علت اصلی کامروایی اقتصادی یک کشور

آینده نگر

 جوزایا چایلد اندیشمندی است که علی‏رغم ناشناخته بودن در کشورمان، جدال جالبی با جان لاک دارد. برای درک بهتر دیدگاه‌ها و اندیشه‌های اقتصادی چایلد، باید ابتدا درکی از زمینه مناقشه در بریتانیای آن دوران داشته باشیم. در دهه دوم قرن هفدهم میلادی، نرخ بهره قانونی این کشور ۶ درصد بود و کل بحث و مناقشه درباره این بود که آیا باید این نرخ کاهش پیدا کند یا نه. اولین و مهم‌ترین درخواستی که برای کاهش این نرخ ارائه شد، توسط سر توماس کلاپپر بود که در سال ۱۶۲۱ رساله‌ای علیه رباخواری نوشت که گرچه متنی بسیار کمیاب است اما خوشبختانه در آثار افرادی که از این به بعد درباره‌شان خواهیم خواند به شکل ضمیمه منتشر شد. این مناقشه ریشه بیشتری پیدا کرد و در اواخر دهه ۶۰ قرن هفدهم اوجی جدید گرفت. در این دهه رهبر جریانی که می‌گفت نرخ بهره باید کاهش پیدا کند کسی نبود مگر سر جوزایا چایلد، که در سال ۱۶۶۸ رساله‌ای با عنوان «مشاهداتی موجز درباره تجارت و بهره پول» منتشر کرد و در همین اثر بود که رساله قدرتمند کلاپپر بازچاپ شد.
افراد بسیاری فکر می‌کردند که با توجه به اوضاع سیاسی آن زمان، درخواست کاهش نرخ بهره شکست می‌خورد. البته این اتفاق هم افتاد و مجلس لردها به دلایلی که درباره آن‌ها صحبت خواهیم کرد این طرح را رد کرده و موجب شد که این مناقشه از بین برود. داستان از زمانی جالب می‌شود که بدانیم در اوایل آخرین دهه قرن هفدهم جوزایا چایلد به ریاست کمپانی هند شرقی رسیده‌بود و نوشته قدیمی خود را مجددا منتشر کرد و ضمیمه‌ای با عنوان «گفتاری جدید درباره تجارت» به آن افزود که استدلال‌های جدیدی را ارائه می‌کرد. با این کار چایلد، آن مناقشه قدیمی با شدت بیشتری دوباره آغاز شد.
ستون مناقشه چایلدی
این اثر چایلد تاکنون ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏بارها چاپ شده و به خوبی طی تاریخ مطالعه شده‌است. اهمیت اصلی این اثر هم در این نکته نهفته است که استدلال اصلی آن بر این مسئله استوار است که به منظور بهبود شرایط اقتصادی، باید نرخ بهره قانونی را پایین آورد. البته در «گفتاری جدید درباره تجارت» انواع مشاهده‌ها و پیشنهادها را هم می‌بینیم. برای مثال در رابطه با مسئله طبیعی‌سازی، چایلد معتقد است که این امر باید رایگان‌تر انجام شود. البته زمانی که آثار چایلد را مطالعه کنیم، متوجه می‌شویم که نوع نگاه روشنگری چقدر در بافت آثار او جا خوش کرده‌است.
چایلد در آن زمان که رویکرد مرکانتیلیستی روح غالب اندیشه اقتصادی بریتانیا را شکل می‌داد، چهره‌ای میانه‌رو بود و از همین رو خیلی‌ها او را یکی از پیشگامان تجارت آزادی می‌دانند که در قرن هجدهم تبدیل به آموزه اصلی اقتصاد شد. گرچه چایلد خود را یکی از مدافعان بازار رقابتی می‌دانست، موافق نرخ بهره کنترل‏شده توسط دولت هم بود می‌گفت تجارت بین مستعمره‌هایی که به سود انگلستان است هم باید محدود شود.
الگوی تحلیلی اصلی چایلد، هلند بود و به همین خاطر پیشنهادهای زیادی را برای بهبود وضعیت اقتصادی انگلستان با تکیه بر روش‌ها و طرح‌هایی که هلند اجرا کرده ‌بود مطرح می‌کرد. اساسا حمایت او از پایین آوردن نرخ بهره هم به همین دلیل بود، زیرا او پایین بودن نرخ بهره را «علت‏العلل» کامروایی مردم هلند می‌دانست. به عقیده چایلد این نرخ بهره پایین را باید مقامات دولتی ایجاد کرده و حفظ کنند. چایلد در حالی که درباره آموزه تعادل تجارت مطالعه می‌کرد، مشاهده کرد که مردم همواره نمی‌توانند به خارجی‌ها بفروشند و از آن‌ها نخرند. بر همین اساس او تبدیل به یکی از مخالفان این باور شد که صادرات فلزات گران‌بها ضرورتا مسئله‌ای زیان‌آور است.
چایلد هم مانند بسیاری دیگر از نویسنده‌های اقتصادی این دوران که امروزه با نام مرکانتیلیسم شناخته می‌شود، این باور را داشت که بالا بودن جمعیت در یک کشور حکم یک دارایی را برای آن کشور داشته و به همین خاطر دنبال طرحی رفت که بر اساس آن بتوان برای افراد فقیر هم اشتغال ایجاد کرد. چایلد معتقد بود که کشور مادر باید حق ویژه‌ای برای تجارت با مستعمره‌های خود داشته باشد.
ویلیام لتوین، در کتابی با عنوان «سر جوزایا چایلد، اقتصاددان تاجر» (۱۹۵۹) اندیشه اقتصادی چایلد را دارای ارزش نظری کمی دانست، اما به این واقعیت هم اشاره کرد که چایلد «پرمخاطب‌ترین نویسنده اقتصادی قرن هفدهم» بود. دقیقا به همین دلیل هم باید امروزه آثار او را به شکلی مجدد مرور کرد تا متوجه شویم به لحاظ اقتصادی چه اتفاقی در یکی از مهم‌ترین قرون تاریخ بریتانیا افتاده و بعدها این اتفاق چطور تاثیر خود را بر تمام اندیشه و واقعیت اقتصاد جهان گذاشته‌است.
 
