هرج‌ومرج در مرزها
ترجمه: نسیم بنایی، آینده نگر/ اکونومیست
پیش از جنگ جهانی اول، بسیاری از کشورها نیازی به استفاده از پاسپورت یا همان گذرنامه نداشتند. اما به محض اینکه تنش‌های جنگی آغاز شد، کشورها هم اعلام کردند افراد برای ورود و خروج باید اسناد و مدارکی ارائه کنند. این اسناد و مدارک به کشورها کمک می‌کرد از مرزهای خود حفاظت کنند. نکته مثبت ماجرا این بود که مردم می‌توانستند از این طریق، آزادانه پا را از مرزهای کشور خود فراتر بگذارند و به جاهایی بروند که تخیل هم به آن راه پیدا نمی‌کند.
سال ۱۹۲۰ بود که دفترچه‌ای۳۲ صفحه‌ای معرفی شد که نام کشور روی جلد آن قرار می‌گرفت و اطلاعات شخصی فرد نظیر محل تولد و تاریخ تولد در آن قرار داشت. برخی دولت‌ها مثل دولت فرانسه در ابتدا مقاومت کردند. آن‌ها می‌گفتند برگه هویتی خودشان از این دفترچه کم‌هزینه‌تر است. اما چند سال بعد همه ناگزیر آن را پذیرفتند. حالا دیگر همه پاسپورت‌ها یک‌شکل و یک‌دست هستند. فرقی نمی‌کند اهل بریتانیا باشید یا آمریکا، نگاهی به پاسپورت شما نشان می‌دهد که تاکنون به کجاها سفر کرده‌اید.
اکنون در دوران همه‌گیری کرونا، وضعیتی مشابه ایجاد شده‌است. دولت‌ها در تلاشاند تا پاسپورت واکسن را معرفی کنند. در واقع آن‌ها تلاش دارند به کمک این پاسپورت، مانع ورود ویروس به مرزهایشان شوند. حتی این مدرک می‌تواند مانع انتشار ویروس در رستوران‌ها و ورزشگاه‌ها شود. مردم باید به کمک ابزار مختلف ثابت کنند که واکسینه شده‌اند. در برخی موارد، ارائه مدرکی مثل تست منفی کرونا هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
البته در عصر جدید، دولت‌ها دست تنها نیستند. فناوری‌های مدرن به کمک آن‌ها آمده‌اند. این فناوری‌ها در بخش‌های مختلف مثلا در فرودگاه‌ها یا ترمینال‌های مختلف به کمک دولت‌ها می‌آیند. حتی به کمک همین فناوری‌های جدید، اپلیکیشن پاسپورت هم ساخته شده تا به‌ویژه کارگرانی که خارج از مرزهای کشور خود کار می‌کنند، به کمک آن ثابت کنند واکسن تزریق کرده‌اند. اپلیکیشن گرین‌پس (GreenPass) تاکنون بیش از ۱۰۰ هزار مرتبه دانلود شده و توانسته بازار خوبی هم به دست آورد.
فرض کنید جنگ شده‌است
همانند دوران جنگ که برخی کشورها برای حل بحران با یکدیگر متحد می‌شوند، اکنون هم در دوران کرونا، کشورها با یکدیگر متحد شده‌اند تا برخی بحران‌ها را حل کنند. در هند نوعی کارت تایید با کد کیو آر طراحی شده که فرد از طریق آن می‌تواند ثابت کند واکسن زده‌است. هندی‌ها بیش از یک میلیارد واکسن تزریق کرده‌اند و چنین مدرکی برای اثبات واکسیناسیون برایشان ضروری شده‌است. در انگلستان هم مردم می‌توانند از پزشک گواهی بگیرند یا گواهی الکترونیکی داشته باشند که نشان می‌دهد واکسینه شده‌اند. در آمریکا، جو بایدن، رئیس‌جمهوری این کشور تلاشی برای ایجاد مرکز داده واحد در زمینه واکسیناسیون نکرده و به همین خاطر شرکت‌ها در بخش خصوصی اقدام کرده‌اند.
مشکل اینجاست که همه این پاسپورت‌ها و گذرنامه‌ها، کاربرد داخلی دارند. اکثر آن‌ها کدهای کیو آر در تلفن همراه هوشمند هستند یا تکه‌ای کاغذ که گواهی می‌دهد فرد، واکسینه شده‌است. اما این گواهی‌ها اطلاعاتی متفاوت را در هر کشور ارائه می‌دهند. در واقع شکل واحدی در این زمینه وجود ندارد. در برخی از این مدارک فقط یک تیک ساده مشاهده می‌شود و در برخی هم فقط تاریخ تزریق واکسن آمده و هیچ اطلاعات دیگری وجود ندارد. دوز بوستر هم هنوز در بسیاری از کارت‌های واکسن در کشورهای مختلف مشخص نیست. در واقع نوعی سردرگمی هم در رابطه با این دوز سوم وجود دارد.
به راحتی می‌توان تصور کرد که با این حجم از اطلاعات متفاوت و غیر یکسان، چه هرج‌ومرجی در فرودگاه‌ها ایجاد می‌شود. برخی از افرادی که در فرودگاه مشغول به کار هستند می‌گویند گویی قانون جنگل بر فرودگاه‌ها حاکم شده و اصلا نمی‌توان در مورد اعتبار مدارکی که ارائه می‌شوند بهسادگی تصمیم گرفت.
به این ترتیب به نوعی استانداردسازی در زمینه پاسپورت‌های واکسن نیاز است. فناوری‌های دیجیتالی هم در عالم نظری می‌توانند کمک کنند اما الزاما برای همه جهان مناسب نخواهند بود. باید نظامی همگانی در این زمینه طراحی شود که همه بتوانند به کمک آن فعالیت‌های خود را ادامه دهند و در عین‌حال نظارت بر وضعیت واکسیناسیون هم به درستی صورت بگیرد تا شاهد شیوع بیشتر بیماری نباشیم. نظام بلاکچین برای بهره‌گیری از کارت‌های دیجیتالی بسیار موثر است اما باید زیرساخت‌هایی فراهم شود که در همه نقاط دنیا بتوان از آن بهره گرفت. کرونا همانند جنگ جهانی است و آشوبی که به وجود آمده هم دست کمی از آشوب جنگ ندارد. به همین خاطر است که کشورها یک بار دیگر باید دور هم بنشینند و به فکر طراحی نظامی منسجم برای پاسپورت واکسن باشند.
