قدرتِ تمیز

۶۷ درصد نفت جهان در منطقه خاورمیانه قرار گرفته است. هر چند سهم انرژی در زندگی بشر امروز به ۵۴ درصد می رسد و این عدد تا سال ۲۰۵۰، به مرز ۵۰ درصد می رسد اما پیش بینی ها از افزایش ۴۰ درصدی مصرف گاز طبیعی در جهان تا سال ۲۰۵۰ می گوید. در سال های آینده نیاز کشورهایی مثل چین و هند به انرژی های نو و تمیزمثل گاز طبیعی بیشتر می شود. درواقع بیشترین تقاضای گاز طبیعی جهان مربوط به کشورهای درحال توسعه است. بنابراین، نیاز جهان به کشورهای دارنده منابع هیدروکربوری امری اجتناب ناپذیر است. پیش بینی می شود مصرف جهانی گاز طبیعی با رشدی به مراتب بیش از نفت و زغال سنگ به بیش از ۴.۵ تریلیون متر مکعب و سهم گاز طبیعی در سبد انرژی مصرفی جهان از ۲۳ درصد که در سال ۲۰۰۰ بوده به بیش از ۲۹ درصد برسد.
ایران پس از روسیه به عنوان دومین دارنده منابع گاز طبیعی در جهان شناخته می شود. براساس گزارش های معتبر، صادرات گاز ایران به طور میانگین روزانه ۶۰ میلیون متر مکعب است که و بیشتر آن به ترکیه صادر می شود. ترکیه روزانه ۲۶ تا ۳۲ میلیون متر مکعب گاز طبیعی از ایران وارد می کند. با توجه به حجم منابع گاز طبیعی ایران که برای ۲۰۰ سال آینده پیش بینی شده و از سوی دیگر، وجود منابع عظیم گاز در میدان گازی پارس جنوبی، نقش صادرات گاز در گسترش مناسبات اقتصادی ایران با کشورهای همسایه پررنگ شده است.
ایران با ۱۵ کشور به طور مستقیم مرز زمینی و آبی دارد و هم چنین  دسترسی ایران به آب های آزاد از مزیت هایی است که به کمک صادرات گاز آمده است. کشورهای همسایه ایران مثل ترکیه، سوریه، عراق، امارات متحده عربی، عمان، پاکستان، افغانستان، گرجستان و اروپا از مسیر گرجستان و ترکیه و هندوستان از کشورهای هدف در صادرات گاز ایران هستند که می توانند با خط لوله و  ال. ان. جی از ایران گاز بخرند.
پژوهشگران در یک بررسی به این نتیجه رسیدند که توسعه فرصت های صادراتی گاز ایران می تواند با تقویت وابستگی متقابل اقتصادی ایران و کشورهای همسایه از آسیب های خارجی به اقتصاد از جمله تحریم ها بکاهد و هم چنین از آثار شوک های اقتصادی بین المللی بکاهد. درواقع با تحول مفهوم قدرت که پیشتر به توان نظامی گره خورده بود، و ارائه تعریف های تازه از آن در جهان سیاست، این فعالیت اقتصادی و توان تاب آوری اقتصاد کشورها دربرابر شوک های اقتصادی است که در تعریف تازه از قدرت جای گرفته است.
باتوجه به این نتیجه به نظر می رسد دولت ها در ایران باید بیش از همیشه به توسعه زیرساخت های لازم برای صادرات و تولید گاز توجه کنند. بازی دادن فعالان بخش خصوصی در فرایند تولید، توجه به تحقیق و توسعه و سرمایه گذاری در بخش های مولد انرژی از دیگر اولویت هایی است که دولت ها باید برای استفاده حداکثری از نقش گاز در بهبود روابط سیاسی و اقتصادی با همسایگان در نظر بگیرند.
برای مطالعه بیشتر مقاله «بررسی نقش صادرات گاز در گسترش مناسبات ایران و کشورهای همسایه و شکل گیری همگرایی منطقه ای» را بخوانید. این مقاله در نشریه مجلس و راهبرد در بهار ۱۴۰۰ منتشر شده است.