نظریه با ما چه می‌کند؟

آینده نگر

در این‌جا با اقتصاددانی نسبتا جوان آشنا می‌شویم که تباری لبنانی دارد. نسیم نقولا طالب، یا نسیم نیکولاس طالب نویسنده، اقتصاددان و متخصص آماری است که در زمینه تحلیل ریسک به شدت شناخته‌شده‌است و در زمینه پژوهش‌های مربوط به احتمالات و عرصه عدم قطعیت هم یکی از اقتصاددان‌های شناخته‌شده جهان به حساب می‌آید.
طالب یکی از متخصصانی است که در زمینه امور مالی ریاضیاتی فعالیت می‌کند و مدیر یک صندوق سرمایه‌گذاری نیز به حساب می‌آید و در زمینه معاملات مشتقات مالی هم تخصص دارد. البته با این‌که طالب در این زمینه‌ها فعالیت عملی دارد، خودش بیشتر خود را به عنوان «معرفت‌شناس تصادفی بودن» می‌شناسد تا یکی از اهالی کسب‌وکار و می‌گوید که از تجارت به این خاطر استفاده می‌کرد تا بتواند استقلال خود را از مقامات مسئول حفظ کند. او پیش از این یکی از طلایه‌داران تامین مالی با ریسک دنباله‌دار هم بود که اتفاقا به خاطر نظریه قوی سیاه او امروزه به نام «حفاظت قوی سیاه» هم شناخته می‌شود که در نیمه دوم این متن بیشتر به آن می‌پردازیم.
طالب در کتابی با عنوان «بستر پروکروستس» مسئله اصلی خود را این‌چنین مطرح می‌کند: «ما انسان‌ها، با دانشی محدود، و چیزهایی که مشاهده نمی‌کنیم، که نادیده و ناشناخته هستند، تنش را از با فشرده کردن زندگی در ایده‌هایی کالایی و روشن حل می‌کنیم.» طالب مخالف رویکردهای افلاطونی (نظری) به واقعیت بود. این مخالفت او تا این حد بود که این ادراکات نظری به جای این‌که هیچ‌گونه نقشه‌ای از واقعیت در اختیار مردم قرار ندهند، نقشه‌هایی غلط به آن‌ها می‌دهند. او مخالف عمده نظریه‌پردازی‌های علوم اجتماعی و اقتصادی بزرگ بود، زیرا به نظرش عمده این رویکردها ضعف عمده‌ای داشتند و آن ضعف تکیه بیش از حد به نظریه مُثُل افلاطون بود. او بر اساس همین حرف‌ها و سازه‌های دیگری که بنا کرده‌است به دنبال یک جامعه «قوی سیاه چالاک» است که یعنی جامعه‌ای که بتواند مقابل رویدادهایی که پیش‌بینی دشواری دارند، دوام بیاورد.
مخالفت طالب با شئون مختلف نظری علم اقتصاد به حدی بالا رفته که به نظرش باید جایزه نوبل اقتصاد به طور کل حذف شود، زیرا به نظر او آسیب‌های نظریه‌های اقتصادی می‌تواند ویران‌گر باشد. به نظر او دانشی که از بالا به پایین بیاید تنها یک وهم آکادمیک است. او همراه با اسپن گاردر هاوگ عنوان کرده که قیمت‌های اختیاری از طریقی ابتکاری توسط اپراتورها تعیین می‌شوند و مدل‌های قیمت‌گذاری مانند «آموزش پرواز به پرندگان» هستند.
جدای از آن طالب در نوشته‌های خودش به مقایسه میزان تصادفی بودن جهان واقعی و تصادفی بودن ساختاریافته فیزیک کوانتوم می‌پردازد که در آن احتمالات به شکل چشم‌گیری قابل محاسبه هستند و تصادف‌ها مانند کازینوهایی هستند که در آن‌ها احتمالات را می‌توان به شکلی مصنوعی تولید کرد.
