واکسنی برای ظلم نیست
ترجمه: نسیم بنایی، آینده نگر/ اکونومیست
مردم در دوران تعطیلی و قرنطینه، گرسنه بودند. در اوگاندا یکی از اعضای مجلس، برنج و شکر و مواد دیگر را تهیه کرد و به دست نیازمندترین افراد رساند. اما او بابت این اقدام خیرخواهانه‌اش، دستگیر شد. دلیلش هم این بود که این شخص، از اعضای مخالف دولت در اوگاندا بود و دولت به دنبال بهانه‌ای می‌گشت تا او را کنار بزند. رئیس‌جمهوری این کشور گفته تنها دولت اجازه دارد اینطور به مردم کمک کند. یعنی این دولت، کمک مردم به همدیگر را ممنوع کرده تا مخالف خودش را کنار بزند. از این بدتر اینکه اگر کسی به غیر از دولت بخواهد به مردم نیازمند کمک کند، حکم او برابر با قتل است. دلیلش هم این است که با این اقدام می‌تواند مردم را دور هم جمع کند و در شرایط کرونایی می‌تواند جان افراد را به خطر بیندازد پس گویی قتل کرده و در نتیجه مجازات خواهد شد.
شخصی که دولت اوگاندا او را دستگیر کرده، تمام تلاشش را کرده بود که جان مردم را به خطر نیندازد. او با موتور، بسته‌های کمکی را به دست مردم می‌رساند که نیروهای دولتی ناگهان او را دستگیر کردند. او گفته نیروهای دولت او را تهدید کرده‌اند و گفته‌اند اجازه دارند او را بکشند. ظاهرا او با جراحت‌های بسیار روانه بازداشتگاه شده‌است. این شخص معتقد است دولت جلوی این کار را گرفته تا مردم به او علاقمند نشوند. این در حالی است که هدف او، کمک به افراد نیازمند بوده‌است.
همه‌گیری کرونا فقط برای سلامت جسم افراد بد نبوده بلکه برای سیاست در جوامع بشری هم بد بوده‌است. اندیشکده‌ای در واشنگتن برآورد کرده دست‌کم ۸۰ کشور جهان که در آن‌ها دموکراسی حاکم بوده با شیوع کرونا، دست از دموکراسی کشیده‌اند و به نوعی قوانین بشردوستانه را زیر پا گذاشته‌اند. در این فهرست، هم نام کشورهای دیکتاتوری به چشم می‌خورد و هم نام کشورهایی دموکراسیِ استانداردی داشته‌اند. در واقع همه این کشورها به نوعی بدتر شده‌اند.
بهانه‌ای برای خانه‌نشین کردن مخالفان
کووید ۱۹ نوعی بحران دموکراسی در جهان ایجاد کرده‌است. ظاهرا هربار جهان با یک بحران مواجه می‌شود، دموکراسی نخستین چیزی است که به خطر می‌افتد. برای مثال در زمان بحران ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ هم دموکراسی وضعیت وخیمی پیدا کرد. حالا شیوع کرونا، بدتر شدنِ وضعیت دموکراسی را تشدید کرده‌است. این بیماری تهدیدی جدی برای همه ملت‌ها در جهان به شمار می‌آید. دولت‌ها به شکلی کاملا معقول، اقداماتی اضطراری برای مقابله با کرونا در دستور کار خود قرار داده‌اند. آن‌ها جلوی اعتراض به هر مسئله‌ای را می‌گیرند و بهانه‌شان هم این است که باید جلوی شیوع کرونا را گرفت. اتوکراسی‌ها در این شرایط می‌تواند بدترین کارها را مرتکب شوند. جهان هم به ندرت متوجه این مسئله خواهد شد.
تعیین تاثیر همه‌گیری کرونا بر دموکراسی و حقوق بشر بسیار سخت است. اندازه‌گیریِ آن هم کار ساده‌ای نیست. در بسیاری از کشورها شاید اگر کرونا نبود، هرگز اتفاقات تلخ برای دموکراسی رخ نمی‌داد. در چین به مسلمانان ظلم نمی‌شد، در تایلند، پادشاه ناگهان کل قدرت را قبضه نمی‌کرد، در مصر ۱۵ زندانی سیاسی، محاکمه نمی‌شدند. شاید هیچ‌یک از این اتفاقات رخ نمی‌داد. اما این اقدامات بدون تردید همین حالا هم مخالفانی سرسخت و خشمگین دارد که منتظر انتقام هستند. اکثر آن‌ها در خانه منتظر نشسته‌اند.
سال گذشته را به خاطر دارید؟ سالی ناآرام که در آن همه مردم در حال اعتراض بودند. در کشورهای مختلف، مردم به خیابان‌ها آمدند و اعتراض کردند. اما ناگهان کرونا، بساط مردم معترض در خیابان‌ها را جمع کرد. امسال دولت‌ها هر نوع تجمعی را ممنوع کرده‌اند. ظاهرا می‌گویند دلیل‌شان مقابله با کروناست. اما همه می‌دانیم که دولت‌های دیکتاتور به دنبال محدود کردنِ آزادی هستند. حالا این دولت‌ها با خیال راحت و به بهانه کرونا از مردم می‌خواهند که در خانه بمانند و به خیابان‌ها نیایند. مردم هم از ترس جان خود در خانه می‌مانند. اما در واقعیت، دولت‌ها به کمک کرونا، مخالفان خود را سرکوب و خانه‌نشین کرده‌اند.
اما مهم‌ترین و دردناک‌ترین نکته شاید این باشد که وقتی دولت‌های سرکوب‌گر از مردم می‌خواهند در خانه بمانند، به‌عنوان قهرمان شناخته می‌شوند. روسای این دولت‌ها گویی قهرمان‌هایی هستند که تاکنون قدر آن‌ها دانسته نمی‌شد. این در حالی است که همه می‌دانند دولت‌ها فقط برای مقابله با مخالفان خودشان، این مردم را در خانه نگه داشته‌اند. در واقع هدف آن‌ها نه حفظ جان آن‌ها، بلکه سلطه بر این مردم است. در واقع، کرونا به ابزاری برای ظلم و ستم بیشترِ دولت‌ها تبدیل شده‌است. آن‌ها با کرونا خوشبخت‌تر از همیشه هستند.