جوزایا چایلد
سر جوزایا چایلد در یکی از سال‌های ۱۶۳۰ و ۱۶۳۱ به دنیا آمد. پدرش ریچارد چایلد یک تاجر معروف بود. او که در ابتدا به سختی توانست در کسب‌وکار خانوادگی به موفقیت برسد، در حدود ۲۵سالگی در پورتس‌موس به فعالیت تجاری مستقل دست زد و توانست به خوبی ثروت زیادی جمع‌ کند و نهایتا تبدیل به یک سهام‌دار اصلی در کمپانی هند شرقی شود. در سال ۱۶۵۹ به عنوان عضو پارلمان انتخاب شد. جایگاه ممتاز اقتصادی و سیاسی چایلد باعث شد که او نهایتا به جایگاه بارونت اول برسد. چایلد نهایتا در اولین روزهای تابستان ۱۶۹۹ درگذشت. 
 
 گفتاری جدید درباره تجارت
سال: ۱۶۹۳
در سال‌هایی که دو کشور انگلستان و هلند به عنوان غول‌های اصلی اقتصاد جهان شناخته می‌شدند، جوزایا چایلد با استفاده از مدل‌های هلندی راه‌کارهایی را برای بهبود اوضاع اقتصادی انگلستان پیشنهاد داده‌است. راه‌کار اصلی او پایین آوردن نرخ بهره‌ است و اساسا این کتاب به منظور ایجاد این جریان نوشته شده‌است. چایلد که در زمان نوشتن این اثر ریاست کمپانی هند شرقی را بر عهده داشت، به دنبال این بود که مناقشه قدیمی بر سر پایین آوردن یا نیاوردن نرخ بهره را مجددا احیا کند.