درس‌هایی از گذشته

اکونومیست

 تا این‌جای کار فهمیده‌ایم که داشتن علائم کووید-۱۹ در سنین بالا بسیار خطرناک است، اما در جوانی خیلی خطرناک نیست. این مسئله شاید خیلی مهم به نظر نرسد. افراد مسن مقاومت کمتری داشته و احتمال این‌که بیماری‌های دیگری چون دیابت داشته باشند هم بالا است. با این‌حال، این الگو –ادامه زندگی جوانان و مرگ افراد پیر- به هیچ وجه یک مسئله عادی نیست. شیوع آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی ۱۹-۱۹۱۸، که با نام غیر منصفانه آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی «اسپانیایی» مشهور شد، برای مثال باعث شد که به طور مشخص افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال بیش از بقیه آسیب ببینند، یعنی افرادی که علی‏الظاهر در دوران جوانی به سر می‌برند. بعضی‌ها می‌گویند که شاید این واقعیت چیزهایی جدید، و متفاوت، درباره ویژگی سنی کووید-۱۹ به ما بگوید.
یکی از توضیحات اتفاقی که در سال ۱۹۱۸ افتاد این بود که افراد بالای ۴۰ سال به این دلیل بیشتر مقاومت کردند که در زمان گذشته توسط یک چرخه دیگر از آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ توانسته بودند بدن خود را نسبت به این بیماری مقاوم کنند. دومین توضیح این است که سیستم دفاعی بدن جوانان واکنشی بیش از حد به ویروس ۱۹۱۸ نشان داد که دلیل این مسئله چند وجه دارد، و این واکنش بیش از حد باعث شد که یک پاسخ دفاعی کاتاسلیسمیک که عمدتا مرگ‌بار است اتفاق بیفتد که امروزه به آن توفان سیتوکین می‌گویند و در برخی از موارد مرگ بر اثر کووید-۱۹ هم رخ می‌دهد.
آلن گاگنان، جمعیت‌شناسی که در دانشگاه مونترئال کار می‌کند، چندین سال است که این مسئله را مطالعه می‌کند. او بود که در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد که نرخ مرگ و میر به طرز عجیبی در افرادی که دقیقا ۲۸ سال سن داشتند بالا بود. 
گاگنان با همکاری تیمی از میکروبیولوژیست‌ها و متخصصین بیماری‌های عفونی، به این نتیجه رسید که توفان سیتوکین به احتمال زیاد دلیل این تمرکز جمعیتی نیست، زیرا سیستم دفاعی یک فرد ۲۸ ساله به احتمال زیاد همان‌قدر واکنش بیش از حدی از خود نشان دهد که یک فرد ۲۰ ساله. او به این مسئله هم اشاره کرد که توسعه مقاومت در بدن افراد بزرگ‌تر هم نمی‌تواند توضیح دهد که چرا یک ۲۸ساله باید انقدر بیش از یک ۲۰ ساله درگیر این بیماری شود.
به جای این ایده‌ها، گاگنان و همکارانش فرضیه‌ای دیگر را قبول داشتند که طبق آن در برخی از موارد، اگر به یک بیماری آلوده شویم، این امکان وجود دارد که پاسخ سیستم ایمنی بدن ما به دفعات بعدی آن بیماری بدتر شود، نه بهتر.
یاد گرفتن درس اشتباه
مطالعات نشان می‌دهد که در سال ۱۸۹۰، یعنی زمانی که آن ۲۸ساله‌های ۱۹۱۸ به دنیا آمده‌بودند، یک زنجیره کم‌خطرتر آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ به نام آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی روسی در جهان گسترده شده‌بود. با مطالعه روی خوک‌ها نشان داده‌شد، که اگر در سنین جوانی به یک ویروس آلوده شویم، احتمالا در سن بالاتر وضعیت بدتری در برخورد با آن ویروس پیدا می‌کنیم. محققان با توجه به این داده‌ها نتیجه می‌گیرند که سیستم دفاعی آن دسته از افرادی که در کودکی به آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی روسی آلوده شده‌ بودند، به خوبی با آن بیماری آشنا شد. توجه کنید که در دوران نوزادی، سیستم‌های دفاعی به راحتی یاد می‌گیرند که چه پاتوژنی را باید تولید کرده و به چرخش بیندازند. به همین دلیل است که وقتی آن کودک‌هایی که به خوبی یاد گرفته‌بودند با بیماری آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی روسی کنار بیایند، با آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی اسپانیایی روبه‌رو شدند، سیستم دفاعی بدنشان واکنشی اشتباه نشان داد که مناسب آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی روسی بود نه اسپانیایی.
این مثال به هیچ وجه یک مسئله منحصر به فرد نبوده‌است. با توجه به مطالعات گاگنان، افرادی که خودشان در آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی ۱۹۱۸ به دنیا آمده‌بودند، بعدها در آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی هنگ‌کنگ ۱۹۶۸ آسیب بیشتری دیدند. و آن دسته از افرادی که طی آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی آسیایی ۱۹۵۷ به دنیا آمدند در آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ی خوکی ۲۰۰۹ با نرخ مرگ‌ومیر بیشتری روبه‌رو بودند. به همین دلیل هم گاگنان این پرسش را مطرح می‌کند که آیا همین حالا هم این اتفاق در حال رخ دادن است و افراد مسن به این دلیل بیشتر فوت می‌کنند که سیستم دفاعی‌شان پاسخ اشتباهی را که در زمان جوانی یاد گرفته ارائه می‌دهد. البته فراموش نکنیم که ویروس آنفلوانزا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏ با کرونا متفاوت است و شاید همه این‌ها تنها یک حدس و گمان باشد. با این‌حال مطالعات بیشتر و تحلیل‌های آماری دقیق‌تر پس از این بحران احتمالا چیزهای جالبی به ما نشان دهد.
*ترجمه آینده نگر/ منبع اصلی: اکونومیست