شرکت های دانش بنیان خارجی را بخریم

علیرضا درویش

 ویروس کرونا خطری است که جان همه را تهدید می‌کند و فقیر و غنی بدون توجه به مرزهای جغرافیایی در برابر آن یکسان است. همه گیری این ویروس نشان داد که باید برای سلامت و سعادت بشریت دعا کنیم و از بزرگ‌ترین ظرفیت کشور یعنی سرمایه انسانی تحصیل‌کرده و کارآمد استفاده کنیم تا در تولید و اقتصاد کشور جهشی حاصل شود.
واردات افسارگسیخته کالاهای قاچاق از دریا، زمین و آسمان از معضلات جدی اقصتاد ماست. سالی ۲۰ میلیارد دلار کالای قاچاق فرصت های شغلی زیادی را از ایرانی‌ها می‌گیرد. خیلی از وزارتخانه‌ها مثل نفت، نیرو، صنعت و غیره باوجود ادعاها در عمل  علاقه‌ای به خرید خدمات، قطعات و تجهیزات از داخل کشور ندارند و جو حاکم  می گوید کالاهای خارجی بهتر است.
همه قوانین هم  به نحوی از  کالای خارجی  پشتیبانی می‌کند. در سال‌های تحریم شاهد این ماجرا بودیم.  در حالی که شرکت‌های خارجی حتی حاضر نبودند ضمانت‌نامه بانکی به طرف های ایرانی بدهند، با یک نامه موفق شدند قراردادهای ارزی ببندند. درحالی‌که قرارداد شرکت‌های ایرانی فقط به‌طور ریالی است که همیشه با نوسانات نرخ ارز ضررهای هنگفتی هم می‌بینند.
 متاسفانه به دلیل تقویت تفکر « کالای خارجی بهتر است» در ذهن  مدیران تصمیم گیر ایرانی، شرکت‌های خارجی چه در شرایط تحریم چه در شرایط برجام و پس از برجام در مقابل شرکت ایرانی پیروز بوده اند. خرید های سریع و کلان متعدد و با حجم بالا از شرکت های آلمانی، ایتالیایی و سایر کشور های اروپایی و حتی انگلیسی و امریکایی موید این امر است.  تا زمانیکه قوانین به‌سرعت تغییر می کند و نرخ ارز دچار نوسان است، محیط کسب‌وکار همیشه دچار تنش است. شرکت‌ها چه دانش‌بنیان یا غیر دانش‌بنیان، به دلیل تحمیل هزینه های گزاف ناشی  تحریم های ظالمانه نمی‌توانند ال سی ارزی باز کنند اما  همان کالا از شرکت خارجی با ال سی ارزی مستقیم و غیر مستقیم خریداری می‌شود، نتیجه چنین عملکردی جز فرار مغزها و کوچک‌تر شدن اقتصاد نیست. اما باید برای حمایت فوری از تولید در کشور چه  کرد؟
بالا رفتن سرعت ترخیص کالا  از گمرک
در وهله اول، ترخیص مواد اولیه  ابزار های تولیدی و ماشین آلات خطوط تولید از گمرک باید با سرعت بیشتری انجام شود. شرکت‌ها با روش‌های بسیار پیچیده‌ای اقلام موردنیاز کشور را تهیه می‌کنند و تحریم‌ها را دور می‌زنند تا این اقلام  وارد خاک کشور شود،  اما  در مرحله گمرک ایران هم به همان اندازه کار دشوار و در خیلی موارد به مراتب سخت از دور زدن تحریم است. باید گمرکات تجهیزات، ماشین‌آلات و مواد اولیه را با اعتماد به کارآفرین و صاحبان کسب ‌وکار در اسرع وقت ترخیص کنند تا بلافاصله در چرخه تولید و اقتصاد کشور به کار گرفته شود و کارخانه‌ها معطل مواد اولیه در گمرک نمانند. گمرکات از مرجوع کردن کالاها و تجهیزات منع شوند. وقتی گمرک کالایی را که با روش‌های مختلف از سد تحریم‌ها گذشته را مرجوع می‌کند، کشور مبدا فرد یا افراد حامی ایران را به جرم دور زدن تحریم‌ها دستگیر می‌کند.
چالش های بانکی و تامین اجتماعی
اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی دانش‌بنیان که متکی به دانشمندان، متخصصان و کارآفرینان داخلی است. این اقتصاد یعنی یعنی ایجاد محیط امن برای توسعه محیط کار اما در کشور ما مدیران به‌جای تفکر درباره رشد و ارتقای کار، به‌طور مستمر درگیر مشکلات عدیده با بانک‌ها هستند. پیشنهاد نخست این است که جرایم دیرکرد و سودهای مضاعف حذف شود ولی دستورالعمل‌های مشخصی وضع شود که همه در برابر آن یکسان باشند و بانک‌ها هم از بانک مرکزی پیروی کنند. از سوی دیگر بهره‌های بانکی انگیزه کارآفرینی را از افراد می‌گیرد زیرا بدون دادن مالیات و زحمت عده ای  را پولدار می‌کند و به اقتصاد ضربه می‌زند.
پیشنهاد دوم اینکه در فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی که کارگران بیمه می‌شوند، تامین اجتماعی نباید در قالب بیمه واهی هزینه‌های دیگری را از شرکت‌ها دریافت کند. امروز تحمیل جرائم و بیمه های غیر واقعی به شرکت باعث انباشت  شکایت از تامین اجتماعی در دیوان عدالت اداری شده است. در نتیجه وقت و سرمایه ای بزرگ از کارفرمایان و سیستم قضایی کشور به هدر می رود و این فقط به نفع دشمنان ایران است.
