آینده مبهم اژدها

ترجمه آینده نگر/اکونومیست

شی جین‌پینگ کمپینی برای از بین بردن همه چیزهای اضافی سرمایه‌داری در چین به راه انداخته است. به نظر رئیس جمهوری چین، آزمایش میزان بدهی یکی از میوه‌های مسموم سفته‌بازی‌های مالی بوده و به نوعی مسخره کردن مارکسیسم از سوی میلیاردرهاست. کسب‌وکارها باید در مسیر هدایت شده از سوی دولت حرکت کنند. حزب باید در تمامی حیطه‌های زندگی ملی نفوذ کند. اینکه شی بتواند واقعیت جدید خود را تحمیل کند یا نه، آینده چین را شکل می‌دهد و سرنوشت جنگ ایدئولوژیک بین دموکراسی و دیکتاتوری را هم روشن می‌کند.
البته باید گفت که کمپین شی از لحاظ چشم‌انداز و هدف‌گذاری قابل توجه است. این کمپین در سال ۲۰۲۰ آغاز شد، یعنی زمانی که مسئولان دولتی چین جلوی عرضه اولیه گروه آنت، که غولی در صنعت فناوری و هم‌شاخه علی‌بابا است، را گرفتند. از آن زمان به بعد توفانی از تصمیمات این‌چنینی داشته‌ایم که تاکنون چیزی در حدود ۲ تریلیون دلار ثروت را از بین برده‌اند. شرکت «دیدی» که در زمینه تاکسی‌رانی فعالیت می‌کند بابت عرضه سهام در آمریکا جریمه شده‌است. شرکت عمرانی اورگرنید که دیون فراوانی دارد به سمت ورشکستگی کامل و نکول دیون پیش برده می‌شود. معاملات ارزهای دیجیتال کم و بیش ممنوع شده‌است. بازی کردن برای کودکان بد است و باید به شدت جیره‌بندی شود. چین نیازمند خانواده‌هایی بزرگ‌تر است، بنابراین سقط جنین بسیار نادر می‌شود. الگوهای مذکر باید رفتارهای مردانه داشته باشند و سلبریتی‌ها باید میهن‌پرست باشند. سنگ بنای تمام این اتفاقات چیزی است که در رسانه‌ها به صورتی گسترده به عنوان «اندیشه شی جین‌پینگ» معرفی می‌شود.
این جریان در امتداد وضعیتی قرار گرفته‌است که تا همین حالای کار هم یک دولت اقتدارگرای خشن بود. شی در دوران ریاست جمهوری خود تمام رقبا را تصفیه و اویغورها را هم زندانی کرده‌است. او با هر نوع بحث و جدلی با جدیت برخورد می‌کند. این کمپین آخر نشان می‌دهد که آیا او یک ایدئولوگ است که به دنبال گرفتن قدرت در دستان خود این کمپین را به راه انداخته است، یا تنها یک سیاست‌مدار با اراده است که ایده‌های روی کاغذ را با عمل‏گرایی شدیدی اجرا می‌کند. دیدگاه او، که در آن کسب‌وکارها باید در امتداد کنترل‌های حزبی قرار بگیرند و شهروندان باید با حس وظیفه به ملت خود خدمت کنند، سرنوشت ۱.۴ میلیارد نفر انسان را مشخص می‌کند.
 
*انگیزه مبهم
شی به دنبال رسیدگی به مشکلاتی واقعی است که در واقع بسیاری از آن‌ها به شکلی موازی در جهان غرب هم وجود دارد، مثلا نابرابری. شعار این لحظه «کامروایی همگانی» است و نشان می‌دهد که چین کمونیستی چقدر به اندازه بسیاری از کشورهای سرمایه‌داری، نابرابر باقی مانده‌است. خانوارهای چینی که در ۲۰ درصد بالایی قرار دارند، تقریبا ۴۵ درصد از درآمد قابل خرج کشور را به خانه می‌برند؛ یک درصد بالایی مالک بیش از ۳۰ درصد ثروت خانوارها هستند. نگرانی دیگر اتحاد غول‌های فناوری است که گویا رقابت را ناعادلانه کرده‌اند و از سوی دیگر با فاسد کردن جامعه دسترسی فراوانی به داده‌های شخصی دارند. مسئله دیگر آسیب‌پذیری استراتژیک، مخصوصا در حالتی است که دشمنان چین دسترسی این کشور به کالاها و فناوری‌های حیاتی را مسدود کنند.
با این‌حال نباید فراموش کرد که کمپین شی اقتصاد چین را هم تهدید می‌کند. مشکلاتی شبیه موردی که برای دیون شرکت اورگرنید پیش آمد امکان دارد به سرعت و به شکلی غیرقابل پیش‌بینی در کل چین گسترش پیدا کند. جدای از این مسئله اعتقادات سیاسی خود شی هم مسئله مهمی هستند. این برنامه شخصی او در کوتاه‌مدت و بلندمدت تاثیرهای متنوعی بر آینده چین می‌گذارند. در بلندمدت اگر او قدرت را چسبیده و رها نکند، قطعا جانشینی او به امری بسیار خطرناک و دورانی بی‌ثبات تبدیل می‌شود. در کوتاه‌مدت هم اگر برنامه‌های او برای تحمیل کردن واقعیت خود به اندازه‌ای که مد نظر اوست پیش نروند، او با یک دوراهی حیاتی روبه‌رو می‌شود: برداشتن یک گام به عقب، یا ادامه راه با سرعتی بیشتر. تا این‌جای کار که به نظر می‌رسد اساسا گامی به عقب برداشتن در شخصیت او و دولتش نیست.
دولت‌های غربی هم البته با مسائلی نظیر امنیت ملی، نابرابری و بنگاه‌های فناوری روبه‌رو هستند. در کنگره آمریکا هم بحث نکول کردن دیون ملی مطرح شده‌است. شاید خیلی از سیاست‌مدارها به این برنامه شی برای انجام دادن این کارها با بیشترین سرعت حسودی کنند، اما تصور اینکه پاسخ‌های صحیح نزد شی است، اشتباهی بسیار بزرگ خواهد بود.