پول، ماشین و آشوب

ترجمه: نسیم بنایی، آینده نگر/ اکونومیست

همه‌گیری سل در سال ۱۸۳۰ تا پایان آن دهه، آسیب‌های بزرگ به اقتصاد فرانسه وارد کرد. حدود ۳ درصد از پاریسی‌ها در عرض یک ماه، جان خود را از دست دادند. در آن زمان، بیمارستان‌ها پر بیمارانی بود که پزشکان حتی نمی‌توانستند بگویند از چه رنج می‌برند و چرا جان خود را از دست می‌دهند. پایان عصر طاعون هم مساوی با شروع انقلابی صنعتی در فرانسه و بریتانیا. اما هرکسی که «بینوایان» را خوانده باشد، می‌تواند با آن‌سوی انقلاب صنعتی هم آشنا شود. مردم فقیر بیش از سایر افراد از این بیماری آسیب دیدند. ثروتمندان هم تلاش می‌کردند خودشان را از بیماری در امان نگه دارند. کشور هم مدام تلاش می‌کرد از بیماری‌های مسری و واگیردار بگریزد. همین امر باعث شد فرانسه با بی‌ثباتی‌های سیاسی بسیاری روبه‌رو شود که تا آن زمان، به آن شکل تجربه نکرده بود.
در دنیای امروز، کرونا را داریم که کشورهای فقیر را دچار بحران‌های بزرگ اقتصادی کرده‌است اما کشورهای ثروتمند ظاهرا در دوران پساکرونایی قرار گرفته‌اند و در مسیر بهبود هستند. دولت‌ها در کشورهای ثروتمند به تدریج تلاش می‌کنند قوانین سختگیرانه و محدودیت‌ها را بردارند. دیگر به کسی اصرار نمی‌کنند که در خانه بمانند. دلیلش این است که با واکسیناسیون، تعداد کسانی‌که به بیمارستان نیاز پیدا می‌کنند، کاهش پیدا کرده‌است. در نتیجه مرگ‌های ناشی از ویروس کرونا هم کاهش یافته‌است. بسیاری از تحلیل‌گران می‌گویند امسال اقتصاد آمریکا رشد ۶ درصدی را تجربه خواهد کرد. این رقم تقریبا ۴ درصد بیشتر از رقم آن در دوران پیش از کرونا است. دیگر کشورهای ثروتمند و پیشرفته هم در مسیری نسبتا مشابه قرار دارند. بررسی‌های اکونومیست نشان می‌دهد تولید ناخالص داخلی این کشورها در حال بهبود است. سرعت پیشرفت اقتصادی این کشورها به‌ویژه کشورهای گروه ۷ به قدری بالاست که خیلی از تحلیل‌گران تصورش را هم نمی‌کردند.
وضعیتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، کاملا ناشناخته است. در تاریخ، چنین موقعیتی بی‌سابقه بوده‌است. اما به هر حال تاریخ هم به ما می‌گوید که همیشه پس از یک بحران، اقتصاد دوباره بهبود پیدا کرده و در مسیر رشد قرار گرفته‌است. بحران همیشه مردم و صاحبان کسب‌وکارها را تشویق می‌کند که دست به ابداعات و ابتکاراتی بزنند که به آن‌ها کمک کند از عهده بحران بربیایند. همین راه‌های نو، می‌تواند شرایط را بهتر از دوران پیش از بحران کند. در نتیجه اکنون هم در شرایط کرونایی، شاهد ابتکاراتی از مردم و کسب‌وکارها خواهیم بود که وضعیت را بهبود خواهد بخشید.
 آن‌سوی بحران
در شرایط بحرانی، مردم عموما تلاش می‌کنند کمتر خرج کنند و بیشتر پس‌انداز داشته باشند. این وضعیت در زمان جنگ‌ها هم صورت می‌گیرد. اما به محض اینکه شرایط عادی می‌شود، مردم هم تلاش می‌کنند رفتاری عادی داشته باشند و در نتیجه به دنیای خرید هم باز می‌گردند. از قدیم شرایط به همین شکل بوده و اکنون هم انتظار می‌رود در مورد کرونا شرایط به همین شکل باشد. در حال حاضر تعداد کمی از آمریکایی‌ها پس‌اندازهای خود را خرج کرده‌اند ولی به زودی همین مصرف‌کنندگان دست به جیب می‌شوند و پس‌اندازهای خود را روانه بازار می‌کنند.
البته فقط بحث خرید و مصرف نیست، مسئله دیگری که باید در نظر داشت «عرضه» است. اینکه کالاها و خدمات در چه وضعیتی به لحاظ تولیدی قرار دارند، اهمیت بسیاری دارد. مردم معمولا اهمیت زیادی به این مسئله نشان نمی‌دهند که تولید به چه صورت بوده‌است اما حقیقت این است که در شرایط پس از بحران، تولید به صورت ناگهانی افزایش پیدا می‌کند. در واقع، تولیدکنندگان هم دست به ماجراجویی می‌زنند و با تولیدات بیشتر، وضعیت را کاملا متحول می‌کنند. در واقع آن‌ها می‌خواهند پول بیشتری به دست بیاورند در نتیجه بیشتر از گذشته تولید می‌کنند.
اقتصاد به هر حال باید در مسیر بهبود قرار بگیرد. اما نکته اینجاست که بعد از بحران، شرایط هرچند عادی شده، اما تلاش برای جبران اتفاقی که افتاده، دوچندان می‌شود. به همین خاطر است که وضعیت اقتصاد، در دوران بحران، سخت می‌شود اما در دوران پیش از بحران، بسیار بهتر از گذشته خواهد بود. به این ترتیب اکنون باید این‏طور انتظار داشت که کشورهای توسعه‌یافته، پیشرفتی چشمگیر را تجربه کنند. فشارهای بحران، باعث می‌شود شرایط پس از بحران، بهتر باشد. این اتفاقی است که در حال حاضر رخ داده‌است. قصه کرونا به سمت خوب خود، در مورد اقتصاد به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته رسیده‌است. حالا باید دید در دو سال آینده چه اتفاقاتی برای اقتصادهای جهان رخ می‌دهد.