اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی

فساد؛ دوست بیکاری، دشمن اشتغال

بازار کار در هر کشوری ارتباطی تنگاتنگ با سایر بازارها و بخش های اقتصادی دارد. برآیند تحولات سایر بخش های اقتصادی در نهایت اثر خود را در بازار کار نشان می دهد و از سوی دیگر، بازار کار هم به نوبه خود آثار اجتماعی و اقتصادی مهم و متعددی در پی دارد. تحولات اقتصادی ایران در دو دهه اخیر باعث شده تا بازار کار ایران در شرایط ویژه ای قرار بگیرد. از نیمه دوم دهه ۸۰ تا سال های نخست دهه ۹۰، خالص اشتغالزایی اقتصاد ایران به طور تقریبی صفر بوده است. مطالعات مرکز آمار و مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد مشکلات عمیق و متعددی در بازار کار ایران وجود دارد. یکی از این مشکلات اساسی در بازار کار در ایران، بیکاری جمعیت تحصیل کرده و جوان است. بیکاری یا کم به کار گرفته شدن جوانان به کاهش مشارکت موثر در توسعه ملی انجامیده و فرصت های کمتری برای آنان برای احقاق حقوق شهروندی شان ایجاد شده است. جمعیت بیکار و جوان، کمتر مصرف می کند، کمتر سرمایه گذاری می کند، کمتر پس انداز می کند و هیچ قدرتی در خصوص ایجاد تغییر در زندگی و اجتماع خود ندارد. از دیگر آثار منفی پایین بودن اشتغال جوانان، محرومیت بیشتر شرکت ها و کشورها از ابداع و توسعه مزیت های رقابتی بر پایه سرمایه گذاری بر سرمایه انسانی است.

یک مشکل دیگر در بازار کار ایران، عدم توازن منطقه ای اشتغال است. براساس بررسی های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در استان ها و به تفکیک گروه های سنی جوان، زنان و تحصیل کرده نشان می دهد که تفاوت در نرخ بیکاری استان ها زیاد بوده و ثانیا وضعیت بیکاری جوانان، زنان و به خصوصی جوانان و زنان تحصیل کرده در برخی استان های کشور به ویژه استان های غربی، نامناسب است. در بعضی از استان ها نرخ بیکاری جوانان تحصیل کرده در بازه ۵۱ تا ۶۳ درصد است و در خصوص زنان جوان تحصیل کرده نرخ بیکاری همین استان ها به بازه ۶۳ تا ۷۸ درصد می رسد.

یافته ها نشان می دهد بازار کار ایران نیازمند ارائه سیاست ها و راهبردهایی است تا ضمن کنترل نرخ بیکاری، سطح اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی را افزایش دهد. یکی از مهم ترین راه ها برای بهبود سطح اشتغال در کشور شناسایی پدیده های موثر در بر آن است. مطالعات نشان می دهد فساد از طریق ایجاد کاهش در مالیات های دریافتی دولت و کاهش ارائه خدمات و کالاهای عمومی تولید شده توسط دولت و هم چنین تغییر سهم عرضه نیروی کار در بخش های رسمی وغیرسمی اقتصاد بر سطح اشتغال اثر می گذارد. فساد با شاخص های مختلفی اندازه گیری می شود که یکی از مهم ترین آن ها، شاخص ادراک فساد است. سازمان بین المللی شفافیت هر سال امتیاز کشورها و رتبه آن ها را از نظر درک میزان فساد در سازمان های دولتی منتشر می کند. براساس گزارش های این سازمان رتبه ایران از نظر شاخص ادراک فساد در سال ۲۰۱۸، از بین ۱۸۰ کشور، ۱۳۸ بوده است و این رتبه از سال ۲۰۱۱ به طور تقریبی روندی صعودی داشته است. ایران از نظر رتبه شاخص ادراک فساد تنها از کشورهایی مثل عراق، لیبی، یمن و سوریه وضعیت بهتری دارد. در این رتبه بندی، کشورهایی مثل امارات متحده عربی، قطر، عمان و … بهترین رتبه را در بین کشورهای منطقه دارند.

اما فساد چگونه سطح اشتغال را تهدید می کند؟ پژوهشگران در بررسی های خود به این نتیجه رسیده اند که فساد با اثر نامطلوب بر رشد اقتصادی، سرمایه گذاری، پس انداز، ترکیب مخارج عموومی، تورم و سطح تولید بنگاه های اقتصادی در نهایت به کاهش اشتغال کمک می کند. به عبارت دیگر فساد با ایجاد تاثیر منفی بر رشد اقتصادی، کاهش کارآیی اقتصادی، ایجاد فضای نااطمینانی و هم چنین گسترش فعالیت در بخش ای غیرسمی اقتصاد می تواند در دوره زمانی مورد مطالعه سطح اشتغال کشورهای مورد نظر را کاهش دهد. تاثیر تسهیلات اعطایی بانک ها بر نسبت شاغلان به کل جمعیت در هر سره مدل مثبت بوده اما در سطح معنادار نیست. به عبارت دیگر وام ها و اعتبارات اعطایی بانک ها در راستای حمایت از تولید و گسترش سطح اشتغال نداشته است.

برای مطالعه بیشتر در این باره «تحلیل اثر فساد در ایران و کشورهای منتخب اسلامی: رهیافت هم انباشتگی پانلی با وابستگی مقطعی» را بخوانید.

 

برچسب ها

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

دکمه بازگشت به بالا
بستن