اصلا دولت نمیخواهیم
آینده نگر
پیتر ژوزف بتکی اقتصاددانی آمریکایی است که امروزه به عنوان یکی از چهرههای شناختهشده مکتب اتریش در سطح جهان مطرح شده و گروههای زیادی را به نظرات خود جلب کردهاست.
اساتید دانشگاهی زیادی هستند که آرزوی قرار گرفتن در یک جنبش نظری و روشنفکرانه را دارند و علاقه دارند که به عنوان رهبر مکتب فکری مورد تعلق خود شناخته شوند. نوابغ فراوانی هستند که این هدف را در سنین بسیار بالا محقق میکنند و تعداد بسیار اندک و خوشاقبالی هم وجود دارند که در سنین جوانی به این موفقیت دست پیدا میکنند. پیتر بتکی یکی از همین افراد است. بتکی استاد فلسفه و اقتصاد دانشگاه جرج میسون است و جدای از آن در مرکز مرکاتوس سمت بسیار جالبی را بر عهده دارد: مدیر برنامه هایک برای مطالعات پیشرفته در زمینه فلسفه، سیاست و اقتصاد. جدای از این، بتکی استاد مدعو در مووسات علمی فراوانی در جهان است که از بین آنها میتوان به آکادمی علوم مسکو، مدرسه اقتصاد استکهلم، موسسه ماکس پلانک و دانشگاه مرکز اروپای پراگ، اشاره کرد. همین مسئله باعث شده که بتکی تبدیل به ستارهای در محافل جهانی شود و او هم از این جایگاه خود برای دفاع از آنارشیسم تحلیلی استفاده میکند.
آنارشیسم تحلیلی به دنبال آزادسازی بسیار رادیکال اقتصاد است. در این جهانبینی افراد و نهادها بدون تاثیر پذیرفتن خاصی از دولت به فعالیت خود جریان میدهند. در چنین جامعهای قانون کارکرد نسبتا مشخصی دارد: اجرای قراردادها و حفاظت از حقوق مالکیت. به نظر بتکی این بازار شدیدا آزاد منجر به تولید ثروت بیشتری نسبت به نظامی میشود که تمرکز و برنامهریزی بیشتری دارد. برای آشنایی بیشتر با مکتب آنارشیسم تحلیلی، ابتدا بهتر است درکی نسبتا جامع از زمینه مطرح شدن این مکتب داشته باشیم.
آنارشیسم اقتصادی
برای درک آنارشیسم تحلیلی، ابتدا باید به نحلههای مختلف آنارشیسم معاصر اشاره کنیم. این مرحله از آنارشیسم به جریانهایی اشاره دارد که از پایان جنگ جهانی دوم تا امروز ادامه دارد. آنارشیسم وجوه مختلفی داشتهاست که در قالب آنارشیسم معاصر بیشتر وجه ضدسرمایهداریِ آنارشیسم کلاسیک است که برجسته و زنده ماندهاست.
آنارشیسم معاصر به سه شاخه عمده آنارشیسم نو، پست آنارشیسم چپ و پست آنارشیسم تقسیم میشود. آنارشیسم تحلیلی به نوعی در مجموعه پست آنارشیسم میگنجد. پست آنارشیسم به مجموعهای فلسفی گفته میشود که با هدف بازبینی آنارشیسم کلاسیک توسط آثار ژان بودریار، ژیل دلوز، میشل فوکو، ژاک لاکان و فردریش نیچه توسعه پیدا کرد. پست آنارشیسم یک حرکتی نظری برای ترکیب کردن نظریههای آنارشیسم کلاسیک و اندیشه پساساختگرایانه بوده و از ایدههای زیادی چون خودگردانی و آنارشیسم پسااستعماری، پست مدرنیسم و فقرههایی اینچنینی بهره بردهاست. منتقدان مدعیاند که این نظریه به طور کلی اصول جنگ طبقاتی و استثمار اقتصادی را در نظر نگرفته و در نتیجه نمیتواند کنش اقتصادی داشته باشد.