کوچک سازی دولت
یک دوم نیروهای کنونی دولت برای انجام تمامی فعالیت‌های وزارتخانه‌ها کفایت می‌کند. هرچقدر بدنه دولت بزرگ‌تر، امکان و احتمال فساد بیشتر است.  دولت در صنایع حمل‌ونقل، هوایی، ریلی و جاده‌ای باید به بخش خصوصی اتکا کرده و کار را به آن‌ها واگذار کند. به‌خصوص اکنون‌که باوجود ویروس کرونا که شرایط جهانی را هم دچار تغییراتی شده، باید قراردادهای بزرگ در صنایع بزرگ مانند نفت، گاز و پتروشیمی به بخش خصوصی فعال سپرده شود و این شرکت‌های خصوصی باشند که شریک تجاری خارجی بیاورند و دولت به‌صورت مستقیم با شرکت‌های خارجی قراردادی منعقد نکند.
رعایت قانون حداکثر ساخت داخل باید اجباری شود  و همین‌طور دولت در قراردادها با شرکت‌های خارجی باید بندی را قید کند که تا ۱۰ سال پس از اتمام پروژه ها اگر ثابت شود رشوه‌ای برای گرفتن پروژه پرداخت شده، آن شرکت همه  خسارت را به‌ طور کامل جبران کند و با رشوه گیرنده هم براساس قانون رفتار شود.
خرید شرکت‌های دانش‌بنیان بین‌المللی به نصف قیمت
بحران کرونا اروپا را هم درگیر کرده  و بسیاری از شرکت‌ها در آستانه ورشکستگی و نابودی قرار دارند، اکنون فرصت خوبی است که این شرکت‌ها را با یک‌دهم قیمت خریداری کرده و با نیروی کار ارزان داخلی آن‌ها را به چرخه برگردانیم. مثل چینی‌ها که هتل‌ها، شرکت‌ها و مراکز تفریحی در نقاط دنیا مختلف را می خرند و حتی بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی فعال در چین را هم  خریداری کردند.
کرونا یک سره تهدید نیست. فرصت هایی هم در دل این بحران وجود دارد. از جمله اینکه با کمک ایرانیان مقیم خارج و حتی با اعطای وام، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناورمحور اروپایی را خریداری کرده و به کمک آن‌ها هم تحریم‌ها را بی‌اثر کنیم و هم زمام امور شرکت‌های دانش‌بنیان بین‌المللی را در اختیار ایران قرار دهیم. حضور سرمایه ایرانی در بانک‌های اروپایی یک مزیت اساسی به‌حساب می‌آید. اکنون بهترین زمان خرید هواپیما و قطعات موتور است. صنعت هوایی و به‌خصوص هوانوردی عمومی  و مسافری را باید از وضعیت مهجور کنونی خارج کرده و آن را تقویت کنیم. شرکت های اروپایی بسیاری حاضر به همکاری با شرکت‌های ایرانی در زمینه تولید هواپیماهای دونفره تا بیست‌نفره اند. علاوه بر این اکنون  بهترین زمان برای خرید هواپیماست. هواپیماهایی که حداکثر پنج سال از عمر آن‌ها گذشته اما  به دلیل شیوع ویروس کووید ۱۹ قیمت آن‌ها به یک‌چهارم قیمت واقعی نزول کرده است. همین شرایط برای قطعات یدکی موتور هواپیما هم حاکم است.
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل
در صنعت حمل‌ونقل، به‌خصوص بخش ریلی و هوایی نیز فرصت مناسبی داریم تا با همکاری شرکت‌های به نام اروپایی قراردادهای مقرون‌به‌صرفه‌ای را منعقد کنیم تا زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور را توسعه دهیم چراکه  ارتباط و اتصال با شبکه حمل‌ونقل جهانی همیشه از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.
انتقال بخش تحقیق و توسعه شرکت‌ها به ایران
اکنون زمان مناسبی است تا با ارتباط با شرکت‌های خارجی آن‌ها را مجاب کنیم بخش تحقیق و توسعه خودشان را با اتکا به دانشگاه‌ها و نیروی انسانی تحصیل‌کرده موجود در ایران به اینجا منتقل کنند و حتی در گام بعدی خط تولید محصولاتشان را در ایران دایر کنند.
این روزها بیش از همیشه  درک می کنیم که  توسعه کشاورزی و بهداشت مهم‌ترین مزیت یک کشور است. توسعه محصولات کشاورزی و غذایی و بهداشت، اولویت نخست در دنیاست و  بهداشت شامل تمامی بخش‌های بهداشت پزشکی، تجهیزات پزشکی، دارو و اقلام آزمایشگاهی و … است.
در زمینه کشاورزی باید هر چه زودتر روش های کشت، داشت و برداشت قدیمی با روش های نوین جایگزین شوند. این مهم محقق نمی شود مگر برای کشاورزان فعالان صنایع کشاورزی دوره های آموزشی کوتاه مدت تخصصی در تمامی سطوح برگزار شود. ملتی که نتواند نان خود را  تامین کند همیشه وابسته خواهد بود. ایران عزیز با سرزمین پهناور و چهار فصل  زیبای سال بزرگترین مزرعه جهانی برای تامین غذایی هموطنان و حتی کشور های منطقه است.