چرا کارشکنی؟

آینده نگر

 پدرام سلطانی، عضو سابق هیئت نمایندگان اتاق تهران در گفت وگو با آینده نگر، نقدهای مطرح شده به این حرکت، به ویژه از سوی مسئولان در وزارت بهداشت را فرافکنانه می داند. سلطانی با تاکید بر اینکه هیچ کس مخالف واکسن داخلی نیست گفت: «معطل کردن مردم و جامعه به ویژه گروه های پرخطر تا زمان تولید واکسن داخلی، نه کاری منطقی و نه تخصصی در مدیریت بهداشت کشور است. ما باید زودتر واکسن وارد می کردیم و تا جای ممکن واکسیناسیون را پیگیری می کردیم و پس از تولید واکسن داخلی، ادامه فرایند واکسیناسیون را با واکسن داخلی پی می گرفتیم».
 
 *واردات واکسن توسط بخش خصوصی باوجود نیاز کشور به واکسن کووید۱۹ منتقدانی هم داشت. حتی یکی از اقتصاددانان در گفت وگویی به این اشاره کرد که کلید زدن واردات واکسن توسط بخش خصوصی نوعی ناامید کردن مردم از توان دولت و تضعیف نقش دولت است.
از نقدی که به آن اشاره کردید بی اطلاعم. اما اگر این نقد، در عبارت «تضعیف دولت» خلاصه شده، باید بگویم عملکرد وزارت بهداشت در مدیریت کرونا به اندازه ای ضعیف بوده، که عامل دیگری به اهرمی برای تضعیف آن تبدیل نشود. تعلل در خرید واکسن، بروز موج های متناوب کرونا در کشور به دلیل عدم قاطعیت وزارت بهداشت در مدیریت مسئله و فرافکنی وزارت بهداشت درباره موضوعات، گویای ضعف آن است. باوجود همه شعارهای مطرح شده توسط وزیر بهداشت و اشاره ایشان به شگفت زدگی جهان از مدیریت کرونا در ایران، می بینیم که در رابطه با کارآیی دولت در مدیریت کرونا، در مقایسه با دیگر کشورها، در انتهای جدول قرار گرفتیم. بنابراین، عملکرد دولت فارغ از ورود بخش خصوصی به مسئله واردات واکسن، ضعیف بوده است.
*فعالان اقتصادی که وارد کارزار واردات واکسن شدند، از ناهماهنگی ها در دستگاه های متولی گلایه دارند. دلیل این ناهماهنگی را در چه می بینید؟
به نظر می رسد بعضی مسئولان در وزارت بهداشت و درمان ادعاها درباره تولید واکسن داخلی را پذیرفته اند و نسبت به ظرفیت های دیگر، برای تهیه واکسن کرونا بی اعتنا شده اند. این مسئله شاید ناشی از کاستی اطلاعات آن هاست که خود را به شکل ضعف در مدیریت نشان می دهد. بعضی ناهماهنگی ها هم ممکن است خدای ناکرده به دلایل سیاسی رخ دهد. به این شکل که در آستانه انتخابات، بعضی مسئولان به جای تمکین از مافوق، از جای دیگری دستور بگیرند  و در نهایت، با بی اعتنایی نسبت به موضوع، جان مردم را به بهانه حمایت از تولید واکسن داخلی به خطر بیندازند.
*موضع بخش خصوصی نسبت به واکسن داخلی چیست؟
هیچ کس مخالف تولید واکسن در داخل نیست و به آن افتخار هم می کند. تولید واکسن در داخل، نیاز کشور است و لازم است. در فرایند واکسیناسیون اینطور نیست که پس از تلقیح یک دز، همه گیری کرونا به پایان برسد. تا سال های آینده جهان و ایران درگیر این بیماری است، مثل آنفولانزا که جامعه بشری هنوز با آن درگیر است. تا سال ها باید به گروه های آسیب پذیر واکسن تزریق کرد، مثل آنفولانزا که سالانه مقداری از آن به کشور وارد می کنیم. اگر امروز در ایران واکسن کرونا تولید کنیم، تا سال ها از آن استفاده می کنیم. بنابراین هیچ کس مخالف تولید واکسن در ایران نیست. اما معطل کردن مردم و جامعه به ویژه گروه های پرخطر تا زمان تولید واکسن داخلی، نه کاری منطقی و نه تخصصی در مدیریت بهداشت کشور است. ما باید زودتر واکسن وارد می کردیم و تا جای ممکن واکسیناسیون را پیگیری می کردیم و پس از تولید واکسن داخلی، ادامه فرایند واکسیناسیون را با واکسن داخلی پی می گرفتیم.
