پیش‌بینی کن و زنده بمان
ترجمه نسیم بنایی/ اکونومیست/ آینده نگر
سیستم ایمنی بدن معمولا در واکنش به ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زایی به درستی واکنش نشان می‌دهد که پیش‌تر با آن‌ها مواجه شده باشد. در واقع اگر ویروسی قبلا وارد بدن شده باشد، سیستم ایمنی بدن انسان می‌داند که چطور باید با آن ویروس مقابله کند و در نتیجه می‌تواند از بدن مراقبت کند. واکسیناسیون در حقیقت قرار است این مسیر را ساده‌تر کند، طوری‌که سیستم ایمنی بدن با ویروسی ضعیف‌شده مواجه شود و بعدا در مواجهه با ویروس، بتواند به درستی واکنش نشان دهد. به این ترتیب واکسن می‌تواند سیستم ایمنی بدن را نسبت به ویروس‌های شناخته‌شده حساس کند و به این ترتیب تا حدود زیادی جلوی بروز خطر را می‌گیرد.
واکسیناسیون روش بسیار خوبی برای مقابله با ویروس‌هایی است که بدن را از پای در می‌آورند. اما نکته اینجاست که واکسن‌ها را نمی‌توان بدون حضور ویروس‌ها تولید کرد. در واقع ابتدا باید ویروس‌ها ظاهرا شوند. به دنبال پدیدار شدنِ ویروس‌ها، واکسن‌ها هم برای آن‌ها تولید می‌شوند. به این ترتیب همیشه میان پدیدار شدن یک ویروس و تولید واکسن، شکافی وجود دارد. این شکاف بدون هزینه نیست. گاهی این شکاف به قیمت جان انسان‌ها تمام می‌شود. مشابه این اتفاق را در کرونا شاهد بودیم. در واقع یک تاخیر ساده می‌تواند به سادگی منجر به از دست رفتن جان انسان‌ها شود. البته واکسن کرونا سریع‌ترین واکسنی بوده که بشر توانسته در پاسخ به یک ویروس بسازد. اما باز هم در این فاصله، جان‌های بیشماری از دست رفته‌است. هنوز هم میلیون‌ها نفر از مردم جهان در انتظار واکسن هستند و کرونا جانشان را تهدید می‌کند.
در کنار واکسیناسیون می‌توان از روش‌ها و تکنیک‌هایی برای شناسایی عوامل بیماری‌زا بهره گرفت. پیشرفت‌های فناوری در عصر حاضر می‌تواند به سادگی به دانشمندان کمک کند تا سویه‌های مختلف یک بیماری و گونه‌های احتمالی یک ویروس را شناسایی و از قبل برای آن برنامه‌ریزی کنند. برای مثال در حال حاضر سویه دلتا از ویروس کرونا مشکلات بسیاری را برای بشر ایجاد کرده‌است. می‌توان با پیشرفت‌های فناوری، این سویه را پیش از آن‌که جان انسان‌ها را بگیرد، شناسایی کرد. در واقع شناسایی جهش‌های ویروس تا حدود زیادی به جلوگیری از وقوع بحران کمک خواهد کرد.
*نجات با واکسیناسیون
نقطه آغاز برای انجام پیش‌بینی در مورد بیماری‌ها، آزمایشگاه‌ها هستند. بسیاری از آزمایشگاه‌ها در حال حاضر سرگرم مطالعه روی ویروس‌های مختلف هستند تا گونه‌های احتمالی را شناسایی و راهی برای پیشگیری از آن‌ها پیدا کنند. روش‌های شناسایی و پیش‌بینی ویروس‌ها در حقیقت تکنیک‌های مدرنی هستند که دانشمندان در فضای آزمایشگاهی از آن‌ها بهره می‌گیرند. البته پیش از این هم اقداماتی در مورد ویروس آنفلوانزا صورت گرفته بود. اما حالا به دنبال شیوع ویروس کرونا، این مطالعات به شکلی جدی‌تر انجام می‌شوند.
واقعیت این است که ویروس‌ها ثابت نمی‌مانند. آن‌ها مدام تغییر می‌کنند و هر جهش می‌تواند واکسن‌هایی که از پیش ساخته شده‌اند را بی‌اثر کند یا دستِ کم اثر آن‌ها را کاهش دهد. به این ترتیب دستیابی به دانشی برای شناسایی و پیش‌بینی جهش‌های احتمالی یک ویروس، می‌تواند جلوی بسیاری از هزینه‌ها را بگیرد و از جان انسان‌ها محافظت کند. به همین خاطر است که برخی شرکت‌های غربی به صورت جدی وارد این عرصه شده‌اند تا روش‌هایی برای پیش‌بینی ویروس پیدا کنند.
هدف نهایی از تولید واکسن‌ها، محافظت از جان انسان‌ها در برابر ویروس‌هاست. اما واکسن‌ها به تنهایی کافی نیستند. گاهی برای زنده ماندن باید آینده را پیش‌بینی کرد. پیشرفت‌های فناوری این امکان را می‌دهد که آینده ویروس‌ها را پیش‌بینی کرد. در واقع این علم به نوعی کمک می‌کند عوامل بیماری‌زا به درستی شناسایی شوند. سیستم ایمنی بدن با واکسن مجهزتر می‌شود اما با پیش‌بینی می‌تواند به تکامل برسد. در نتیجه باید برای این تکامل، از همین حالا برنامه‌ریزی کرد. این کاری است که در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود. به‌علاوه، می‌توان نقاط ضعف سیستم ایمنی بدن را شناسایی کرد و از قبل برای ضعف‌های آن در مقابل ویروس‌ها، برنامه‌ریزی کرد. این هم جزو مواردی است که در بخش شناسایی عوامل بیماری‌زا مورد توجه قرار می‌گیرد.
پیش‌بینی درباره آینده ویروس در کنار تولید واکسن، امری ضروری است که دانشمندان باید به صورت جدی به آن بپردازند. همان‌طور که در غیاب واکسن این احتمال وجود دارد که فردی در مواجهه با ویروس جان خود را از دست بدهد، بدون شناسایی عوامل بیماری‌زا هم این امکان وجود دارد. به همین خاطر است که توسعه پیش‌بینیِ جهش‌های ویروس و برآورد از آینده به اندازه تولید واکسن برای حفظ جان انسان‌ها ضرورت دارد.
