طرح مشکلات، حل مشکلات

مهدی کرباسیان، مدیراسبق تامین اجتماعی / آینده نگر

توجه به ارتباطات جمعی با توجه به دغدغه های صاحبان کسب وکار، آگاهی رسانی، اعلام موفقیت ها و حتی اشاره به نواقصی که در محیط کسب وکار وجود دارد، از وظایف اتاق های بازرگانی است. باتوجه به عضویت ۱۹ هزار فعال اقتصادی در اتاق بازرگانی تهران، این تشکل مردم نهاد مکلف است تا دغدغه های فعالان را در قالب رسانه های مختلف مطرح کرده و درباره آن راهکارهایی ارائه کند. هم چنین برگزاری بزرگداشت برای کارآفرینان به منظور تشویق و پاسداشت خدمات آنان، و هم چنین ارائه تصویر درست از صنعتگران، مدیران و فعالان اقتصادی از دیگر وظایف رسانه ای فعالان بخش خصوصی است. درواقع اتاق بازرگانی باید به عنوان حلقه واسط در تعامل مردم با بخشی از خودشان که همان فعالان اقتصادی است، عمل کند. در دو سال گذشته، اتاق تهران تلاش کرده در این مسیر گام های بلندی دارد و یکی از مهم ترین کارهای پارلمان بخش خصوصی، و شاید بهترین آن، توجه به سینمای مستند برای انجام این وظیفه است. آثار به نمایش درآمده در آخرین جشنواره سینما حقیقت در حوزه مسائل کسب وکار و کارآفرینی، ماحصل تلاش های دوساله اتاق تهران در این زمینه است. این آثار درباره زندگی کارآفرینان و مسائلی مثل چالش های کسب وکار با تامین اجتماعی و فساد اقتصادی است و امیدواریم در آینده، تولید فیلم های مستند بیشتر با موضوعات مربوط به کسب وکار را شاهد باشیم. می توان در آینده نزدیک با استفاده از زبان هنر، تلاش های کارآفرینانی را که عمری را پای ساخت ایران و توسعه کشور گذاشته اند، برای جامعه روایت و نسل های آینده را از آثار مثبت آن بهره مند کرد. مهم ترین بهره روایت زندگی کارآفرینان تشویق نسل های جدید برای ورود به عرصه کارآفرینی است. طرح مسائل مربوط به مفاسد اقتصادی و تامین اجتماعی و مالیات هم در فیلم های مستند، نوعی روایت دغدغه های مربوط به آنان است و اینکه بالاخره، فرصتی برای روایت مشکلات آن ها و شنیده شدن حرف هایشان ایجاد شده است. مسئولان و همه اقشار مردم که مخاطب این فیلم ها به شمار می روند، پس از روایت مشکلات به درک و همدلی بیشتر برای رفع نواقص و بهبود عملکردها می رسند.
نکته قابل تامل در این بین، اصل بی طرفی است. فراموش نکنیم که هیچ فیل مستندی راوی بی طرفی نیست به ویژه فیلم هایی که از منظر بخش خصوصی و با نگاه نقادانه نسبت به مقررات و قوانین کشور ساخته می شود. روایت نقادانه به طور مشخص، تا اندازه ای ناقض بی طرفی است. ممکن است فیلمسازان درباره یک سازمان فیلم بسازند که با صاحبان کسب وکار در تعامل است اما این تعامل به دلیل چالش های قانونی، دچار مشکلاتی است. باوجود نقاط مثبت در کارنامه آن سازمان، ذره بین فیلمسازان روی نقص هاست که قرار می گیرد و آن را درشت می کند، و هدف اصلی هم بهتر دیدن چالش ها برای حل و فصل آن هاست. این رویکرد مثبت، فرصتی برای سازمان ها هم به شمار می رود تا با رفع نقدهای مطرح شده به عملکرد خود در آثار مستند، نقاط مثبت شان را برجسته کنند و البته باید بدانند مخاطب همواره آگاهانه قضاوت می کند. نکته مهم دیگر، رسیدن فیلمسازان، اتاق بازرگانی و سازمان ها به درک مشترک است. هر یک از اضلاع این مثلت به نوعی از ساخت آثار بهره می گیرد و منافع آن در نهایت، به همه می رسد.
یکی از فیلم های مستند در آخرین جشنوازه سینما حقیقت، درباره سازمان تامین اجتماعی و چالش های آن با صاحبان کسب وکار ساخته شده است. من به واسطه سال ها تجربه مدیریت در سازمان تامین اجتماعی و شناخت از این حوزه، به کارگردان این کار خانم جهانگیری کمک کردم. این فیلم مستند از نگاه کارآفرینان و کارگرانی که در تعامل با سازمان تامین اجتماعی دچار چالش شدند ساخته شده است، بنابراین نقاط قوت سازمان تامین اجتماعی و اثرگذاری مثبت آن در حمایت از تولید در این فیلم کمتر دیده شده است. از آنجایی که قالب یک فیلم مستند برای پرداختن به همه چیز کافی نیست، به نظر می رسد می توان با هماهنگی این سازمان بستر لازم برای ساخت فیلم دوم را فراهم کرد تا روایت دیگری هم درباره تعامل سازمان تامین اجتماعی و کارگران و کارآفرینان مطرح شود. 
مسائل بسیاری در فضای کسب وکار و اقتصاد ایران وجود دارد که ظرفیت طرح آن در فیلم های مستند قابل تامل است. حتی خود مسئله تسهیل فضای کسب وکار و رفع اشکالات آن را می توان در فیلم های مستند مطرح کرد و هم چنین در قالب موضوعات خرد به عنوان زیر مجموعه چالش های کسب وکار به آن پرداخت. مسئله دوم، که بهتر است در اولویت قرار بگیرد، جذب سرمایه خارجی است. متاسفانه این مسئله مهم و اهرم سازنده در توسعه کشورها، ۴۰ سال است که در ایران مغفول مانده و موانعی باعث شده کشور از فرصت های سرمایه گذاری خارجی بهره مند نشود. می توان این موانع و دلایل این غفلت را در فیلم های مستند روایت کرد. موضوع دیگر، سیاست جایگزینی واردات و حرکت به سمت صادرات است که می توان در روایت آن به عواملی مثل کیفیت و قیمت تمام شده و جهانی کالاهای ایرانی پرداخت. مسئله خصوصی سازی، حمایت از بخش خصوصی و کارآفرینی هم از دیگر موضوعاتی است که اتاق بازرگانی تهران می  تواند در ادامه حمایت خود از ساخت فیلم های مستند با موضوعات مربوط به فعالان اقتصادی، آن را در نظر بگیرد.