صنعت نشر بیش از دیگران به آینده نگری نیاز دارد

قدمت صنعت چاپ و نشر به قرن ۱۴ میلادی می رسد. این صنعت در تاریخ طولانی اش، از فراز ونشیب های بسیاری عبور کرده است و به عنوان صنایع مادر در بسیاری از کشورها شناخته می شود.
با تولید فراوان کاغذ در اروپا، به ویژه در قرن ۱۵، انقلابی در تاریخ بشر رخ داد. یوهان گوتنبرگ آلمانی با اختراع حروف فلزی متحرک، تحولی عظیم در چاپ  و نشر کتاب ایجاد کرد و از قرن ۱۷ و ۱۸ به بعد، انقلاب صنعتی فنون چاپ را به طور کامل تغییر داد. در سال ۱۸۰۳ ماشینی اختراع شد که کاغذ را به شکل رول و به دور یک استوانه تولید می کرد. در قرن ۲۰، و بعد از آن، با ظهور انواع رایانه ها و به کارگیری فناوری، تحولات شگرفی در نشر کتاب به وجود آمد که این روند به سرعت در حال تکامل و دگردیسی است. در سال ۱۰۳۸ قمری، حروف چاپی برای نخستین بار از اروپا به ایران آمد و نسختین کتاب به زبان ارمنی، ۱۸۰ سال پس از اختراع گوتنبرگ در جلفای اصفهان چاپ شد. در سال ۱۰۹۸ قمری، چاپخانه کلیسای ارامنه راه افتاد و چند کتاب به چاپ رسید و بدین ترتیب صنعت چاپ در ایران متولد شد. امروز، با وجود چاپ هزاران نسخه کاغذی از کتاب های مختلف، بازیگرانی مثل اپل و آمازون به میدان آمده اند و با عرضه نسخه دیجیتال کتاب ها، به سرمنشا تغییرات دیگری در این صنعت تبدیل شده اند.
ایران
در ایران، آثار فناوری های جدید در توسعه صنعت نشر و تولید و بازاریابی آن در سال های گذشته نمود بیشتری یافته است. اما چالش هایی باعث می شود صنعت نشر در استفاده از فرصت های ناشی از فناوری باز بماند.
عدم هماهنگی اقدامات و فعالیت های سازمان های متولی صنعت نشر و چاپ، تغییرات متعدد مدیریتی در سطح سازمان ها، نبود متولی مشخص برای هدایت و نظارت بر فعالیت های جاری صنعت به مشکلات صنعت نشر و چاپ دامن زده است. یک بررسی در سال ۹۵ نشان داد گردش مالی سالانه صنعت نشر در ایران ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان است درحالیکه قیمت پشت جلد کتاب ها بیش از ۱۳۵۰ میلیارد تومان است. ۴ درصد از بازار چاپ خاورمیانه در سال ۲۰۱۴ به ایران اختصاص یافته درحالیکه این سهم برای ترکیه ۴۴ درصد است.
یک بررسی ایرانی نشان می دهد بنگاه های فعال در صنعت نشر ایران در فضای رقابتی و شرایط سخت اقتصادی امروز، تنها با نگاهی فعال به شناخت آینده و برنامه ریزی برای آن می توانند زنده بمانند. در محیط های پرتلاطم و متغیر کنونی به فکر امروز بودن یعنی شکست، بنابراین با نگاهی بلندنگرانه باید پیشران های موثر بر آینده را رصد کرده و براساس آن سناریوهای محتمل و مطلوب را شناسایی کرد.
به دلیل توسعه نشر دیجیتال، فضای فعالیت ناشران ایرانی بیش از همیشه غیرقابل پیش بینی است و این به دشواری کار آن ها می افزاید، اما پژوهشگران توصیه می کنند ناشران با شناسایی نیروهای پیشران، یعنی نیروهایی که آینده جهان را می سازند، خود را برای آینده آماده کنند.
برای مطالعه بیشتر، مقاله شناسایی پیشران های موثر بر آینده صنعت نشر کتاب در ایران را بخوانید. این مقاله در نشریه آینده پژوهی مدیریت در بهار سال ۱۴۰۰ منتشر شده است.