ناامیدی هرچه بیشتر، پیامد برخورد سنگین با آپارات
افشین کلاهی
مسئولیت پلتفرمهای انتشار محتوا و شبکههای اجتماعی درباره محتوا، از بحثهای قدیمی است. صرفه نظر از اینکه محتوایی به سفارش یا توسط خود پلتفرم تولید میشود، باید به این بحث قدیمی در مورد آپارات توجه کرد. بعید میدانم در دنیا مسئولیت محتوا را بر گردن پلتفرمها بیندازند و آنها را درباره محتوا مورد تعقیب قضایی قرار دارند و برخورد کنند. نمونه آن، تولید محتوا در شبکههای اجتماعی از سوی گروههای تروریستی بود. شبکههای اجتماعی مثل فیسبوک پس از انتشار محتوای این گروهها تذکر گرفتند. پیش از تذکر هم بر اساس پروتکلهای تعریفشده در این شبکههای اجتماعی از ابزارهایی برای جلوگیری از تولید محتوای تروریستی استفاده میشود که خیلی دقیق نیست و به همین دلیل محتوا را باکمی تأخیر حذف میکند. بااینحال این شبکههای اجتماعی بهعنوان پلتفرمهای تولید محتوا، دچار پیگیری قضایی نشدند. مثال دیگری میتواند به سادهسازی مسئله کمک کند. فرض کنید در یک خودروی متعلق به حملونقل عمومی، فردی جرمی را مرتکب شود، آیا راننده خودرو مقصر وقوع جرم است و باید مورد پیگیری قضایی قرار بگیرد؟ ازایندست مثالها بسیار است. به نظر میرسد پس از ماجرای آپارات باید یکبار برای همیشه مسئله مسئولیت و تقصیر پلتفرمها در انتشار محتوای مجرمانه را مشخص کنیم.
موضوع دیگر در مورد ماجرای آپارات، سنگینی حکمی است که قاضی تعیین کرده است. به نظر میرسد این حداکثر مجازات قابلتعیین بوده است. شدت برخورد با آپارات، انعکاس خوبی در اکوسیستم استارت آپی ایران ندارد. در فضایی که قرار است آینده اقتصاد ایران و اشتغال پایدار در آن رقم بخورد، چنین برخوردهایی زمینه را برای مهاجرت هرچه بیشتر و سریعتر نیروی کار ماهر و تحصیلکرده ایرانی فراهم میکند. کورسوی امیدی که در اکوسیستم استارت اپی برای ساختن آینده وجود دارد، با صدور چنین احکامی ضعیف و ضعیفتر میشود. بسیاری از فعالان حوزه آی تی و کسبوکارهای نو دست از فعالیت میکشند چراکه کسبوکار به معنای صرف عمر در راهاندازی و پیشرفت یک تجارت است. هر فردی پیش از دستبهکار شدن، ریسکهای کار را برمیشمرد و صدور احکام سنگین برای فعالان حوزه کسبوکارهای نو یکی از این ریسکهاست که میتواند هر تلاشی را در نطفه خفه کند.
پیشرفت کسبوکارهای نو در ایران مثل آپارات به نفع جامعه و حاکمیت است. در شرایطی که برخلاف نظر کارشناسان، پلتفرمهای بینالمللی مثل یوتیوب فیلتر است، آپارات توانست بهعنوان یک نمونه موفق داخلی عمل کند و این به نفع سیاستهای حکومت است. اما چنین برخوردهایی با آپارات نشان میدهد نوعی سرگشتگی و ندانمکاری در تصمیمگیری درباره این پلتفرمها وجود دارد که ادامه آن، به اشتغال پایدار و اقتصاد ایران آسیب میزند.