پایان یک استارت آپ به خاطر چند مشت دلار

 در اسفندماه اعلام کردید که چیلیوری به پایان رسیده است درحالیکه پیشتر با استارت آپ دیگری ادغام شده بود. آیا این کرونا بود که چیلیوری را به تعطیلی کشاند؟
آنچه زمینه تعطیلی چیلیوری را در میانه بحران همه گیری کرونا فراهم کرد، عدم جذب سرمایه لازم بود. چیلیوری به اندازه ای بزرگ شد که به سرمایه بزرگ نیاز داشت. باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، این سرمایه در اختیار کمتر کسی بود یا برای صاحبان آن،  منطقی تر به نظر می رسید که در جای دیگری سرمایه شان را به جریان بیندازند. در سال ۹۸ که نیاز چیلیوری به سرمایه ای بزرگ بیشتر شد، شاخص کل بورس به طور روزانه ۳ تا ۴ درصد رشد می کرد. سپرده گذاری در بانک با سود ۲۰ درصد بدون پرداخت مالیات و ریسک از گزینه های دیگر سرمایه گذاران بود. در واقع سرمایه گذاری در هر حوزه ای غیر از استارت آپ ها  برای صاحبان سرمایه جذاب تر بود.
دلیل این بی تمایلی را در چه می بینید؟
کسب وکارهای استارت آپی در طولانی مدت به سود می رسد و شرایط اقتصادی کشور به گونه ای نبود که سرمایه گذار داخلی تمایلی به استارت آپ ها نشان دهد. یک دلیل عمده این بی تمایلی، نوسان های ناگهانی در اقتصاد، ریسک بالا و خروج سخت سرمایه از کسب وکار است. اگر اوضاع بورس خراب شود، سرمایه گذار با کمی ضرر از آن خارج می شود. پول سپرده شده در بانک همیشه در دسترس است اما با سرمایه گذاری در یک کسب وکار استارت آپی، خروج سرمایه به راحتی ممکن نیست. این از جمله مشکلاتی بود که باعث شد چیلیوری پس از سال ها تلاش به بن بست برسد. این مسئله دیگر استارت آپ ها را  هم تهدید می کند.
پیشتر در گفت وگویی به عدم جذب سرمایه خارجی در سال ۹۸ به دلیل تشدید تحریم ها اشاره کرده بودید. چه تفاوت هایی در جذب سرمایه داخلی و خارجی برای استارت آپ ها وجود دارد؟
در داخل پیشنهاد سرمایه گذارها در بسته های کوچک زیاد است اما حتی برای یک استارت آپ موفق جذب سرمایه بالای ۵۰ میلیارد سخت است. پیشتر گروه سرآوا با اتکا به سرمایه خارجی در کسب وکارها سرمایه گذاری می کرد اما این دسترسی  اکنون وجود ندارد. استارت آپ هایی که توانستند از سرمایه خارجی استفاده کنند، هم چنان به کار خود ادامه می دهند چراکه سرمایه گذار خارجی خواب سرمایه برای مدت طولانی در این کسب وکارها و سوددهی آن بعد از چند سال را درک می کند.
البته در مواردی بحث فقط سرمایه خارجی نیست بلکه اسامی نهادهای خصولتی هم در بین سرمایه گذاران بعضی کسب وکارهای استارت آپی دیده می شود.
این استارت آپ ها به هر ترتیب با جذب سرمایه خصولتی و خارجی موفق بوده اند و روش هایی هم دارند که رقبا را بر نمی تابند و خیلی سریع برای حذف رقیب از صحنه تلاش می کنند.
بله. یک مورد آن هم شکایت چیلیوری از اسنپ فود به دلیل همکاری انحصاری با رستوران های طرف قرارداد بود که در نهایت اسنپ فود ۱۰۰ میلیون تومان جریمه شد.
البته جریمه ای که تعیین می شود به جیب دولت می رود اما نکته ما این است که به عنوان یک کسب وکار که از تلاش های ضد رقابتی و انحصار طلبانه رقیب متضرر می شویم، باید به سیستم قضایی مراجعه کنیم و بیش از دو سال طول می کشد تا به نتیجه برسیم. همین دوسال فرصتی برای رقیب است تا کلک شما را بکند. مزیت حذف رقیب از بازار از جریمه ای که دوسال دیگر قرار است برایش بریده شود، بیشتر است.
در نهایت پایان چیلیوری را کدام عامل از نظر شما رقم زده است؟
من همیشه گفته ام، خیلی خنده دار است که استارت آپ شماره ۲ ایران در سفارش آنلاین غذا به خاطر عدم جذب سرمایه دو تا سه میلیون دلاری کنار برود. در هر کشور دیگری، استارت اپی مثل چیلیوری می توانست ۱۰ برابر سرمایه جذب کند اما ساختار اقتصاد ما به گونه ای است که برای صاحب سرمایه، هرجایی سودده تر و بهتر از کسب وکارهاست. ثبات اقتصادی نداریم و سرعت تحولات سیاسی بالاست. اینجا هر روز خبری است و بازار هر روز بالا و پایین می شود. سرمایه گذار ترجیح می دهد پول نقدش را همیشه در دسترس داشته باشد، تا اینکه سه تا چهارسال برای رسیدن یک کسب و کار به سوددهی مورد نظر، انتظار بکشد، حتی اگر بداند پس از این مدت به منافع قابل توجهی خواهد رسید.