جامعه تصادفی
طالب به شدت روش‌های مدیریت ریسک مورد استفاده در صنایع مالی را مورد انتقاد قرار داد. همان‌طور که بالاتر گفتیم به نظر طالب باید جامعه به شکل «قوی سیاه چابک» درآید که در آن توانایی تحمل هر نوع رویداد کاملا تصادفی وجود داشته باشد. او یک «ضدشکنندگی» را وارد سیستم نظری خود می‌کند که به معنی توانایی بهره بردن و رشد کردن از هر دسته رویدادها، خطاها و نوسان‌های تصادفی است. حالا شاید این سوال برای شما پیش بیاید که نظریه قوی سیاه چیست؟
رویدادی شدیدا اثرگذار که پیش‌بینی آن دشوار یا ناممکن است. تا مدت‌ها، تصور عموم این بود که قوها به طور قطع، فقط سفید هستند، به همین دلیل قوی سیاه استعاره‌ای بود برای چیزی که نمی‌تواند وجود داشته باشد. اما در قرن هفدهم، قوهای سیاه در استرالیا کشف شدند و در نتیجه قوی سیاه نماینده چیزی شد که وقوع آن نامنتظره است. طالب در سال ۲۰۰۶ در کتابی با عنوان قوی سیاه این ایده را عمومیت بخشید. او قوی سیاه را به چیزهایی مثل خیزش اینترنت و کامپیوترهای شخصی، حمله تروریستی به ایالات متحده در یازدهم سپتامبر و حقیقتِ بالاتر بودنِ زیان‌های بانک‌ها نسبت به مدل ریسکی که پیش‌بینی کرده بودند در دوره سقوط مالی ۲۰۰۸، تشبیه می‌کند. او معتقد است بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند احتمال قوهای سیاه را نادیده بگیرند چرا که دوست دارند جهان را منظم و قابل پیش‌بینی ببینند. او به طور ویژه منتقد اندیشه اقتصاددان‌هایی بود که مسئول نظریه دانش مالی مدرن مانند فرضیه بازار کارآمد بودند که رشد سریع در بازار را برای مشتقات توجیه می‌کرد. منتقدان می‌گویند «قوی سیاه» آن‌قدر مفهوم غیردقیقی است که نمی‌تواند استفاده کاربردی داشته باشد. 
نسیم نقولا طالب
طالب در سال ۱۹۶۰ در شهر امیون لبنان و در خانواده‌ای مسیحی ارتدکس به دنیا آمد. خانواده او هم به لحاظ جایگاه سیاسی و هم موقعیت اجتماعی و علمی وضعیت بسیار خوبی داشتند و شهروند فرانسه هم به حساب می‌آمدند. او به دانشگاه پاریس رفت و کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را از آن‌جا گرفت. سپس به دانشگاه پنسیلوانیا رفت و در رشته ام‌بی‌اِی مدرک گرفت و نهایتا با بازگشت به دانشگاه پاریس دکتری علم مدیریت خود را در سال ۱۹۹۸ از آن‌جا دریافت کرد. پایان‌نامه دکتری طالب مربوط به ریاضیات قیمت‌گذاری مشتقات مالی است. به توجه به صفحه او در نشریه لوموند طالب توانایی خواندن به ۱۰ زبان زنده دنیا را دارد. خود طالب می‌گوید که تا حدی تحت تاثیر فردریش نیچه است.
 قوی سیاه
 ۲۰۰۷
تنها کافی است که نگاهی به عنوان فرعی این کتاب بیندازید: «اثر امر شدیدا نامحتمل». نقطه تمرکز این کتاب اثر بسیار شدیدی است که رویدادهای نادر و به شدت غیر قابل پیش‌بینی دارند و از سوی دیگر هم به این مسئله می‌پردازد که بشر چقدر به دنبال یافتن توضیحاتی ساده‌انگارانه برای چنین وقایعی است. در این کتاب به موضوعاتی نظیر دانش، زیباشناسی و سبک زندگی پرداخته شده و از عناصری تخیلی و حکایت‌های مختلف استفاده شده‌است. این کتاب به مدت ۳۶ هفته در فهرست پرفروش‌های نیویورک تایمز قرار گرفت و ساندی تایمز آن را یکی از ۱۲ کتاب اقتصادی اثرگذار پس از جنگ جهانی دوم نامیده‌است.