آمار رسمی، واقعی نیست

اکونومیست/آینده نگر

شمارش میزان تلفات ناشی از همه‌گیری کرونا مانند این است که بخواهید دانه‌های شن را در یک ساحل شنی بشمارید. عملی ناممکن که کسی از عهده‌اش برنخواهد آمد. اگر بخواهیم به آمار رسمی دولت‌ها اکتفا کنیم، می‌توان گفت تقریبا ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از مردم جهان بر اثر ابتلا به بیماری کرونا تاکنون جان خود را از دست داده‌اند. با این حال، همه می‌دانیم که رقم حقیقی در مورد میزان تلفات این بیماری بسیار بالاتر است. اکونومیست مدلی دارد که در آن میزان تلفات را به صورت تقریبی بررسی کرده‌است. این مدل نشان می‌دهد که حدود ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر تا ۱۸ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از مردم جهان تاکنون جان خود را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده‌اند. دقیق‌ترین برآوردی که اکونومیست داشته تا ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که ۱۵ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از مردم جهان جان خود را بابت بیماری کرونا از دست داده‌اند. اما چرا تا این اندازه روی این آمار اصرار داریم؟ محاسبه دقیق هزینه‌های همه‌گیری اهمیتی ویژه دارد. میزان تلفات کرونایی نشان می‌دهد که دولت‌ها در کشورهای مختلف چه اقداماتی داشته‌اند و نظام بهداشت و سلامت آن‌ها تا چه اندازه جواب‌گو بوده‌است. به‌علاوه این آمار نشان می‌دهد که کمک‌های دولت‌ها و همچنین واکسن‌ها چگونه توزیع شده‌اند و چقدر بهبود اوضاع کمک کرده‌اند. حتی این آمار می‌تواند نشان دهد که چه چیزهایی اشتباه است و نیاز به اصلاح دارد. 
تشخیص بیماری کرونا همیشه نیاز به تست کرونا دارد. در واقع کسی نمی‌تواند متوجه ابتلا به این بیماری شود مگر اینکه تست بدهد. اما کشورها ظرفیت محدودی برای تست کرونا دارند. گزارش‌ها در مورد میزان گسترش عفونت کرونا در کشورها هم با محدودیت‌هایی همراه است. اکونومیست برآوردهایی در زمینه ابتلای افراد داشته و نشان می‌دهد سپتامبر سال گذشته تنها یک نفر از هر ۲۰ نفری که به ویروس کرونا مبتلا شده بودند، می‌توانستند آزمایش بدهند و از طریق آزمایش اطمینان حاصل کنند که به این بیماری مبتلا شده‌اند. به این ترتیب تنها این افرادی که آزمایش داده‌اند و نتیجه آزمایش‌شان مثبت شده‌است، وارد فهرست رسمی مبتلایان در هر کشور شده‌اند. در آن زمان می‌شد گفت حدود ۶۰۰ میلیون نفر از مردم جهان به این بیماری مبتلا شده بودند. 
اما مشکل در کشورهای فقیر بسیار بدتر و جدی‌تر است. مقایسه این کشورها با کشورهای ثروتمند به خوبی نشان می‌دهد که وضعیت تا چه اندازه فاجعه‌بار است. برای مثال جمهوری دموکراتیک کنگو را در نظر بگیرید. طبق آمارهای رسمی، در این کشور که بیش از ۹۲ میلیون نفر جمعیت دارد تاکنون فقط ۵۶ هزار نفر به کرونا مبتلا شده‌اند و تنها هزار نفر جان خود را بابت ابتلا به کرونا از دست داده‌اند. اما شواهد و مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد این آمار با حقیقت فاصله دارد. برای مثال حدود ۵ درصد از اعضای مجلس کنگو به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند. اگر با همین آمار بخواهیم در مورد جمعیت کنگو نظر بدهیم باید بگوییم نرخ تلفات حقیقی در این کشور ۴ هزار و ۵۰۰ مرتبه بیشتر از آمار رسمی و دولتی است. این یعنی نسبت به جمعیت واقعی در این کشور، فاجعه رخ داده‌است. 
موانع کرونایی 
آزمایش کرونا تنها مانع برای دستیابی به حقیقت در مورد تلفات کرونایی نیست. برخی از افرادی که تست کرونای آن‌ها مثبت شده به دلایلی غیر از این ویروس، جان خود را از دست داده‌اند. به همین خاطر آن‌ها را جزو قربانیان کرونا محسوب نکرده‌اند. شاید بگویید تعداد این افراد خیلی کم است اما بررسی‌های ما نشان می‌دهد افراد زیادی به دلیل عوارض این بیماری از بین رفته‌اند و در گواهی فوت آن‌ها دلیلی غیر از کرونا آمده‌است. 
خوشبختانه روش‌هایی وجود دارد که می‌توان به کمک آن‌ها وضعیت تلفات همه‌گیری کرونا را رصد کرد. در این مدل باید به فرضیاتی تکیه کنیم که میزان تلفات را با شکافی قابل توجه، بیشتر از آمار رسمی و دولتی می‌داند. در کشورهای ثروتمند به دلیل اینکه آزمایش گرفتن امری ساده‌تر و رایج‌تر است، کمتر با مشکل روبه‌رو می‌شویم اما در کشورهای فقیر، باید کمی در مورد آمار دولتی دست به عصا شد. بهتر است به کمک آمار رسمی که دولت منتشر کرده و سایر شواهد و مدارکی که وجود دارد و همچنین حساب‌های عقلانی و منطقی، به آمار حقیقی دست پیدا کنیم. این آمار حقیقی می‌تواند به بهبود اقدامات در واکنش به بیماری کرونا کمک کند.