*یکی از نقدهای جدی به واردات واکسن توسط بخش خصوصی، مربوط به قیمت، گران فروشی و به طور کلی بحث واکسن غیررایگان بود. چقدر این نقدها را جدی می دانید؟
به نظر من بیشتر حرف ها سخیف و بی پایه است. ادعا می کنند که ممکن است در این بین دلالی انجام شود و واکسن به ده برابر قیمت فروخته شود. این حرف ها، همه فرافکنی است تا مدیریت ضعیف خود را بپوشانند. بخش خصوصی قیمت واکسنی را که می خرد، اعلام کرده است. ممکن است از همه درخواست ها برای واردات واکسن، شرکتی هم قیمتی بیشتر اعلام کند. وزارت بهداشت می تواند درخواست آن شرکت را رد کند نه اینکه از یک مورد استثنایی برای کوبیدن همه شرکت های بخش خصوصی، که برای سرعت گرفتن واکسیناسیون تلاش می کنند، استفاده کند. این سیاسی کاری است و شاید انتفاع شخصی و مسائل بدتر دیگری هم در میان باشد.
*فعالیت بخش خصوصی در عمل به مسئولیت اجتماعی در بحران کرونا چه سابقه ای دارد؟
مسئولیت اجتماعی بخش خصوصی با اعلام رسمی ورود کرونا به کشور آغاز شد. پویش نفس ده روز پس از اعلام رسمی کرونا در ۱۲ اسفندماه کار خود را آغاز کرد. در این پویش تجهیزاتی مثل ونتیلاتور و سلیندرهای اکسیژن را از بازار داخل و خارج خریدیم. هم چنین در سایت هایی در شمال کشور، تهران، یزد و خوزستان گان پزشکی تولید کردیم و پس از استریل کردن لباس ها در سازمان انرژی اتمی با هزینه بخش خصوصی، به بیمارستان ها تحویل دادیم. زمانی که کشور با کمبود ماسک N95 ، تب سنج لیزری و دیگر تجهیزات و لوازم مصرفی رو به رو بود، با کمک بازرگانان ایرانی خارج از کشور و کمک مالی بخش خصوصی در داخل، اقلام مصرفی را وارد کردیم و به طور رایگان در بیش از ۳۰۰ بیمارستان در همه استان های کشور توزیع کردیم. بنابر اذعان مسئولان در بیمارستان ها و مسئولان منصف دانشگاه های علوم پزشکی کشور، پویش نفس در انجام مسئولیت اجتماعی یکی از درخشان ترین عملکردها را در سه ماه بحرانی در آغاز دوره همه گیری کرونا ثبت کرد. بیش از ۱۵۰ میلیاردتومان از منابع بخش خصوصی در اتاق ایران و تهران در کنار منابع اتاق های بازرگانی، در این پویش جمع آوری و به کمک های عام المنفعه برای انجام مسئولیت اجتماعی تخصص یافت. این منابع بدون هیچ چشم داشتی و صرفا برای انجام مسئولیت اجتماعی عرضه شد.
ماه هاست بخش خصوصی برای واردات واکسن اعلام آمادگی کرده است. بخش خصوصی اعلام کرده اگر دولت به دلایلی مثل تحریم و کمبود منابع ارزی قادر به واردات واکسن کرونا نیست، بخش خصوصی می تواند این کار را انجام دهد. پس از اعلام آمادگی بخش خصوصی، تا امروز کارشکنی ها و سنگ اندازی ها ادامه دارد. هم چنین بخش خصوصی در فاز دیگری، برای عمل به مسئولیت صنفی خود قصد دارد واکسن های وارداتی را به طور رایگان برای تلقیح در اختیار کارگران و کارکنان واحدهای تولیدی قرار دهد تا با تولید کشور در سال جاری با قدرت هرچه تمام تر ادامه پیدا کند و لطمه ای به تولید کشور وارد نشود. بخش خصوصی در این فاز اولویت های ستاد کرونا را در نظر می گیرد که از جمله آن، مباحث ایمنی مربوط به بیماری زمینه ای افراد و تلقیح واکسن به افراد بالای شصت سال، گروه های در معرض آسیب و ابتلای بیشتر به کروناست. پس از تلقیح واکسن به افراد در اولویت، گروه های دیگر در کارخانه ها و واحدهای تولیدی و خدماتی کشور واکسینه می شوند.
