تقویت اشتغال، اقتصاد و هویت فرهنگی در روستاها
در سایه تحریم و همه نقدهایی که به تولید داخلی و سیاست‌گذاران آن وارد است، فروش محصولات خانگی و روستایی به‌مثابه رودخانه‌ای باریک و کم‌جان، در حال شاخه زدن در زمین اقتصاد و سبک زندگی اقتصادی ایران است. ماه پیش بود که بلومبرگ در گزارشی از رونق ساخت ایران خبر داد و از بازار اجتماعی آنلاینی به اسم «باسلام» نام برد. بازاری که برای فروش محصولات مردم به مردم ایجاد شده است. آیا توسعه چنین بازاری به رونق اشتغال در کشور کمک می‌کند؟ می‌توان امید بست که بازارهای اجتماعی آنلاین به کلید رونق مشاغل روستایی و خانگی تبدیل شود؟
راه‌های متعددی برای توسعه اشتغال در روستاها وجود دارد. تصور بعضی این است که مسیر توسعه روستاها از کشاورزی می‌گذرد اما به دلیل کاهش جمعیت روستایی، کاهش بهره‌وری زمین و نیروی کار، چنین فرضیه‌ای موردتردید است. درواقع یکی از دلایل عقب‌ماندگی مناطق روستایی، محدود شدن گزینه‌هایی است که برای توسعه اقتصادی آن در نظر می‌گیرند. تأکید بر توسعه روستاها با اتکا به کشاورزی، باعث شده جمعیت زیادی از روستاییان به شهرها مراجعه کنند، که این مهاجرت هم به‌نوبه خود، چالش‌های جدی برای سیاست‌گذاران همراه داشته است. به همین دلیل توسعه صنایع روستایی در همه کشورها اهمیت یافته است.
تجربه بسیاری از کشورها در این زمینه موفق است. ازجمله هند که گسترش صنایع روستایی در آن زمینه اشتغال‌زایی، درآمدزایی و توسعه منطقه‌ای و محلی را به همراه داشته است. درواقع صنعتی شدن و طرح‌ریزی مطلوب صنایع در مناطق روستایی به‌عنوان یک کاتالیزور برای توسعه پایدار و به‌عنوان آخرین راه‌حل مشکل فقر روستایی، بیکاری و عاملی تسکین‌دهنده برای مناطق محروم روستایی است. استقرار صنایع روستایی در کشورهای توسعه‌یافته بیش از چهار دهه قدمت دارد. در بعضی کشورها ازجمله کشورهای آسیای جنوب شرقی، توسعه صنایع روستایی موفق بوده است. ازجمله این کشورها چین است که زمینه صادرات محصولات روستایی را فراهم کرده است. در تایوان، ضریب اشتغال غیر کشاورزی در اثر استقرار صنعت در مناطق روستایی افزایش‌یافته است.
پژوهشگران در مقاله‌ای نقش صنایع روستایی را بر توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی جامعه روستایی بررسی کرده‌اند. آن‌ها برای بررسی این فرضیه ۹ آبادی از شهرستان سنندج را ارزیابی کردند که ۱۱۵ خانوار در آن در صنایع روستایی فعالیت می‌کردند. یافته‌ها نشان می‌دهد صنایع روستایی علاوه بر توسعه فرصت‌های شغلی به دلیل استفاده از مواد محلی و طبیعی، در ردیف تولیدات سبز قرار می‌گیرد. علاوه بر این، صنایع روستایی میراث و هویت فرهنگی کشورهاست که احیای آن، علاوه بر کاهش نرخ بیکاری روستاها، جنبه ملی و فرهنگی هم دارد. بنابراین صنایع روستایی نه‌تنها در ایجاد فرصت‌های شغلی، کسب درآمد و کاهش مهاجرت روستاییان، بلکه در توسعه گردشگری، توسعه صنایع سبز و حفظ هویت فرهنگی هم اثرگذار است. این امید وجود دارد که با توسعه پتلفرم های فروش آنلاین محصولات، توسعه صنایع روستایی با سرعت بیشتری دنبال شود. این پتلفرم ها می توانند هم چنین زمینه صادرات محصولات روستایی ایرانی را فراهم کنند.
برای مطالعه بیشتر مقاله «اثرات اقتصادی-اجتماعی صنایع روستایی» نوشته رحمت بهرامی را بخوانید.
