پول متعلق به دموکراسی هاست

از نظر صندوق بین المللی پول و سازمان همکاری های اقتصادی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی شامل سرمایه گذاری هایی می شود که در شرکتی خارج از کشور سرمایه گذار، برای کسب سود مداوم آن شرکت اتفاق بیفتند. درواقع از مشارکت شرکت سرمایه گذار و شرکت سرمایه پذیر است است که یک شرکت فراملیتی، تشکیل می شود.
 اما چه عواملی در ورود جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی اثر دارد؟
تولید ناخالص داخلی شاخصی برای اندازه بازار است. در حقیقت هرچه اندازه اقتصاد و بازار بزرگتر شود، نمایانگر این است که نه تنها فعالیت های اقتصادی بیشتر مورد حمایت قرار می گیرند بلکه فرصت های بیشتر هم برای تنوع تولید در آن اقتصاد فراهم می شود.
نرخ ارز حقیقی در جذب سرمایه خارجی موثر است. احتمال صدور سرمایه از کشورهایی با قدرت نسبی پول بالاتر، بیشتر است. درحالیکه هر چقدر قدرت نسبی در کشوری کمتر شود، احتمال سرمایه گذاری کشورهای دیگر در آن کشور افزایش پیدا می کند.
درجه باز بودن تجارت درواقع میزان مشارکت اقتصاد یک کشور را در عرصه بین الملل نشان می دهد. این شاخص برابر است با نسبت مجموع صادرات  و واردات، به طور درصدی از تولید ناخالص داخلی هر کشور، هرچه این شاخص بزرگتر شود، یعنی ورود سرمایه، کالا و خدمات و تا حدی نیروی کار در این اقتصاد در این اقتصاد، با سهولت بیشتری انجام می شود و به دنبال آن، سرمایه گذاران خارجی انگیزه بیشتری برای سرمایه گذاری در این کشور خواهند داشت.
در این بین دو عامل دیگر هم در جذب سرمایه خارجی موثر است. عامل نخست، دموکراسی است و جلوه آن آزادی های مدنی است. به طور کلی نادیده گرفتن آزادی های مدنی، اثر منفی بر بهره وری نیروی کار دارد. در چنین محیطی، نیروی کار، عادت به ابتکار عمل ندارد و نمی تواند به طور موثر و کارا  در اموراقتصادی همکاری کند و انگیزه کمتری برای تولید دارد که این به معنای بازدهی کمتر است. اغلب گفته می شود سرمایه گذاری مستقیم خارجی نعمت دموکراسی است چراکه رژیم های دموکراتیک، قادر به تامین حفاظت از حقوق شهروندان هستند. درواقع عدم نقض مالکیت خصوصی توسط دولت ها، نوعی فرصت برای سرمایه گذاران خارجی است. نکته مهم اینکه رهبران دموکراتیک دربرابر هر دو جامعه داخلی و بین المللی، پاسخگو هستند. تعهدات چنین رهبرانی با شرکت های فراملیتی، برای عموم مردم شفاف است و انکار چنین تعهدات و قراردادهایی، از اعتبار کشور می کاهد. به همین دلیل دموکراسی ها دارای اعتبار بیشتری برای جذب سرمایه گذار خارجی اند.
از دیگر عوامل موثر بر سرمایه گذاری خارجی، فساد در محیط های اداری و اقتصادهاست. بروکراسی بیش از حد، آزادی عمل بالا در تدوین و اجرای سیاست ها، ناکارآمدی و کندی سیستم حقوقی، دستمزد پایین در خدمات شهری و درجه پایین آزادی اقتصادی، به طور بالقوه بر بسیاری از جنبه های اقتصادی از جمله سرمایه گذاری خارجی و رشد اقتصادی اثر می گذارد.
عدم قطعیت در محیط های دارای فساد، بالاتر بوده و هزینه انجام کسب وکار در چنین محیط هایی افزایش پیدا می کند. این هزینه ها اغلب از طریق قیمت های بالاتر و یا کیفیت پایین تر کالاها و خدمات به مصرف کنندگان منتقل می شود که اثر منفی بر بازار کار بخش خصوصی، بهره وری، رقابت، نوآوری و به ویژه سرمایه گذاری و رشد اقتصادی اثر می گذارد.
یک بررسی ایرانی، اثر فساد و دموکراسی در جریانات سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در کشورهای شرق و غرب آسیا را طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ بررسی کرده است. یافته ها نشان می دهد در گروه شرق آسیا، دموکراسی، فساد، درجه باز بودن تجارت، رشد اقتصادی و نرخ ارز حقیقی بر جذب مستقیم سرمایه خارجی اثر مثبت و معناداری داشته و شاخص قیمت مصرف کننده هم بر این رویه اثر منفی گذاشته است. اما در کشورهای غرب آسیا، متغیرهای دموکراسی، درجه باز بودن تجارت و نرخ ارز حقیقی، دارای اثر مثبت و معناداری بوده و متغیرهای فساد و شاخص قیمت مصرف کننده بر جریانات جذب سرمایه گذاری اثر منفی و معنی دار داشته است. میزان جذب سرمایه گذاری مسقیم خارجی در شرق آسیا بیش از غرب آسیا بوده است که این نشان می دهد کشورهای دموکراتیک، محیط مناسب تری برای جذب سرمایه خارجی اند. وجود احزاب مخالف در این سیستم ها، تصمیم ها و سیاست ها در چنین کشورهایی را تحت تاثیر قرار می دهند و مانع از تغییرات ناگهانی سیاست هاست.
برای مطالعه بیشتر مقاله «بررسی تاثیر دموکراسی و فساد بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای غرب و شرق آسیا» را بخوانید. این مقاله درنشریه پژوهش های اقتصادی در پاییز سال جاری منتشر شده است.