تمایل به فروش سهام برنده
مطالعات تجربی در دو دهه اخیر نشان می دهند که در دنیای عمل، سرمایه گذاران حقیقی متفاوت از نظریه های رایج اقتصاد و مالی رفتار می کنند. بیشتر سرمایه گذاران حقیقی پرتفوهای غیرمتنوعی نگهداری می کنند. سرمایه گذاران حقیقی به طور معمول، بدون داشتن اطلاعات خاص و به طور فعال خرید و فروش و سفته بازی می کنند و متحمل زیان می شوند. این دسته از سرمایه گذاران توانایی ضعیفی برای انتخاب سهام دارند، بسیاری از آن ها تصمیم های سرمایه گذاری سیستماتیک(یکطرفه و سوگیرانه) می گیرند و به طور کلی بیشتر مبتنی بر احساسات و باورهایشان تصمیم گیری می کنند تا براساس تحلیل و منطق. سرمایه گذاران حقیقی در بازار سهام ایران از بازیگران اصلی اند و به طور میانگین بیش از نیمی از حجم معاملات خرد در بازار را به خود اختصاص می دهند با این حال این گروه کمتر مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. مقاله «تحلیل رفتار معاملاتی سرمایه گذاران حقیقی و نهادی بورس اوراق بهادار از منظر سوگیری های رفتاری و عوامل موثر بر آن» تلاشی برای بررسی سرمایه گذاران حقیقی در بازار سهام ایران است. پژوهشگران در این پژوهش رفتار سرمایه گذاران حقیقی را از سال ۹۱ تا ۹۵ بررسی کرده اند.
براساس اطلاعات مرکز فناوری بورس اوراق بهادار تهران، تا پایان سال ۹۰، یک میلیون و ۲۰۰ حساب کارگزاری در کشور وجود داشته است و با حذف حساب هایی که هیچ خرید و فروشی نداشته اند، تعداد حساب های سرمایه گذاری فعال به ۴۸۲ هزار و ۶۴ حساب رسیده است. هم چنین با کسر حساب هایی که تنها یک خرید یا فروش در سال داشته اند، تعداد حساب های فعال به ۹۷ هزار حساب رسیده است.
نتایج بررسی های پژوهشگران نشان می دهد که سرمایه گذاران حقیقی در بازه زمانی مورد مطالعه، بیشترین سفارش خرید و فروش را در سال های ۹۲ و کمترین را در سال ۹۳ ثبت کرده اند. در واقع در این دوره پنج ساله بیشترین بازدهی در سال ۹۲ و کمترین در سال ۹۳ ثبت شده است. بازده شاخص کل در سال ۹۲، ۱۰۷ درصد و در سال ۹۳، ۲۱- درصد بوده است. پژوهشگران نتیجه گرفته اند که در زمان رونق، معامله سرمایه گذاران حقیقی رشد کرده و در زمان رکود کاهش یافته است. کل ارزش خرید سرمایه گذاران در دوره بررسی شده معادل ۳۸۱ هزار میلیارد ریال و کل ارزش فروش آنان معادل ۳۹۱ هزار میلیارد ریال بوده است. بر این اساس میانگین ارزش هر سفارش خرید، ۸۰.۲۴۳.۰۰۰ ریال و میانگین ارزش هر سفارش فروش ۹۵.۴۰۴.۱۲۰ ریال بوده است. میانگین خرید و فروش سرمایه گذاران حقیقی به ترتیب ۳۳.۴ و ۲۹ بوده درحالیکه میانگین تعداد خرید و فروش سرمایه گذاران حقوقی در سال به ترتیب ۱۱۲ و ۹۵ بوده است. نکته قابل توجه این است که میانگین تعداد نماد پرتفوی سرمایه گذاران حقوقی به طور تقریبی سه برابر سرمایه گذاران حقیقی بوده است.
یافته های پژوهشگران نشان می دهد که سرمایه گذاران حقیقی در ایران نسبت به شناسایی زیان خود تمایل نداشته اند و به عبارت دیگر، آن ها از اثر تمایلاتی که نوعی پشیمان گریزی است رنج می برند. سرمایه گذاران حقیقی در سال های ۹۱ تا ۹۵ به فراعتمادی تمایل نشان دادند یعنی گردش معاملات بالایی دارند و پرتفوی آن ها از تنوع لازم برخوردار نیست و هم چنین یافته ها گویای سوگیری نماگری آن ها است یعنی تمایل دارند سود گذشته سهام برنده را در نظر بگیرند.