آنارشیسم تحلیلی در ابتدا به عنوان پاسخی به مارکسیسم تحلیلی جریان گرفت. این مکتب یکی از نظریههای بسیار جدیدی است که در محافل دانشگاهی با استفاده از فلسفه تحلیلی به کمک و دفاع نظریه آنارشیستی میپردازد. آنارشیستهای تحلیلی شناختهشدهای در حال حاضر در دنیا وجود دارند که از بین آنها میتوان به آلن کارتر، مایکل تیلور، رابرت وولف و پیتر بتکی اشاره کرد. نظریههای این افراد در این زمینه تفاوتهایی با یکدیگر دارد. برای مثال به نظر کارتر هرگز نمیتوان برای آزادسازی مردم به دولت اعتماد کرد، اما تایلر با استفاده از نظریه بازی بر این نظر است که امکان همکاری مردمی بدون وجود دولت وجود دارد و وولف هم از سوی دیگر میگوید ما مجبور نیستیم از دولت اطاعت کنیم.
آنارشیسم تحلیلی در نگاه پیتر بتکی، نوعی اقتصاد سیاسی پوزیتیو و اثباتی برای فلسفه آنارشیسم است. به عبارت بهتر آنارشیسم تحلیلی بتکی، آنارشیسم را از نگاهی اقتصادی مطرح میکند و از حیث سنتی نزدیکی زیادی به موری راتبارد و دیوید فرایدمن دارد. به نظر بتکی آنارشیسم تحلیلی از دل همین سنت در آمده و در حال حاضر طرفدارانی چون پیتر لسن، ادوارد اترینگام و کریستوفر کوین دارد. تمام این افراد ارتباط نزدیکی با مرکز مرکاتوس و دانشگاه جرج میسون دارند.
همانطور که واضح است، بتکی از آن دسته اقتصاددانهایی است که به خاطر نزدیکی به اقتصاد سیاسی، در مباحث فلسفی هم تسلط دارد. همین مسئله باعث شده که او تحلیلی بسیار جالب از تاریخ اندیشه اقتصادی داشته باشد و نشان دهد چه عواملی در این تاریخ به پدید آمدن و رشد مکتب اقتصادی اتریش کمک کردهاند و چه عواملی هم به عنوان یک مانع عمل کردهاند. این نوع نگاه در کنار دیدگاههای سیاسی و اقتصادی او باعث شدهاند که بتکی یکی از جذابترین اقتصاددانهایی باشد که در دوران معاصر میتوان راجع به آنها مطالعه کرد.
پیتر بتکی
بتکی در روزهای ابتدایی سال ۱۹۶۰ میلادی در نیوجرسی آمریکا به دنیا آمد. خانواده او به پنسیلوانیا نقل مکان کردند و بتکی در آنجا به کالج گروو سیتی رفت. در همین کالج بود که او جذب اقتصاد شد و در کلاسهای هانس سنهلز شرکت کرد. بتکی موفق شد از دانشگاه جرج میسون در سال ۱۹۸۷ کارشناسی ارشد و در سال ۱۹۸۹ دکتری اقتصاد خود را دریافت کند. نکته برجسته این تحصیلات، پایاننامه دکتری او با عنوان «اقتصاد سیاسی سوسیالیسم شوروی ۱۹۲۸-۱۹۱۸» بود. بتکی جدای از تحصیلات عالی دانشگاه در نظریترین رشتههای جهان به ورزش هم علاقه دارد و در دوران جوانی به شکل نیمهحرفهای مشغول ورزش بسکتبال بود.
اقتصاد زنده
سال: ۲۰۱۲
این کتاب نسبتا حجیم که جذابیت بسیار زیادی برای هر گروهی از دانشجویان اقتصاد یا افرادی باشد که به این علم علاقه دارند، لایههای مختلف این علم را در مدت زمان تاریخی بسیار گستردهای بررسی میکند و نشان میدهد که چطور این علم مانند یک موجود زنده به حیات و حرکت خود ادامه میدهد. جدای از پویایی خود این علم، تاثیر شدید آن در بررسی پدیدههایی است که زندگی افراد و جامعه را تحت پوشش خود قرار میدهند. بتکی جریانهای مختلفی در علم اقتصاد را بررسی میکند که از بین آنها میتوان به خود اقتصاد سیاسی و مکاتبی چون سوسیالیسم بازار و اقتصادِ آموزش اشاره کرد.