*به پویش نفس و عملکرد مثبت آن اشاره کردید. امروز هم مسئله واردات سریع تر واکسن توسط بخش خصوصی مطرح است. این چابکی که فعالان اقتصادی به آن اشاره می کنند در چیست؟
کارنامه بخش خصوصی در این زمینه روشن است. مدیریت در بنگاه های بخش خصوصی چابک تر از دولتی و بهره وری این بنگاه ها هم بیشتر است. اما صرفه نظر از این، تنها عملکرد بخش خصوصی در بحران کرونا هم نشان می دهد،  بخش خصوصی از بخش دولتی چابک تر است. بخش خصوصی ظرف ۱۰ روز پس از اعلام رسمی کرونا پویش نفس را کلید زد. در یک هفته چند ده دستگاه ونتیلاتور تهیه و اهدا کردیم. در دو هفته ۳۰۰ هزار ماسک N95  به کشور وارد کردیم و دو هفته را صرف غلبه بر کارشکنی ها برای ترخیص شدیم تا اینکه ماسک ها برای توزیع در اختیار ما قرار گرفت. زمانی که ماسک N95 در کشور تولید نمی شد، با پایین ترین قیمت ممکن از خارج این ماسک ها را خریدیم. من به یاد دارم که بخش عمومی و حاکمیتی در همان زمان ماسک هایN95   را ۳۰ درصد گران تر از بخش خصوصی خریدند. این نشان دهنده کارآیی بخش خصوصی و اقدام سریع آن است. برخلاف حرف های بی پایه و اساسی که این روزها از سخنگوی سازمان غذا و دارو می شنویم، گروهی شناخته شده و معتبر از بخش خصوصی برای واردات واکسن پیش قدم شده اند و قرار است بدون هیچ سودی این واکسن ها را در اختیار کارکنان و کارگران واحدهای تولیدی قرار دهند. بخش خصوصی ارزان تر از دولت می تواند واکسن ها را بخرد و وارد کند. از نظر مصالح مادی کشور هم که در نظر بگیریم، واردات واکسن توسط بخش خصوصی به صرفه تر است.
*در زمان آغاز فعالیت پویش نفس و این روزها که بحث واردات واکسن توسط بخش خصوصی مطرح شده، همکاری دولت را چطور ارزیابی می کنید؟
همکاری دولت به معنای عمومی اش بسیار بهتر از همکاری وزارت بهداشت است. همه گرفتاری بخش خصوصی در وزارت بهداشت با مراجعه به سایر مسئولان دولتی حل و فصل می شد، نه اینکه در وزارت بهداشت به طور خودخواسته با ما همکاری کنند. این وزارت خانه با منتهای سخت گیری و نگاهی توام با سوءظن با بخش خصوصی رفتار کرد. حتی در زمان فعالیت پویش نفس و واردات تجهیزات، بیشتر گرفتاری های ما ناشی از رفتار وزارت بهداشت بود. آن ها ادعا می کردند تجهیزاتی که وارد شده را باید در اختیار ما قرار دهید و ما می گفتیم خودمان توزیع می کنیم، چراکه شبکه ارتباطات ما در سراسر کشور چابک تر است. ضمن اینکه این کار بخش خصوصی بوده و می خواهد جامعه ادای دین این بخش را به خود ببیند و بداند که بخش خصوصی برای کاهش آثار بحران مشارکت کرده است. به نظر می رسد در دوره آقای نمکی بعضی افراد در سطوح مدیریتی به کار گمارده شدند که به جای عمل به وظایف مشغول فرافکنی اند. این افراد به جای گزارش دهی درباره عملکرد خود، به طور مداوم مشغول نفی دیگرانند.
