کاهش تورم شدنی است؟
یک هفته پس از اعلام تورم هدف گذاری شده برای سال جاری، بانک مرکزی به تشریح جزییات اقدامات خود پرداخته است. بانک مرکزی تورم ۲۲ درصدی را برای سال ۹۹ تعین کرده است و اعلام کرده در آینده نرخ تورم را بیشتر کاهش می دهد. بازه نوسان تورم مورد نظر هم ۲ درصد تعیین شده است و اگر تورم بدون دخالت بانک مرکزی در نرخ سود و بازار پول در همین بازه تغییر کند، بانک مرکزی سیاست های پولی خود را تغییر نمی دهد.
بانک مرکزی هم چنین اعلام کرده سیاست تازه دولت برای جبران کسری بودجه، یعنی فروش دارایی ها و انتشار اوراق بدهی که به معنای جمع کردن نقدینگی موجود در اقتصاد است، به کاهش فشار تورم کمک می کند. نظارت بر ترازنامه بانک ها و ثبات بازار ارز از اقدامات تکمیل کننده برای کاهش نرخ تورم است. هم چنین بانک مرکزی برای کاهش انبساط پول برنامه ریزی کرده است.
در این برنامه قرار است نرخ سود سیاستی نقش اصلی را به عنوان متغیر اثرگذار بر تورم ایفا می کند. نرخ سود می تواند از بانکی به بانک دیگر متفاوت باشد، ولی قاعدتا نرخ های سود در شبکه بانکی بهم نزدیک هستند. اصطلاحا این نرخ ها، نرخ سود خرده فروشی نامیده می شوند. بانک مرکزی این نرخها را تعیین نمی کند. اما، بانکها در بازار بین بانکی با بانک مرکزی در تعامل هستند. در واقع بانکها، هر روز، بر اساس وضعیت ترازنامه و میزان ذخایر قانونی خود، دارای مازاد و یا کمبود در بازار بین بانکی هستد که می توانند با یکدیگر مبادلاتی را انجام دهند و نیازهایشان را مرتفع نمایند. اما اگر در این مبادلات که اصطلاحا با نرخهای سود بین بانکی انجام می شود، نرخ سود بین بانکی از نرخ سود سیاستی که بانک مرکزی در نظر دارد انحراف پیدا کند، بانک مرکزی با خرید و یا فروش اوراق بهادار دولتی نرخ سود بین بانکی را به نرخ سود سیاستی نزدیک می کند.
تحلیل گران تورم ۲۲ درصدی را با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور قابل تحقق نمی دانند چراکه سهم اثرگذاری بانک مرکزی بر متغیرهای موثر تورم به میزانی نیست که چنین هدفی را محقق کند. برای مثال وحید شقاقی شهری در گفت وگو با خبرآنلاین در این باره گفت:«یکی از علل تورم در کشور مازاد تقاضای کالاهای مصرفی است. علت دیگر آن به کسری بودجه دولت برمیگرد و یک بخشی از این امر نیز از میزان واردات سرچشمه میکند.علت دیگری هم که بر نرخ تورم اثر میگذارد نوسانات ارزی است. البته نوسانات ارزی بیش از هر چیز محصول ناترازی صادرات و واردات کشور است. در این میان یکی از عوامل موثر در نرخ تورم کشور سیاستهای پولی و کنترل پولی است. درنتیجه وقتی با عوامل مشخص ایجاد تورم در کشور مواجه میشویم نمیدانیم دقیقا بانک مرکزی در این موارد چه نقشی میتواند داشته باشد که نهایتا به کنترل تورم منجر شود. این در حالی است که وزارتخانه اقتصادی و صنعت، معدن و تجارت نقشی به مراتب چشمگیرتر در این زمینه دارند».
بانک مرکزی امیدوار است با کاهش سطح انبساط پول بر تقاضای کل در اقتصاد اثر گذاشته از میزان تورم بکاهد. هرچند بانک مرکزی اعلام کرده سیاست های پولی به دلیل شوک ناشی از همه گیری کرونا تا مدتی به طور اجتناب ناپذیر انبساطی خواهد بود اما در نهایت سطح آن کاهش پیدا می کند.