اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی

محمود خیامی، بنیانگذار ایران ناسیونال از دنیا رفت

در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۴۶، محمدرضا شاه پهلوی و همسرش فرح دیبا با هلی‌کوپتر به کارخانه ایران ناسیونال آمدند و یک دستگاه پیکان خریدند. بعدها امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر شاه هم به مشتری پروپاقرص پیکان تبدیل شد. ایران ناسیونال کارخانه‌ای بود که به‌طورمعمول مقامات دولتی کشورهای بازدید کننده از ایران را میزبانی می‌کرد و به‌عنوان افتخار ملی، در ایرانی که می‌رفت تا به سر حد مدرنیته برسد، معرفی می‌شد. پیکان مثل دیگر محصولاتی که در آن سال‌ها در کارخانه‌های تازه جان گرفته ایران تولید می‌شد، سبک زندگی مردم را تغییر داد و به شکل‌گیری طبقه متوسط شهری کمک کرد. پیکان خیلی زود جایش را در مطبوعات و زندگی مردم باز کرد و به عضوی از خانواده  ایرانیان تبدیل شد. امروز یکی از مردانی با تولید پیکان زندگی مردم ایران را تغییر داد، از دنیا رفت. محمود خیامی از بنیانگذاران ایران خودرو به برادرش احمد خیامی پیوست.
محمود خیامی  متولد سال ۱۳۰۸ است. او در یک  خانواده روحانی در مشهد به دنیا آمد و برادری به نام احمد دارد که نام آن‌ها در تاریخ فعالیت‌های اقتصادی‌شان به هم گره‌خورده است. پدر خیامی‌ها یعنی حاج علی‌اکبر در تجارت حمل‌ونقل فعالیت می‌کرد. او پس از جنگ جهانی دوم یک تعمیرگاه در مشهد ساخت که پسرانش آن را اداره می‌کردند. علاقه بنیان‌گذاران ایران ناسیونال از همین تعمیرگاه به خودرو و خودروسازی آغاز شد. بعضی نقل کرده‌اند که خیامی‌ها در کودکی از فرط علاقه به ماشین ساعت‌های زیادی از روز را به شستن ماشین و پاک کردن شیشه اتومبیل‌ها در خیابان می‌گذراندند و در همین مسیر با موتور اتومبیل بیشتر آشنا شدند. سایت ای مدیران در مطلبی از نزدیکان خیامی‌ها نقل کرده که علاقه احمد خیامی به اتومبیل آن‌قدر زیاد بود که سال‌های بعد  در کارخانه‌اش پانزده هزار کارگر و کارمند کار می‌کردند و تولید سالانه پیکان به یک‌صد و پنجاه‌هزار رسید، هر وقت اتومبیل خودش یا نزدیکانش عیب و ایراد پیدا می‌کرد در مقابل چشم کارگران و راننده‌ها کتش را می‌کند، آستین‌هایش را بالا می‌زد و مشغول تعمیر اتومبیل می‌شد.
سایت تاریخ ایرانی درباره احمد خیامی می‌نویسد: «احمد خیامی کار خود را در تهران با اجاره مغازه کوچکی برای فروش قطعات یدکی در خیابان اکباتان آغاز کرد و برای اینکه جز از برادران نمازی (نمایندگی فیات) و فریدون سودآور که با او آشنایی داشتند نمی‌توانست جنس امانی بگیرد با زیرکی تمام بر سردر مغازه تازه ‌تأسیس خود تابلوی «فروشگاه تضامنی برادران خیامی» را نصب کرد؛ تابلویی که قید واژه تضامنی در آن به فروشنده‌های دیگر هم اطمینان می‌داد که برای وصول مطالبات خود به خیامی اعتماد کنند. «شرکت تضامنی برادران خیامی بسیار زودتر از انتظار و بسیار بیشتر از آنچه فکر می‌شد با استقبال روبه‌رو شد به‌طوری‌که ابتدا مغازه‌های اطراف و اتاق‌های طبقات بالای ساختمان را اجاره کرد و بعد از مدتی همه آن را خریداری نمود».