*هرجا که مسئله سلامت و بهداشت در میان است، سختگیری و دخالت نهادهای ناظر هم مطرح می شود. در فرایند کار با بخش خصوصی، تا چه اندازه سخت گیری هایی که از آن می گویید، از وظایف ذاتی وزارت بهداشت بود؟
سخت گیری درباره سلامت مردم درست است و جای هیچ گونه مصالحه و کوتاهی در این مورد نیست. هیچ کس هم از سازمان غذا و دارو یا وزارت بهداشت نمی خواهد چشمش را به روی استانداردها ببندد. در مورد واردات واکسن هم همین است. شرکت های معتبری که سال هاست در حوزه تامین انواع واکسن و و دارو در کشور فعالیت می کنند و حسن نیت و توانمندی خود را ثابت کردند، برای واردات واکسن پیشقدم شدند اما وزارت بهداشت. مانع حرکت این شرکت ها شده است. در مورد شرکت هایی مثل شرکت های فولادی و خودروسازی که هیچ توانمندی در حوزه واردات دارو و واکسن ندارند، اعمال ملاحظات قابل فهم است. اما شرکت هایی از بخش خصوصی برای واردات واکسن اعلام آمادگی کردند که سال هاست در این زمینه تجربه دارند. سازمان غذا و دارو می خواهد چه نکاتی را بررسی کند؟ قیمت و منبع تامین و تهیه پروفرما قابل بررسی است. آیا شرکتی که بیش از دو دهه در زمینه واردات دارو فعالیت کرده و سال ها با حسن نیت به کار پرداخته به ناگهان در دوره همه گیری کرونا مورد تردید مسئولان قرار گرفته است؟ وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو همه مکانیزم های کنترلی را طی این سال ها اعمال کرده اند و همه موارد از نظر فنی و … بررسی شده است. به نظر من سخت گیری ها امروز، بیشتر جنس سیاسی دارد تا فنی و کارشناسی. دست کم درباره شرکت های شناخته شده در زمینه واردات دارو اینطور است.
*پویش نفس هم به واردات واکسن کرونا وارد شده است؟
خیر. پویش نفس کار خود را انجام می دهد و در حوزه واکسن وارد نشده است. در موج چهارم کرونا، سیلندرهای اکسیژن را به رایگان توزیع کردیم. بخش دیگری از کار پویش هم تامین تبلت برای تحصیل مجازی دانش آموزان کم بضاعت در مناطق کم برخوردار کشور بود، که انجام شده است. هرجا که احساس کردیم لازم است، کمک کردیم. پس از عبور از بحران کمبود تجهیزات در سه ماه نخست، به تامین لوازم مصرفی  ادامه دادیم. هم چنین در فاز بعدی ، برای حمایت از خانوارهایی که به دلیل کرونا، سرپرست آن ها درآمد خود را از دست داده بود، بن های ارزاق تهیه کردیم. امروز، با توجه به افزایش تعداد بیماران کرونایی بستری، تقاضا برای سیلندر اکسیژن بالا رفته که این بخش را پوشش می دهیم و منابع مازاد هم به اهدای تبلت اختصاص داده شده است.
*فکر می کنید بخش خصوصی بتواند واردات واکسن را به نتیجه برساند؟
هر یک روز تعلل در صدور مجوز برای واردات واکسن بر ابتلای مردم به کرونا و آمار فوتی ها اثر می کند. مردم پیامدهای ناگوار این تعلل را ناشی از مدیریت در وزارت بهداشت می دانند چراکه هیچ دلیلی برای این تاخیر وجود ندارد. کوتاهی های بسیاری انجام شده و بسیاری از وعده ها به نظر من، بی پایه و اساس است. واکسن داخلی در زمانبندی اعلام شده، نمی توانست به دست مردم برسد و نزدیک به شش ماه زمان را بدون هیچ دلیلی از دست دادیم. مسئول همه این کارشکنی ها، تعلل ها و در نهایت ابتلای بیشتر مردم به کرونا وزارت بهداشت و درمان است.