شنا در دریای فساد

اکونومیست

اگر رای‌دهندگان زمانی که جیر بولسونارو را به عنوان رئیس جمهوری برزیل انتخاب کردند، تنها یک چیز از او می‌خواستند، آن چیز پایان دادن به فساد بود. زمانی که او یکی از اعضای دست راستی کنگره بود، مخالفتش با فساد باعث شد مشهور شود. در سخنرانی آغازین خود در روز اول ژانویه، او وعده داد که «کشور را از شر فساد، رها سازد.»
حالا برنامه‌های او برای عمل کردن به وعده‌های انتخاباتی‌اش در حال شکست خوردن هستند. دلیل این مسئله این است که هیئت دولت او هم همان‌قدر دچار رسوایی‌های مختلف می‌شود که هیئت دولت قبلی. یکی از پسران او، فلاویو، که سناتوری از ریودوژانیرو است، در حال حاضر به دلیل پول‌شویی تحت بازرسی قرار دارد. پیام‌هایی که به دست وب‌سایت خبری اینترسپت افتادند، شهرت سرجیو مورو، وزیر دادگستری، این دولت را تخریب کردند. مورو مسئول اصلی مبارزه با فساد و جنایت است. این پیام‌ها نشان می‌دهند که آقای مورو زمانی که قاضی مسئول بازرسی‌های ضد فساد گسترده لاوا خاتو بود، با دادستان‌ها ارتباط و همکاری نامناسبی داشته‌است. این عملیات باعث شد که بیش از ۱۰۰ بیزینس‌من و چندین سیاست‌مدار به زندان بیفتند که شامل لوییز لولا داسیلوا، ریاست جمهوری پیشین برزیل هم می‌شود.
وزیر گردشگری هم به این دلیل تحت بازرسی قرار دارد که تعدادی کاندیدای صوری خانم را وارد انتخابات مجلسی و دولتی کرده‌است تا بتواند بودجه‌های اختصاص داده‌شده برای کمپین‌های انتخاباتی آن‌ها را بالا بکشد. بولسونارو پسر دیگرش، ادواردو، را هم نامزد سفارت برزیل در ایالات متحده کرد که همین مسئله باعث شد که خویشاوندسالاری هم به فهرست گناهان هیئت دولتش اضافه شود.
* نقاط روشن
رئیس جمهوری جدید برزیل می‌تواند مدعی برخی از موفقیت‌ها باشد، که شامل پیشرفت در اصلاحات اقتصادی می‌شود. پیش از او رئیس جمهوری‌های برزیل تقریبا عادت داشتند که موقعیت‌های کابینه را به بهای حمایت در انتخابات کنگره به افراد واگذار کنند و بولسونارو این رویه را ادامه نداد. تا این‌جای کار تنها قدمی که او برای سیاستی پاک‌تر برداشته همین است.
اوایل مردادماه بود که اتفاقی بسیار بد برای این رئیس جمهوری افتاد. زمانی که دیاس توفولی، که در دادگاه عالی مشغول است، بازرسی‌ فلاویو بولسونارو را متوقف کرد. پلیس «جهشی استثنایی» در ثروت او که وابسته به معاملات ملک بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ بود، یعنی زمانی که او عضو کنگره بود، مشاهده کرد. دو میلیون دلار بدون هیچ توضیحی از حساب راننده او، که دوست رئیس جمهوری هم هست، رد شده‌بود.
توفولی گفت که دادستان‌ها باید از یک قاضی اجازه بگیرند تا از داده‌های مالی جمع‌آوری شده توسط واحد اطلاعاتی- مالی دولت، استفاده کنند. این دستور توفولی باعث شد که بازرسی‌های ضد فساد وارد فازی از بی‌ثباتی و سرگیجه شود. حالا دیگر نمی‌شود پول‌شویی گروه‌های گنگستری قاچاقچی مواد مخدر را به راحتی رصد کرد. خود رئیس جمهوری هم سکوت کرده. در نیمه دوم سال ۲۰۱۸ او ۶۸ بار درباره فساد توییت کرده‌بود اما این عدد در نیمه اول سال جاری به ۲۰ عدد افت کرده. 
تا این‌جای کار برزیلی‌ها هنوز متوجه نشده‌اند که تیم رویایی ضد فساد در حال شکست خوردن است. این حقیقت دارد که درصد قبولی آقای بولسونارو که در ابتدای ماه ژوئیه به ۳۳ درصد رسید، کم‌ترین درصد مقبولیت یک رئیس جمهوری برزیل ۶ ماه پس از پذیرفتن این سمت، از سال ۱۹۹۰ به این سو است. اما دلیل این پایین بودن مقبولیت، این رسوایی‌ها نیست. دلیل اصلی این پایین آمدن مقبولیت، وضعیت بد اقتصادی، کاهش بودجه دانشگاه‌ها و رفتارهای زشتی است که مناسب یک رئیس جمهوری نیست.
دادستان‌ها می‌گویند اگر قرار باشد جنگ با فساد ادامه پیدا کند، هم دادگاه عالی و هم رئیس جمهوری باید رفتار و رویه خود را تغییر دهند. دادستان‌ها امیدوارند که دادگاه تصمیم آقای توفولی را کنار بزند و فضا را برای بازررسی پرونده افرادی مانند فلاویو را باز کند. پیشرفت این داستان وابسته به این است که بولسونارو در این ماه چه کسی را به عنوان دادستان کل برزیل انتخاب کند. انتخاب دادستان کل آزمونی بزرگ برای دولت برزیل است که اراده خود را در مبارزه با فساد نشان دهد، و دادستانی را انتخاب کند که وابسته به سیاست نباشد و بتواند به شکلی مستقلانه تصمیم بگیرد.
کمپین ضد فساد لاوا خاتو، علی‌رغم ایراداتی که دارد، به مردم برزیل این امید را می‌دهد که شاید روزی فرا برسد که افراد فاسد با خیال راحت به کار خود ادامه ندهند و نگران این باشند که قانون گریبان آن‌ها را بگیرد. این مسئله می‌تواند جلوی رشد فساد در برزیل را به خوبی بگیرد. مسئله اساسی الان این است که آیا این داستان می‌تواند بر صدماتی که از قهرمان اصلی‌اش دیده، غلبه کند یا خیر.
ترجمه: نسیم بنایی/ آینده نگر