تمرکز زدایی مالی، کلید ایجاد ثبات اقتصادی

یکی از ویژگی های کشورهای درحال توسعه، وجود محیط اقتصادی بی ثبات و همراه با نوسان شدید است که به عنوان یک عامل محدود کننده رشد و توسعه اقتصادی کشورها معرفی می شود. بعضی نظریه های اقتصادی می گویند تمرکززدایی مالی دولت ها می تواند به کاهش نوسان و بی ثباتی اقتصادی در این کشورها کمک کند. براساس تعریف بانک جهانی تمرکززدایی به معنای انتقال اختیارات و مسئولیت انجام وظایف بخش عمومی از جمله سیاست گذاری، برنامه ریزی، تامین مالی و اجرای سیاست از دولت مرکزی به دولت های محلی و سازمان های دولتی نیمه مستقل یا بخش خصوصی است. گرایش فزاینده به اجرای سیاست تمرکززدایی مالی نشان از مزیت های ویژه و و متعدد آن در اقتصاد دارد. اگر این تمرکز زدایی به درستی اجرا شود،  وضعیت اقتصادی کشور را دگرگون می کند. از جمله پیامدهای مثبت در این زمینه کاهش نقش دولت مرکزی در عرضه و ارائه کالاها و خدمات عمومی و به عبارت دیگر کاهش تصدی گری دولت است. از سوی دیگر تمرکززدایی مالی به انتقال مسئولیت ها به دولت های محلی می انجامد و زمینه رقابت مقامات محلی و بهبود شرایط اقتصادی را فراهم می کند.
اما در ایران تمرکززدایی مالی در چه وضعیتی است؟ تمرکززدایی در ایران با تهیه و تدوین اسناد ملی توسعه استان ها در قالب برنامه های پنج ساله توسعه دیده شده است. ایجاد نظام تنظیم بودجه استان ها با  عنوان آمایش سرزمین و توازن منطقه ای، در راستای تقویت نظام درآمد- هزینه استان ها و تخصیص اعتبارات عمرانی استانی از جمله نکات دیده شده در این زمینه است. پژوهش ها نشان می دهد در مورد تمرکز زدایی مالی، چند نکته کلیدی باید در ایران بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. با توجه به رشد اقتصادی متفاوت استان ها، شناسایی بخش های کلیدی و اثرگذار در رشد اقتصادی هر استان از الزامات اساسی در اجرای سیاست های تمرکززدایی مالی است. درواقع پژوهشگران توصیه می کنند که تمرکززدایی مالی بر پایه اهداف معین و براساس قابلیت ها و ظرفیت های هر استان انجام شود. در این بین، ایجاد بسترهای مناسب مشارکت و فراهم کردن شرایط لازم برای طرح ترجیحات واقعی شهروندان هم ضروری است. تمرکززدایی مالی به طور عمده ناظر به واگذاری اختیارات تامین منابع مالی از طریق توسعه بخش های مستعد کسب درآمد و خلق ثروت به ویژه بهره گیری از ظرفیت های مالیاتی توسط دولت های محلی است و بنابراین سازگاری وظایف و مسئولیت دولت های محلی در هر استان با اختیارات و منابع مالی آن ها ضروری است.
برای مطالعه بیشتر در این باره  مقاله تاثیرتمرکززدایی مالی ترکیبی بر رشد اقتصادی استان های ایران را بخوانید.