باید راهی برای آشتی حمل و نقل و محیط زیست پیدا کنیم
توجه به آسیب های زیست محیطی ناشی از مصرف انرژی در حرکت جهان به سوی توسعه پایدار، امری ضروری است. بخش انرژی با ایفای نقش اساسی در فرایند توسعه اقتصادی، موجب نشر آلاینده های گوناگون زیست محیطی می شود. بخش عمده گازهای آلاینده و گلخانه ای منتشر شده در جهان به طور گاز دی اکسید کربن و ناشی از سوخت های فسیلی حاصل از گسترش توسعه صنعتی و حمل ونقل است.
توسعه حمل و نقل، تکه ای مهم از پازل رشد مداوم و مستمر اقتصادهاست. بنابراین حمل و نقل یک عامل مهم و موثر در توسعه اقتصادی است. نقش کلیدی این بخش در فعالیت های تولیدی و مبادلات تجاری انکارناپذیر است. روی دیگر سکه اما، آسیب های زیست محیطی ناشی از مصرف انرژی در بخش حمل ونقل در فرایند توسعه است.
به طور کلی، سوخت های فسیلی حدود ۹۵ درصد از کل مصرف انرژی در بخش حمل ونقل جهانی را تشکیل می دهند. ۲۷ درصد از تقاضای جهانی انرژی در بخش حمل و نقل متراکم شده است. این بخش سهم ۲۲ درصدی از کل انتشار دی اکسید کربن را دارد. در گزارش های تخصصی بین المللی پیش بینی شده مصرف انرژی سرانه کشورهای حوزه خاورمیانه تا سال ۲۰۵۰، سه برابر شود و مصرف انرژی فسیلی هم برای کشورهای آفریقای شمالی روند افزایش را در پیش بگیرد.
حمل و نقل سریع ترین بخش درحال رشد در کل جهان است و هم چنین به عنوان سخت ترین بخش برای کاهش انتشار دی اکسیدکربن شناخته می شود. بنابراین هر نوع تغییر آب و هوایی، منوط به تغییر بخش حمل و نقل است.
در منطقه منا، تنها سهم شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس از انتشار گازهای گلخانه ای در جهان در جریان رشد اقتصادی، ۲.۴ درصد است. در سال ۲۰۱۳، یک بررسی نشان داد کشورهای ایران و عربستان سعودی رتبه های نخست را در انتشار دی اکسید کربن کسب کرده اند.
پژوهشگران در یک بررسی ارتباط بین حمل ونقل، رشد اقتصادی و محیط زیست را در کشورهای منتخب منطقه منا از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۶ بررسی کردند. یافته های آنان نشان می دهد باوجود اثر مثبت محیط زیست بر رشد اقتصادی و حمل و نقل، آلودگی زیست محیطی هم در فرایند رشد اقتصادی و حمل ونقل افزایش پیدا می کند. پیشنهاد پژوهشگران این است که اثرات زیست محیطی و اجتماعی توسعه حمل و نقل مورد توجه بخش خصوصی و دولت قرار بگیرد. هم چنین کشورها مجموعه ای از ابزارهای اقتصادی، مالی، تنظیم مقررات نظارتی و فناوری را برای کنترل عوامل موثر بر رشد اقتصادی نظیر حمل و نقل، مصرف انرژی و انتشار گازهای آلاینده به کار گیرند.
پژوهشگران پیشنهاد کردند دولت ها در پیاده سازی سیستم های حمل و نقل به تعامل مثبت با محیط زیست فکر کنند و گزینه های سازگار با محیط زیست را انتخاب کنند. هم چنین بهبود بهره وری انرژی در بخش حمل و نقل و توسعه زیرساخت های زمینی، ریلی و هوایی که مصرف انرژی را کاهش می دهد، به کاهش آلودگی بخش حمل ونقل کمک می کند.
برای مطالعه بیشتر «رابطه بین حمل ونقل، رشد اقتصادی و محیط زیست در کشورهای منتخب منا» را بخوانید. این مقاله در سال ۱۴۰۰ در نشریه تحقیقات اقتصاد کشاورزی چاپ شده است.
