«ان نشان می دهد استان تهران در انباشت سرمایه های مادی و انسانی مثل شرکت های دانش بنیان، جذب نیروی کار دارای مدرک ارشد ودکتری و زیرساخت های فناوری اطلاعات وارتباطات دارای شرایط خاص در کشور است. هم چنین این استان در شاخص های ورودی و خروجی علم وآموزش وضعیت مناسب تری نسبت به سایر استان ها دارد. تشابه و عملکرد مطلوب استان های قم و سمنان هم از دو مولفه تحقیق و توسعه و زیرساخت های مناسب فناوری اطلاعات و ارتباطات نشات می گیرد. البته استان سمنان در رابطه با صنایع با فناوری بالای نیز، پیشروست. وضیت استان اصفهان از نظر انباشت مناسب نیروی انسانی آموزش دیده به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصاد دانش بنیان قابل توضیح است. این استان از نظر اعضای هیئت علمی و تعداد محققان مشغول به فعالیت در واحدهای تحقیق و توسعه کارگاه های صنعتی، جایگاه به نسبت خوبی دارد. بنابراین استان های تهران، اصفهان و سمنان، از استان های پیشرو در منظر اقتصاد دانش بنیان است.
باتوجه به این یافته ها پژوهشگران توصیه کردند برنامه ریزان اقتصاد دنش بنیان برای کاهش فاصله استان ها از نظر ظرفیت های توسعه این اقتصاد تلاش کنند. توزیع بخشی از منابع اعتباری بودجه های سالانه برای کاهش فاصله استان ها در شاخص اقتصاد دانش بنیان، حرکت جمعی کشور به سمت فناوری و دانش محوری را تسهیل می کند و ضامن کاهش نرخ بیکاری در استان های مختلف کشور است.
برای مطالعه بیشتر مقاله «طبقه بندی استان های ایران از منظر شاخص اقتصاد دانش بنیان منطقه ای» را بخوانید.  این مقاله در نشریه پژوهش های اقتصادی در بهار سال جاری منتشر شده است.