مسابقه تغذیه آفریقا

اکونومیست

 «وقتی بازار تعطیل شد، هرچه می‌دانستم پایان گرفت.» این جمله را برایان کایونگو با ناراحتی می‌گوید. کایونگو فروشنده قطعات یدکی در شهر کامپالای اوگاندا است. پیش از این‌که به خاطر کووید-۱۹ تعطیلی زندگی را در بر بگیرد، او بیشتر وقتش را در شهر می‌گذراند. دانسته‌های او درباره شمع خودرو بود، و نه بذر گیاه، اما در حال حاضر مشغول کاشتن لوبیا و ذرت در قطعه زمینی است که در روستایی نزدیک اجاره کرده. همه در حال کندن زمین هستند؛ حتی آن جوانانی که با غرور رویشان را از کشاورزی برگردانده‌بودند، حالا باید به حکومت زمین تن بدهند.
کایونگو بیشتر نگران وضعیت تغذیه است، تا این ویروس. در داشتن این نگرانی، او تنها نیست. برنامه غذای جهانی سازمان ملل هشدار می‌دهد که تعداد افراد واقعا گرسنه، که بیشترشان هم در آفریقا هستند، ممکن است در سال جاری ۲ برابر شود. بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که تولید کشاورزی در آفریقای جنوب صحرا چیزی در حدود ۳ تا ۷ درصد کاهش یافته و واردات غذا هم ۱۳ تا ۲۵ درصد افت می‌کند، که میزان این واردات وابسته به آسودگی جریان تجاری است. با این حال غذای زیادی در جهان وجود دارد. اگر این پاندمی موجب گرسنگی شود، مشکل اصلی از سیاست‌گذاری‌هاست و نه بذر گیاهان.
بدترین سناریوی ممکن، تکرار بحران غذای ۰۸-۲۰۰۷ است، یعنی زمانی که دولت‌های جهانی با احتکار قوت غالب، باعث شدند قیمت‌ها بالا برود. آفریقا بیش از یک چهارم غلات خود را وارد می‌کند. عمده برنجی که غنا مصرف می‌کند از ویتنامی وارد می‌شود که در حال حاضر صادرات را محدود کرده. برنج هندی که بار کشتی شده و راهی سنگال و بنین است هم در حال حاضر در بسیاری از باراندازها اسیر شده‌است. در حالت عادی، چندین کشور آفریقایی غربی بیش از نیمی از درآمد صادراتی خود را بابت خرید غذا هزینه می‌کنند. با افت قیمت کالاهای خود این کشورها و تضعیف ارز ملی آن‌ها، قدرت خریدشان حتی نسبت به قبل هم کاهش می‌یابد.
نیمه روشن ماه
خوشبختانه سیستم‌های غذای جهانی در حال حاضر در وضعیتی بسیار متفاوت نسبت به بحران سال ۰۸-۲۰۰۷ قرار دارند. این نکته را دیوید لابرد از موسسه پژوهشی سیاست‌های بین‌المللی غذا (آی‏اف‏پی‏آرآی) به ما می‌گوید. در آن زمان محدودیت‌های صادراتی تقریبا ۱۱ درصد از کالری جریان یافته در بازارهای جهانی را مسدود می‌کرد. در پاندمی کنونی، همان اقدامات تنها ۳ درصد از منابع را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند. قیمت نفت در سال ۲۰۰۷ به شدت در حال رشد بود، اما در حال حاضر فروشنده‌های نفت حتی قادر به فروش آن نیستند. ذخایر غذایی جهان سطح بسیار بالایی دارند. قیمت برنج بالا است، اما نه در سطح بحران. مردم آفریقای جنوبی می‌توانند تا حدی مصرف خود را به سمت ذرتی بچرخانند که در داخل خاک خودشان پرورش یافته.
کووید-۱۹ آسیب اصلی را به جیب مردم زده‌است. در شهرهای آفریقایی میانگین هر خانوار تقریبا نیمی از هزینه خود را به غذا اختصاص می‌دهد. آن بودجه به شدت کاهش پیدا کرده زیرا اقتصادها در حال سقوط هستند و تعطیلی ایجاد شده به خاطر پاندمی به درآمد بسیاری از کارگران آسیب جدی وارد کرده‌است. آی‌اف‌پی‌آر‌آی تحمین می‌زند که بیش از ۸۰ میلیون آفریقایی، که عمدتا در شهرها زندگی می‌کنند، شاهد این مسئله خواهند بود که درآمدشان به سطحی پایین‌تر از ۱.۹ دلار در روز برسد.
بسیاری از دولت‌ها سعی کرده‌اند از طریق دادن غذا، یا تنظیم قیمت به این وضعیت کمک کنند. اما مشکلاتی هویدا شده‌اند. در اوگاندا چهار مسئولی که باید به توزیع این غذا نظارت می‌کردند به دلیل این‌که مشکوک به بالا بردن قیمت غذا بودند، دستگیر شدند. در کیبرای کنیا، پلیس مجبور شد به سوی مردمی که برای دریافت غذا هجوم آورده‌اند، گاز اشک‌آور شلیک کند. دادن پول نقد بسیار ساده‌تر بود، زیرا این امکان وجود دارد که آن را از طریق گوشی همراه برای آن‌ها ارسال کرد.
به هر حال برخی از مردم آفریقا نگران هستند که در صورت تداوم این وضعیت از گرسنگی بمیرند. این اتفاق نخواهد افتاد. بسیاری از کشورهای آفریقایی خیلی زود تعطیل کردند تا بتوانند به سرعت هم به کار برگردند. سیاست‌گذارانی که در این قاره و قاره‌های دیگر فعالیت می‌کنند، باید جریان مواد غذایی را متصل نگه دارند. حواس آن‌ها باید باشد که یک شوک بی‌سابقه تبدیل به بحران گرسنگی نشود.
*ترجمه آینده نگر/ اکونومیست