فناوری برای ما مرگ آور است؟

برایان آرتور، استاد سابق اقتصاد و مطالعات جمعیت شناسی دانشگاه استنفورد است. او از متفکران پیشگام در نظریه پیچیدگی است. آرتور معتقد است فناوری بیش از هر عامل دیگری بر زندگی ما اثر دارد. با وجود این، بسیاری از پرسش های مربوط به این پدیده هنوز بی پاسخ مانده است. نوآوری چیست و فناوری های نو از کجا سرچشمه می گیرند؟ چگونه تکامل پیدا می کنند؟ آیا تکامل فناوری شبیه تکامل موجودات جاندار است؟ آرتور در کتاب سرشت فناوری به این پرسش ها پاسخ می دهد.
در کتاب «سرشت فناوری» که ابراهیم محجوب ترجمه کرده، آرتور پس از پاسخ به پرسش هایی مثل فناوری چیست و چگونه تکامل پیدا می کند، از تعیین تکلیف بشر با این پدیده خودساخته حرف می زند. او می گوید تکامل همیشگی فناوری به معنای جوشش همیشگی آن است. یعنی به طور مداوم و در همه سطوح، فناوری های نو پایشان را روی شانه های فناوری های گذشته می گذارند و تکامل پیدا می کنند. فناوری های جدید هر روز افزوده می شوند و فناوری های ناجور حذف می شوند. بنابراین چاره های نو و نیازهای نو ایجاد می شود و این رودخانه همیشه در جریان است.
فناوری امروز یک دستگاه نیست که با معماری ثابت مشغول کار است و کارکردهای ثابتی دارد. فناوری یک سامانه است، شبکه ای از کارکردهاست. سوخت و سازی است که در روند آن، چیزها اجرا می شوند. شبکه های مرکب و پیچیده ای از فناوری ایجاد شده است. بنابراین در عصر حاضر بیش از همیشه به شناخت فناوری نیاز داریم.
اما تکلیف ما با فناوری چیست؟ هایدگر روزی گفت ماهیت فناوری یک امر فنی نیست بلکه نوعی نگرش به طبیعت است. نکته دهشتناک دیگری که در این کتاب درباره فناوری مطرح شده این است که فناوری نه ابزاری ساخته دست بشر یا در کنترل او بلکه پدیده ای معرفی شده که  از بیرون از خود هستی فرمان می گیرد. این نکته که از قول هایدگر در کتاب آرتور آمده او را به فکر می اندازد تا درباره دو دیدگاه درباره فناوری توضیح دهد و البته هر دو را معتبر بداند.
او می نویسند «دو دیدگاه، یکی مبتنی بر اینکه فناوری چیزی است که اختیار زندگی ما را در دست دارد  و دیگری مبتنی بر اینکه فناوری به طرز خوشایندی در خدمت زندگی ماست، به طور همزمان معتبرند. اما این آمیزه نوعی ناآرامی و تنش همیشگی را با خود دارد که با نگاه ما به فناوری و سیاست های پیرامون آن درآمیخته است. خاستگاه این تنش فناوری نیست بلکه اعتماد به طبیعت است. ما هرچند خودمان را در دامن طبیعتت یافته ایم اما برای آینده به فناوری امید داریم و این یعنی به چیزی امید بسته ایم که به آن اعتماد نداریم. هرچند فناوری به معنای همساز کردن پدیده های طبیعت و بهره برداری از آن است اما ما آن را امری طبیعی نمی بینیم».
او در نهایت نتیجه می گیرد که انسان به هدف نیاز دارد و باید با طبیعت همسو شود. بنابراین اگر فناوری مارا از طبیعت، هدف و انگیزه دور کند، برای ما مرگ آور است.
برای مطالعه بیشتر کتاب سرشت فناوری نوشته ویلیام برایان آرتور را بخوانید. این کتاب توسط محمدابراهیم محجوب ترجمه شده و نشر نی آن را چاپ کرده است.