یک بام و دو هوا
اکونومیست
اهالی محله‌های نروژی چندین بار در سال دور هم جمع می‌شوند تا برگ‌ها را از خیابان جارو کنند، گل‌ها را مرتب کنند و به طور کل فضاهای اشتراکی شهری را سروسامانی ببخشند. این رویدادها برخاسته از فرهنگی در نروژ هستند که نامش «داوطلبی شهری» است. سیلیا هولمز می‌گوید که نروژ در حال حاضر نیازمند چنین فرهنگی در مقیاسی بسیار گسترده‌تر است تا تبدیل به جامعه‌ای سبز شود. هولمز رئیس ۳۰ساله یک گروه از شرکت‌ها است که در بنگاه‌های فن‌آوری که اهدافی سبز دارند، سرمایه‌گذاری می‌کند. گروه او یک فستیوال سه‌روزه سالانه در اسلو راه‌اندازی می‌کند که مربوط به همین مسئله است.
بسیاری از جوانان سبز نروژی می‌خواهند کشورشان دیگر کاری به نفت نداشته باشد. شرکت‌های نوپای فن‌آوری در حال افزایش نفوذ خود در اسلو هستند و از سوی دولت هم یارانه‌هایی قابل توجه دریافت می‌کنند. همین شرکت‌های باعث شدند که اسلو سال گذشته دومین شهر پراستعداد جهان باشد. فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی که تا پیش از این بیشتر جذب بخش لوکس نفت می‌شدند، اما امروزه شرکت‌های بزرگ نفتی برای جذب استعدادهای جدید به مشکل خورده‌اند.
*پایان رویا
با این‌حال گرچه دولت این کشور طی سال‌های اخیر کار بسیار خوبی در ارتقای شرکت‌های استارت‌آپی و نوپا کرده، اقتصاد نروژ کماکان به شدت تحت سلطه نفت است و تا آینده نزدیک هم قطعا همین‌طور خواهد ماند. نفت از زمانی که برای اولین‌بار در سال ۱۹۶۹ در این کشور کشف شد، اقتصاد نروژ را دگرگون کرد. نروژ یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده‌های نفت در جهان است. منابع هیدروکربنی نیمی از صادرات این کشور و ۱۹ درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را به خود اختصاص داده‌اند. تازه بد نیست این نکته را هم بدانیم که موج جدیدی از جنون نفت در این کشور به راه افتاده‌است. میدان نفتی جدیدی که در دریای شمال کشف شده می‌تواند چیزی در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار را طی ۵۰ سال آینده برای نروژ به ارمغان بیاورد.
وزیر جوان ۳۲ ساله جدید محیط زیست این کشور هم قبول دارد که نروژ یک تناقض است: یکی از پیشروهای جهان در استفاده از انرژی‌هاو فن‌آوری‌های تجدیدپذیر و در عین حال یک غول در عرصه سوخت فسیلی. تقریبا تمام برق نروژ از طریق منابع تجدیدپذیر به دست می‌آید. ایجاد گرما با استفاده از نفت در سال ۲۰۲۰ ممنوع اعلام می‌شود. نیمی از خودروهایی که به تازگی ثبت شده‌اند الکتریکی هستند و نروژ یکی از بزرگ‌ترین بازارهای تسلا است. اسلو اولین شهر جهان بود که یک سقف سالانه را برای انتشار گاز گلخانه‌ای خود به تصویب رساند. در سال ۲۰۱۸ تقریبا تمام فضاهای پارکینگ خودرو در مرکز این شهر حذف شد و جایشان را نیمکت و پیاده‌راه و محل استقرار دوچرخه گرفت. اکتبر سال پیش بود که صندوق ثروت حکومتی ۱.۱ تریلیون دلاری نروژ، که بزرگ‌ترین صندوق این‌چنینی جهان است و در سال ۱۹۹۰ به منظور آماده‌سازی کشور برای آینده پسانفتی راه‌اندازی شد، اعلام کرد که حاضر است تمام سهم خود را در شرکت‌هایی که تخصصشان اکتشاف نفت و گاز است به فروش برساند.
آیا نروژ در حال حاضر به اندازه کافی برای آن آینده پسانفتی آماده است؟ بعضی‌ها می‌گویند که هنوز کارهایی باقی مانده. دولت تقریبا یک‌سوم سهام موجود در بازار بورس اسلو را تحت مالکیت خود دارد که شامل بیشترین سهم در کمپانی تلنور، بزرگ‌ترین اپراتور تلفنی کشور، می‌شود و جدای از آن کمپانی‌های آلومینیوم‌سازی، تولید کود و بزرگ‌ترین بانک‌های این کشور هم حضور دارند. به همین خاطر است که خیلی‌ها می‌گویند دولت نروژ بیش از حد در صنایع سنتی حضور دارد و بد نیست که وارد عرصه‌هایی چون شرکت‌های فن‌آوری هم بشود.
ماتیاس مایکلسن، مدیرعامل ۲۹ساله شرکت استارت‌آپ مموری، که اپلیکیشنی را به منظور ثبت زمان در محل کار توسعه داده‌است، می‌گوید: «نفت آینده‌ای ندارد.» نفت همان زغال‌سنگ جدید است، بنابراین سرمایه‌گذاران هوشمند پول خود را در جایی دیگر به کار می‌گیرند و این‌ها را کسی می‌گوید که در حال حاضر در حال ساختن یک کارخانه به منظور بازیافت تایرها است. با این‌حال هر دوی این آدم‌ها در اکوسیستم استارت‌آپی دولتی نروژ تنفس می‌کنند که عمده منابع تامین مالی‌اش وابسته به ثروت نفت است و اگر ثروت ناشی از این نفت نبود، احتمالا برای راه‌اندازی شرکت‌های خود به دشواری‌های بیشتری برخورد می‌کردند.
*اکونومیست/ ترجمه آینده نگر
