شتاب زدگی تحلیل ها درباره روابط تجاری ایران و افغانستان

سیدحسین سلیمی

تحولات اخیر افغانستان بازار تحلیل ها درباره آینده روابط تجاری ایران و افغانستان را داغ کرده است. این در شرایطی است که هنوز سرانجام این کشور، روابط سیاسی و تجاری اش با دیگر کشورها مشخص نیست.  آیا گروه طالبان همه شهرها را به دست می گیرد؟ حکومت در اختیار این گروه قرار می گیرد؟ آیا روابط سیاسی و دیپلماتیک ایران با افغانستان، حتی با وجود حضور و حاکمیت طالبان به روال سابق ادامه پیدا می کند؟ این پرسش هایی است که پاسخ آن بر آینده روابط تجاری ایران و افغانستان اثرگذار است و هنوز به این پاسخ ها نرسیده ایم. به هرحال، هر گروهی در افغانستان به قدرت برسد یا دولت باقی بماند، این کشور به مواد غذایی و مصالح ساختمانی و لوازم خانگی نیاز دارد. اینکه صادرات ۲.۴ میلیارد دلاری ایران به افغانستان تداوم پیدا کند، منوط به تحولات آینده است. افغانستان مرز تجاری قابل اعتنایی با دیگر کشورها ندارد و تنها از مسیر ایران می تواند نیازهای عمده اش را به کالاهای مختلف تامین کند.  با در نظر گرفتن همه این نکات،  باید برای تحلیل وضعیت صبر کرد.
اتباع افغانستان در ایران که به طور قانونی در کشور اقامت دارند، شرایط خوبی دارند. به جمعیت افغانستانی های مقیم ایران پس از تحولات اخیر افزوده می شود چراکه بسیاری اقوامی در ایران دارند و تلاش می کنند تا مشخص شدن وضعیت کشورشان، به ایران آمده و در کنار آن ها زندگی کنند. عده ای برای بازگشت به کشورشان برنامه داشتند که تا رسیدن کشور به ثبات باید صبر کنند. هم چنین افغانستانی های زیادی در مرز سیستان  وبلوچستان برای ورود به ایران تجمع کردند اما  امکان رفت و آمد وجود ندارد. 
در یک سال گذشته، چند مشکل بانکی برای افغانستانی های مقیم ایران خبرساز شد که لزوما ربطی به تابعیت آن ها نداشت. بانک مرکزی برای ساماندهی حساب ها شرط کدملی را الزامی دانسته و حساب های بدون کد را می بست. در جریان این ساماندهی، حساب های بعضی اتباع افغانستان در ایران مسدود شد که پس از بررسی، با ارائه کد اقامت مشکل آن ها حل شد. هیچ تبعه افغانستانی در ایران که به طور قانونی در کشور اقامت دارد مشکلی از نظر خدمات بانکی ندارد. بنابراین می توان پیش بینی کرد بانک مرکزی ایران سیاست خاصی را در قبال خدمات خود به اتباع قانونی کشورها در ایران  پیش نمی گیرد.