معمار هند معاصر چه کار خاصی کرد؟
آینده نگر
شاید یکی از جالبترین اقتصاددانهایی که بتوانیم در جهان معاصر پیدا کنیم مانموهان سینگ باشد. دلیل اصلی این جذابیت هم این است که سینگ از معدود اقتصاددانانی است که به بالاترین مقام اجرایی رسیدهاند: نخست‌وزیری. سینگ بین سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۱۴ نخست‌وزیر هند بود. سینگ پس از کار در سازمان ملل متحد در دهه شصت میلادی وارد کار دولتی شد و اولین سمتش مشاوره وزارت بازرگانی و صنعت هندوستان بود. او طی دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی چندین موقعیت کلیدی را در دولت هند در اختیار داشت که از بین آنها میتوان به مشاور ارشد اقتصادی (از ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۶)، رئیس بانک مرکزی (۱۹۸۲ تا ۱۹۸۵) و رئیس کمیسیون برنامهریزی (از ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۷) اشاره کرد.
کارنامه سینگ در دهه ۹۰ به مرحله جدید و حساستری رسید. در سال ۱۹۹۱، یعنی زمانی که اقتصاد هند درگیر یک بحران بسیار شدید بود، ناراسیما رائو، نخست‌وزیر این کشور که به تازگی انتخاب شدهبود به طرزی غافلگیرکننده سینگ را با سمت وزیر امور مالی وارد کابینه کرد، که تا آن زمان سابقه فعالیت سیاسی خاصی نداشت. اقدامات انجام‌شده در این مرحله بود که به دلیل آنها، سینگ به عنوان یکی از برجستهترین چهرههای امروزی هند شناخته میشود. او طی این سالها علی‌رغم مخالفت شدیدی که با خود میدید، اصلاحاتی اساسی را در اقتصاد هند ایجاد کرد که به واسطه آنها اقتصاد هند آزادتر شد. گرچه این اصلاحات تاثیر مثبتی در دفع بلای بحران داشتند و سینگ به عنوان یک رهبر اقتصادی مشهور در جهان شناخته شد، حزب متبوع او نتوانست در انتخابات سال ۱۹۹۶ برنده شود و سینگ سالهای انتهایی هزاره دوم را به عنوان یکی از چهرههای اصلی حزب بیرون از قدرت گذراند. اینکه اقدامات سینگ چه بودند که هم با موفقیت اقتصادی روبهرو شدند و هم به شهرت و محبوبیت او اضافه کردند، مسئلهای است که تقریبا باید مورد به مورد دست‌کم از آنها نام برد.
*اصلاحات اقتصادی آقای سینگ
سینگ در سال ۱۹۹۱ به عنوان وزیر امور مالی هند، اقتصاد هند را از قید پروانه راج رها کرد. این پروانه یا لایسنس باعث شدهبود که هم رشد اقتصادی هند کند شود و هم به مدت دههها فساد در بدنه اقتصاد این کشور رشد کند. با آزاد شدن اقتصاد هند، سرعت توسعه به شدت افزایش پیدا کرد و به همین دلیل زمانی که او به نخست‌وزیری این کشور رسید به تحریک رشد بازارها پرداخت و در این زمینه موفقیت بسیار زیادی هم تجربه کرد. سینگ همراه با وزیر امور مالی پیشین، در دورانی سمت کلیدی خود را داشتهاند که اقتصاد هند با نرخ رشدی ۸-۹ درصدی رشد کردهاست. در سال ۲۰۰۷، کشور هند به نرخ رشد ۹ درصدی رسید و در این زمینه دومین رشد سریع در بین اقتصادهای بزرگ جهان را به خود اختصاص داد.
در زمینه آموزش و درمان هم دولت سینگ برنامه بهداشت روستایی را در سطح ملی کلید زد که در آن نیم میلیون نفر کارگر در زمینه بهداشت در کشور فعال شدند. این اقدام دولت هند مورد تشویق اقتصاددان آمریکایی، جفری ساکس، قرار گرفت.
دولت سینگ به برنامه عظیم «چهارگوش طلایی» هم تداوم بخشید که قرار بود در آن بین چهار شهر کلان هند یعنی بمبئی، کلکته، دهلی و چنای که در چهار گوشه متفاوت این کشور قرار گرفتهاند، بزرگراهی کشیده شود. سینگ جدای از این مسائل بر روی اصلاح بخشهای مالی و بانکی هم تمرکز خاصی دارد و در کنار آنها بر روی این مسئله هم کار میکرد که کمپانیهای بخش خصوصی را هم دستخوش اصلاحاتی اساسی کند. وزارت امور مالی او به سمت این مسئله حرکت میکرد که دهقانان را از دیون خود خلاص کرده و از سوی دیگر به سمت سیاستهایی صنعتگرا تمایل نشان میداد. دولت سینگ در سال ۲۰۰۵، مالیات بر ارزش افزوده را به جای مالیات بر فروش وارد نظام خود کرد.
البته دولتهای سینگ همیشه با آرامش روبهرو نبودهاند و زمانی که او در سال ۲۰۰۸ با ایالات متحده به توافق هستهای رسید، بسیاری از احزاب جبهه چپ دست از حمایت از او برداشتند و همین مسئله باعث شد که دولت او تا مرز سقوط هم پیش برود. در دوران نخست‌وزیری او گرچه رشد اقتصادی به خوبی مهیا بود اما مسائل نظیر امنیت وارد وضعیتی بسیار ضعیف شدهبودند. به هر صورت مانموهان سینگ از آن دسته سیاستمدارانی است که به احتمال زیاد نامشان در طول تاریخ هند به لحاظ میزان اهمیت در نزدیکی گاندی قرار بگیرد.
مانموهان سینگ
سینگ در اواخر تابستان سال ۱۹۳۲ در پنجاب هند به دنیا آمد که البته امروزه محل تولد او در پاکستان قرار دارد. همانطور که گفته شد او بین سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۱۴ نخست‌وزیر هند بود و اولین سیکی بود که به این سمت رسیده است. جدای از این مسئله همانطور که میدانید طول مدت هر دولت در هند ۵ سال است و سینگ پس از جواهرلعل نهرو اولین کسی بود که توانست دو دوره پشت سر هم به این سمت برگزیده شود. او که مدرک دکتری خود را از دانشگاه آکسفورد در رشته اقتصاد گرفتهاست در سطح جهان به عنوان مردی آرام و قابل احترام شناخته میشود.
تغییر هند
سال: ۲۰۱۹
این کتاب بسیار جدید و بسیار حجیمِ پنج‌جلدی مجموعهای بسیار مبسوط درباره زندگی و کار مانموهان سینگ است. سینگ در اینجا به عنوان یک سیاستگذار و یک سیاستمدار معرفی میشود که تاثیری بسیار عمیق بر کشور هند و اقتصادش گذاشته است. در این کتابها سخنرانیها و مصاحبههای برگزیده او به چاپ رسیدهاند که قدیمیترین آنها به دهه ۵۰ میلادی بازمیگردد، یعنی زمانی که او در دانشگاه مشغول به تحصیل بود و در ادامه به دهه ۸۰ و ۹۰ یعنی سمتهای فرعی و وزارتی او، و در نهایت به قرن بیستویکم و نخست‌وزیری او هم میرسد. اگر به تاریخ هند معاصر علاقه دارید و با حجم بالای ۳۲۰۰ صفحهای مشکلی ندارید، حتما این کتاب را بخوانید.
