ماموریت بزرگ
اکونومیست/ ترجمه نسیم بنایی/ آینده نگر
اقتصاددان‌ها از سال‌ها پیش می‌گویند دولت‌ها باید پول بیشتری صرف پژوهش و توسعه کنند. حتی کنت ارو، اقتصاددان برجسته، پژوهش نظری عمیقی در این زمینه انجام داده و به صورت نظری هم در دهه ۶۰ میلادی برای همکارانش ثابت کرده‌است که بخش خصوصی نمی‌تواند به تنهایی و صرفا با تکیه برای تکنولوژی‌های خودش، راه را برای حداکثر رشد فراهم کند. در دهه ۵۰ میلادی هم پژوهش‌های گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفت که دولت‌ها چقدر باید هزینه کنند تا پژوهش برای توسعه پیش برود و این هزینه تا چه اندازه می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند.
هنوز به‌رغم مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته‌است، باز هم نمی‌توان با قاطعیت نظر داد. آیا واقعا مخارج دولت در بخش تحقیق و توسعه می‌تواند به رشد اقتصادی بینجامد؟ برخی افراد می‌گویند البته که اثرگذار است اما اثرات آن به قدری نیست که بتوان به آن‌ها اشاره کرد. در واقع اثرات آن کاملا محدود است. عده‌ای دیگر هم می‌گویند هزینه‌هایی که در این زمینه می‌شود، نتیجه‌ای چشمگیر دارد. دولت‌های ثروتمند کمی بیش از ۰.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف تحقیق و توسعه می‌کنند. شاید اگر این رقم کمی بیشتر شود، شاهد تغییرات و تحولات بزرگی از این ناحیه باشیم.
اقتصاددان‌ها می‌توانند در این زمینه بسیار کمک‌کنند باشند و بگویند که واقعا شرایط به چه صورت است. بررسی‌های مربوط به سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد کشورهایی که بیشتر در زمینه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و پول بیشتری در این زمینه خرج کرده‌اند، در عالم واقعیت در دنیای اقتصاد، وضعیت بهتری داشته‌اند. دولت ژاپن از معدود دولت‌هایی است که توجه ویژه‌ای به این مسئله داشته و تلاش می‌کند بیشتر در این زمینه هزینه کند. در آمریکا هم دونالد ترامپ توجه کمی به این مسئله داشت اما اکنون انتظار می‌رود جو بایدن به صورت ویژه به این مقوله بپردازد.
اما یک نکته مهم وجود دارد که باید دقت کنید. اگر کشورهایی مثل ژاپن یا آمریکا هزینه بیشتری را صرف تحقیق و توسعه می‌کنند به این خاطر نیست که باور کرده‌اند این تحقیقات به رشد اقتصادی آن‌ها کمک می‌کند. آن‌ها در حقیقت از ترس چین، دست به چنین اقداماتی زده‌اند. در واقع آن‌ها می‌دانند که چین از همین مسیر عبور کرده و به پیشرفت‌های بزرگی رسیده‌است. در نتیجه اکنون تلاش می‌کنند خودشان هم به همین موفقیت برسند پیش از آن‌که چین به آن موفقیت نائل شود. چین از دهه ۸۰ میلادی به بعد، هزینه‌های سنگینی را صرف تحقیق و توسعه کرده‌است. برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد مقاله‌های علمی در چین به مراتب بیشتر و با کیفیت‌تر از آمریکا بوده‌است. بسیاری از افراد در اروپا و آمریکا تصور می‌کنند برای اینکه در رقابت با چین، جا نمانند، با همین مسیر را دنبال کنند و تحقیقات زیادی را انجام دهند. مثلا همین دولت بایدن وعده داده که در زمینه تحقیق و توسعه حوزه فناوری از چین پیشی بگیرد. همه این کارها را هم با هدف رقابت با چین انجام می‌دهد.
عالم بی‌عمل؟
به هر حال نباید فراموش کرد که بسیاری از اهداف دولت‌ها تنها از مسیر تحقیق و توسعه حاصل می‌شود. در واقع دولت‌ها اهدافی استراتژیک برای خود تعیین می‌کنند که تنها از مسیر توسعه فناوری حاصل می‌شود. مثلا دولت‌ها همه به دنبال واکسن کرونا هستند و باید هزینه زیادی صرف تحقیق و توسعه در این زمینه کنند. آن‌ها می‌دانند که در رقابتی بزرگ حضور دارند و باید خودشان را به اثبات برسانند. نیاز به کربن‌زدایی هم باعث شده دولت‌ها بیش از هر زمانی نیاز به تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری در این عرصه را احساس کنند.
یکی از نکات مهمی که در زمینه تاکید بیش از حد بر تحقیق و توسعه باید به آن توجه داشت این است که مردم و دولت‌ها تصور نکنند با تحقیق همه‌چیز به پایان می‌رسد. در واقع تحقیقات نقطه آغاز هستند. آن‌چه در نهایت می‌تواند کشوری را به رشد اقتصادی برساند، تحقیق و توسعه صرف نیست. دولت‌ها در حقیقت باید کاری کنند که نتایج این تحقیقات در قالب تکنولوژی‌های روز، مورد استفاده مردم قرار بگیرد. یعنی دانش باید کاملا کاربردی باشد تا بستری برای رشد اقتصادی فراهم کند.
انجام تحقیقات و انتشار آن‌ها تنها نقطه شروع است. دولت‌هایی می‌توانند به رشد اقتصادی خود امید داشته باشند که از این تحقیقات، پلی به سمت کارهای عملیاتی بزنند و با آن‌ها آینده اقتصادی خود را بسازند. اگر دانشی در نهایت به تولید اقتصادی ختم نشود، هیچ سودی نخواهد داشت. پس هرچند لازم است دولت‌ها برای تحقیق و توسعه هزینه کنند اما در عین‌حال باید به فکر راهی باشند تا این دانش را به شکلی کاربردی در بیاورند. یعنی به گونه‌ای باشد که مورد استفاده قرار گیرد. ایده‌های جدید به سختی عملیاتی می‌شوند اما تنها زمانی به عنوان ایده درخشان مطرح خواهند شد که به مرحل عمل برسند. در آن مرحله، می‌توان به رشد اقتصادی هم امید داشت.
