پایان غفلت طولانی از فرهنگ و هنر
مهدی کرباسیان /آینده نگر
براساس قانون بهبود مستمر محیط کسب وکار و وظیفه خدمت اتاق تهران به این حوزه و اینکه بیشتر واحدهای فرهنگی و هنری در استان تهران مستقر است، اتاق بازرگانی وظیفه خود میداند تا نسبت به حمایت از اقتصاد حوزه فرهنگ و هنر و حمایت از بخش خصوصی اهتمام بورزد. حسب نظر ریاست اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، کمیته اقتصاد فرهنگ و هنر به مدت دو سال است که برقرار شده است. این کمیته متشکل از دبیران خانه سینما، خانه موسیقی، خانه تئاتر و تعدادی از دستاندرکاران بخش خصوصی حوزه کتاب، سینما، تئاتر، تجسمی و طراحی لباس و مد، دیجیتال مثل انیمیشن و دیگر حوزه ها است.
پیش از همه گیری کرونا، کمیته اقتصاد فرهنگ و هنر به طور مستمر هر دو هفته یک بار نشستهایی را برگزار می کرد و پس از همهگیری کرونا هم به طور مجازی جلسه هایی را برگزار کردیم. آمار دقیقی از سهم فرهنگ و هنر در تولید ناخالص داخلی ایران وجود ندارد. اما در بعضی کشورهای دنیا به طور متوسط این رقم به ۳ درصد و حتی در بعضی کشورهای دیگر به ۹ و ۱۰ درصد میرسد. برآورد من این است که در ایران این رقم کمتر از یک درصد است.
در دو سال گذشته، با حضور و همیاری این دوستان، دراین باره که چطور می توان بخش اقتصادی فرهنگ و هنر را رونق بخشید، بحث های فراوان شده است. در تعدادی از جلسات نیز مدیران وزارت ارشاد هم حضور داشتند و هماهنگی های ضمنی لازم به عمل آمده است. می توان نشست های کمیته اقتصاد و فرهنگ اتاق بازرگانی تهران را گام های نخست در توجه جدی به اقتصاد بخش فرهنگ و هنر در کشور دانست چراکه این جنبه مهم از فعالیت های فرهنگی و هنری، سال هاست که در کشور مورد غفلت قرار گرفته است. از دلایل عمده این غفلت طولانی، رویکرد دولت ها به بخش فرهنگ و هنر است. برای سال ها دولت ها به جای حمایت، بعضا دخالت کرده اند و بخش خصوصی در بیشتر این بخش ها رشد چشمگیری نداشته است. فرهنگ و هنر نتوانسته در سال های گذشته از بخش های اقتصادی کشور کمک بگیرد و از سرمایه های این بخش برای بهبود و توسعه خود استفاده کند. این در حالی است که ظرفیت های ویژهای در بخش فرهنگ و هنر ایران در این زمینه وجود دارد.
از مهمترین مسائلی که در این نشستها مطرح شد، نگرانی دست اندرکاران حوزه فرهنگ و هنر درباره مالکیت معنوی آثار و مبحث کپی رایت است. قانون مربوط به مالکیت معنوی آثار هنری مدت هاست در پیچ و خم تصویب مانده است و همین دستِ دست اندرکاران عرصه هنر را برای پیگیری جدی حقوق معنویشان بسته است. به همین دلیل پیشنهاد کردیم در اتاق بازرگانی تهران یک کار پژوهشی و تطبیقی حقوقی در این باره انجام شود. این گزارش تهیه و منتشر شده است و نسخه ای از آن را برای دستاندرکاران عرصه فرهنگ و هنر هم فرستادیم. امیدواریم دولت و مجلس شورای اسلامی این قانون را در اولویت قرار بدهند و به نتیجه برسانند.
از دیگر سرفصل های مورد بررسی در کمیته فرهنگ و هنر، صادرات محصولات فرهنگی و هنری است. در این رابطه در تلاشیم تا با ارائه پیشنهادها و جذب کمک وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت و نمایشگاه های بین المللی، بخش هنر و فرهنگ کشور را در سطح بین المللی فعال کنیم. چنین اقداماتی به طور مشخص به رونق اقتصاد فرهنگ و هنر کمک می کند و ظرفیت های قابل توجهی در این حوزه وجود دارد.
مشکلات اقتصادی حوزه فرابخشی است و با توجه به ظرفیت بیش از ۲۰هزار عضو اتاق، جذب حمایت بیشتر از دولت و سیستم بانکی و حل مسائل مالیاتی و استفاده از ظرفیت بورس و بازار سرمایه برای رونق فرهنگ و هنر از مباحث جدیدی است که کمیته اقتصاد فرهنگ و هنر در اتاق بازرگانی تهران آن را دنبال می کند. در تلاشیم تا مشکلات این حوزه در زمینه برگزاری نمایشگاه های مختلف در حوزه موسیقی، تئاتر و هنرهای تجسمی احصا و پیگیری شود.
بدیهی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اصلی ترین حامی و متصدی امروز هنر و فرهنگ در کشور شناخته می شود، اما در تلاشیم تا در کمیته اقتصاد فرهنگ و هنر اتاق بازرگانی تهران زمینه همفکری با وزارتخانه های اقتصاد، صمت، خارجه و کشور و همچنین نهادهایی مثل وزارت دادگستری و قوه قضاییه را برای رسیدن به بهترین نتیجه فراهم کنیم. با گذشت دو سال از فعالیت کمیته اقتصاد فرهنگ و هنر در اتاق بازرگانی تهران، به جای خوبی رسیده ایم و درباره بسیاری از موضوعات، جمع بندی های لازم انجام شده است. راهکارها و پیشنهادها در قالب نامه ای به رئیس جمهور هم ارائه شده است و امیدواریم با دستور ایشان، سازمان های مرتبط و وزارتخانه ها برای رونق هرچه بیشتر فرهنگ و هنر کشورمان، به میدان بیایند که نتیجه آن، حضور پررنگ تر بخش خصوصی در ارتقای فرهنگ و هنر کشور عزیزمان ایران است.
