کارنامه قبولی اتاق تهران در عصر کرونا

ناصر ریاحی عضو هیئت رئیسه اتاق تهران

 اینکه ویروس کرونا باعث رکود اقتصادی شدیدی در جهان خواهد شد و بسیار بیشتر از انسان‏هایی‏‏‏ که قربانی این ویروس می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏شوند، کسب و کارها و شغل‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بی‏شماری از بین خواهند رفت مورد توافق تقریباً تمام اقتصاددانان است. کشور ما هم از آفت مصون نخواهد بود و دلایل روشنی وجود دارد که احتمالا صدمات شدیدتری نیز در ایران به وجود آید که اهم آن عدم وجود مدیران متخصص در سمت‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏راهبری اقتصاد، نداشتن روابط بین‏المللی قوی و ضعف مدیریت در امر دیپلماسی و اقتصاد به شدت دولتی (وحتی بعضاً ضدخصوصی) و کم‏بنیه است که می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏تواند به این فرضیه بیشتر دامن بزند.
از طرف دیگر ظرفیت‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بسیار زیاد اقتصادی در کشور ما وجود دارد که در صورت مدیریت صحیح و به موقع می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏تواند فرصت بی‏نظیری را نصیب کشور کند؛ به شرط آنکه مدیریت این ظرفیت‏ها ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏در دست بخش خصوصی قرار بگیرد و دولت حمایت از بخش خصوصی برای قوی‏تر شدن و بزرگ‏تر شدن آن را در صدر وظایف خود قرار بدهد.
در دوران کرونا همگی متوجه شدیم که در کشورمان به چه سرعتی کیت‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏آزمایشگاهی تشخیص بیماری ساخته شد و با چه مهارتی پلاسما درمانی شکل گرفت و همین‏طور چگونه فعالان اقتصادی تحقیقات در مورد داروهای جدید را شروع کردند و چطور ظرفیت تولید لوازم مورد نیاز مثل ماسک و غیره افزایش یافت. در مورد نیروی انسانی تمام کادر درمانی ازخودگذشتگی کردند و نظیر آن در هیچ‏ کجا دیده نشد.
کاری که خیرین بخش خصوصی از اتاق‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بازرگانی تا گروه‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏مختلف مثل کمپین نفس انجام دادند، در جهان نظیر نداشت. ساختن درمانگاه در یک هفته با امکانات کشورمان شاهکار بود. اما به دلیل نقص و ضعف در دیپلماسی و همین‏طور در فرماندهان اقتصاد کلان کشور، این اتفاقات مهم نه بعد جهانی پیدا کردند و نه امکان صادرات فراهم شد.
کره جنوبی همزمان با کشور ما کیت ‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏آزمایشگاهی تشخیص را ساخت و الآن دارد به تمام کشورها صادر می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏کند و بنگاه‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ما که کار مشابه کردند در تلاش هستند که بازاری در داخل را دست و پا کنند. پلاسما درمانی به صورت مدون و اصولی اولین بار در ایران شروع شد و وقتی ۴۰ روز بعد از ما آمریکا شروع به این کار کرد، دنیا آن را معجزه نامید.
هنوز هم دیر نیست؛ با ظرفیت عظیم کشور ما می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏توان با تغییر طرز فکر و استراتژی به بازار دنیا چنگ انداخت.
بنگاه‏ های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏خصوصی ایرانی هم اکثراً بسیار خوب عمل کردند، چه در زمینه عمل به پروتکل‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏حفظ ایمنی کارکنان و علی‏رغم تعطیلات سال نو، کم و بیش تولید خود را ادامه دادند و در بخش خدمات، دورکاری رونق داشت و علی‏رغم ضعف زیرساختی در زمینه IT، خیلی سریع توانستیم خود را با شرایط وفق دهیم.
خرده فروشان، خودفرمایان و خلاصه تمام مردم نیز ضمن رعایت اصول ایمنی همه گونه همکاری را با دولت و یکدیگر کردند. با توجه به سردرگمی در دستورالعمل‏ ها ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏به نظر می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏رسد مردم ایران از بهترین جوامع بودند و دلیل آن نرخ کمتر ابتلا و مرگ و میر بر اثر بیماری در مقایسه با حتی کشورهای بسیار پیشرفته است.
اکنون دو راه در پیش روی دولت محترم خواهد بود. یا پس از بازگشت زندگی به شرایط عادی، دولت هم شرایط عادی را دنبال کند و بخواهد با بودجه‏ای که بسیاری از اقلام مربوط به منابع آن از ابتدا هم نشدنی بوده، کشور را اداره کند و از طرفی چون به برخی از منابع قطعاً نمی‏رسد، با فشار مالیاتی آن را جبران کند که به نظر نگارنده کمر اقتصاد توان تحمل این فشار را نخواهد داشت و خواهد شکست و نه‏تنها امکان جبران شغل‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏از دست رفته را نخواهیم داشت که کسب و کارهای زیاد و به تبع آن شغل‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏زیادی از بین خواهند رفت. یا روابط بین‏المللی خود را سامان ببخشد و با توجه به رکود سنگین قابل پیش‏بینی در جهان و ظرفیت‏ های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏نیروی انسانی، صنعتی یا معدنی، علمی و زیرساخت‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏مناسب در کشور، صاحبان سرمایه و صنعت را برای کار به ایران بخواند که با توجه به شرایط بد اقتصادی در سایر کشورهای مشابه و مزیت‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ایران و به شرط اصلاح قوانین و مقررات، از آن استقبال خواهد شد.
دولت باید اعتماد فعالان اقتصادی بخش خصوصی و عامه مردم را جلب کند. بعد از چند ماه نگرانی برای از دست دادن شغل و بیماری، برای عادی شدن شرایط باید روحیه مثبت به مردم تزریق شود و این کار از وظایف مهم بخش خصوصی است که پرسنل خود را به هر نحو ممکن حفظ کند و این مهم به شرطی میسر است که دولت حمایت همه ‏جانبه از بنگاه‏های ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏خصوصی به عمل آورد و حتی در مواردی دستمزد بخشی از پرسنل را به عهده بگیرد.
بخش خصوصی کشور هم طبعاً با به وجود آمدن فضای مناسب و رفع موانع تولید و محیط کسب و کار و از طرف دیگر امکان صادرات کالا و خدمات، جان تازه‏ای خواهند گرفت و موقعیت برگشت به شرایط عادی و حتی توسعه را خواهند یافت.
تصور می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏شود که همه مردم جهان نیز بعد از این ویروس تغییرات فرهنگی عمیقی خواهند داشت، از نظافت و بهداشت گرفته تا خودداری از اسراف و از کم‏توقعی گرفته تا وظیفه‏ شناسی اجتماعی و مذهبی بیشتر مشاهده خواهد شد و حتماً برای ترمیم اقتصاد در صحنه حاضر خواهند بود.
*ناصر ریاحی، عضو هیئت رییسه اتاق تهران/ آینده نگر