احمد خیامی که برای یافتن شغلی تازه راهی اروپا و امریکا شده بود، قرارداد با هیلمن را  امضا کرد و در ادامه ایران ناسیونال با همکاری این دو و همراهی رضا نیازمند تأسیس شد.  سرانجام در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۶، آرزوی بزرگ احمد خیامی محقق و کارخانه ایران ناسیونال افتتاح شد؛ فردای آن روز، روزنامه کیهان نیمی از صفحه نخست خود را به این آگهی اختصاص داده بود که نوید عظیم‌ترین برنامه تلویزیونی در ساعت ۸:۳۰ دقیقه شب و در سه کانال ۷، ۹ و ۱۳ تلویزیون ملی بود و در آن وعده نمایش جشنی را به‌افتخار پیروزی کارگران ایرانی در ساخت اتومبیل پیکان می‌داد، به همراه یک قرعه‌کشی بزرگ بی‌سابقه که «همه هم‌وطنان در آن شرکت خواهند داشت». جایزه تعیین‌شده ۳ دستگاه اتومبیل پیکان بود. خیامی در این مراسم که در روزنامه کیهان پوشش داده‌شده بود درباره صنایع خودروسازی در ایران این‌طور صحبت کرد:«… این نخستین گام اساسی در راه صنایع اتومبیل‌سازی کشور است. این خدمتگزار، نه‌تنها امیدوار است بلکه ایمان راسخ دارد در آینده نزدیک، میهن ما در این صنعت که مادر بسیاری از صنایع دیگر است مقامی را که شایسته ایران است در جهان احراز خواهد نمود… هدف ساخت حداقل ۹۰ درصد یک خودرو است. برای رسیدن به این هدف قسمت عمده سرمایه‌گذاری لازم انجام شده است و ما برای انجام بقیه آن فقط مقداری وقت لازم داریم… آنچه تاکنون برحسب وظیفه ملی انجام داده‌ایم بسیار ناچیز و کوچک است. هدف ما این است که ضمن تأمین رفاه و آسایش بیشتر برای همکاران کارگر، با ساخت تمام قسمت‌های اتومبیل و ایجاد صنایع بزرگ‌تر قسمتی از دین خود را به میهن عزیز ادا نموده و نشان دهیم که لیاقت پیشرفت داریم. از خدای بزرگ مسئلت می‌نماییم ما را خجلت‌زده نکند. پاینده باد ایران».
احمد و محمود خیامی ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای کورش را در هم کارنامه اقتصادی‌شان دارند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تمام دارایی آن‌ها اعم از ایران ناسیونال و فروشگاه کورش مصادره شد. خانه هفت هزار متری احمد خیامی در زعفرانیه تهران که از پس مصادره به بنیاد مستضعفان واگذارشده هم ازجمله این دارایی‌ها بود. سایت تاریخ ایرانی در مطلبی درباره سرنوشت این کارآفرینان نوشته که محمود راهی لندن شده و برای مدتی مدیریت کارخانه بنز را برعهده گرفته است. او هم‌چنین بنیاد خیریه‌ای به نام خیامی‌ها در انگلستان ایجاد کرده است. محمود خیامی به دلیل فعالیت‌های خیریه در انگلستان موردتوجه و تقدیر قرار گرفته است. احمد خیامی هم  پس از انقلاب راهی امریکا شده و در آنجا درگذشت. گفتنی است که احمد خیامی تمایلات ملی‌گرایانه‌ای داشت. او در جوانی به شعبه مشهد حزب ایران پیوسته بود. او از سال ۳۲ به بعد با حفظ تمایلات ملی‌گرایانه‌اش از سیاست به‌طورکلی فاصله گرفت اما زمانی که به دنبال نامی برای کارخانه‌اش می‌گشت، به ایران ناسیونال رسید.
 
 

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن