سفرهای استانی بی‌نتیجه موجب سرخوردگی جامعه می‌شود
ایلنا
حسن فروزان‌فرد در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در مورد وضعیت تورمی و چشم‌انداز سیر تورمی در کشور اظهار کرد: عواملی که می‌توانند تورم‌زا باشند امروز در اقتصاد ایران کنار هم جمع شده‌اند. کسری بودجه بزرگ یکی از این عوامل مهم است که به شکل مستقیم و غیرمستقیم منجر به افزایش تورم است. برای مثال باعث افزایش حجم نقدینگی می‌شود یا دولت به طور مستقیم وارد شده و از بانک مرکزی استقراض می‌کند و یا غیر مستقیم از طریق فروش اوراق و اجبار بانک‌ها به خرید آن این کار را می‌کند. هر یک از این روش‌ها تورم‌زا است و موجب افزایش چشم گیر حجم نقدینگی و پایه پولی در کشور می‌شود.
وی افزود: مسیری که با این کسری بودجه تا پایان سال ۱۴۰۰ طی خواهیم کرد، قطعا تورم‌آفرین است ولی موارد دیگری هم در کنار این موضوع تاثیرگذار است، برای مثال تورم انتظاری که در ذهن افراد جامعه با توجه به وضعیتی که پیش روی خود می‌بینند تصور می‌کنند. در جوامعی که سالیان متعدد و متوالی دچار تورم هستند، تورم انتظار حتی بیشتر از بقیه فاکتورها می‌تواند تاثیرگذار باشد. امروز مردم کسری بودجه، ناتوانی ایران در دسترسی به منابع ارزی خود، محدودیت‌های متعدد در حوزه واردات، وضعیت منابع در دسترس بانک مرکزی، شکل تخصیص ارزها و مقدار کلی صادرات را می‌بینند. بنابراین این تصور برای فعالان اقتصادی و مردم وجود دارد که زمینه محدودیت منابع به صورت بسیار جدی پیش روی اقتصاد ایران است و منابع درآمدی شناخته شده که حکومت و دولت سالیان دراز با اتکا بر آن توانسته نرخ ارز را حفظ کند دیگر به عنوان پشتوانه در کنار آن نیست.
فروزان‌فرد در ادامه با تاکید بر اهمیت تورم انتظاری گفت: بنابراین انتظار افزایش نرخ ارز در ذهن فعالان اقتصادی شکل گرفته است. افزایش نرخ ارز می‌تواند یکی از عوامل افزایش تورم هم باشد. در مجموع بستر عملیات ریالی که در اقتصاد ایران انجام می‌شود به واسطه کسری بودجه و نحوه تامین آن از طریق بانک مرکزی و همچنین نحوه پیش‌بینی مردم و فعالان اقتصادی وضعیت نرخ ارز پیام‌های تورمی دارند.
وی در ادامه با اشاره به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بیان کرد: زمزمه‌هایی از برچیده شدن ارز ۴۲۰۰ تومانی شنیده می‌شود. با اینکه ارز ۴۲۰۰ تومانی تاثیری زیادی بر حفاظت از قیمت عمومی نداشت اما به هرحال مبنای محاسبات است. اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی به ۲۴ یا ۲۵ هزار تومان تبدیل شود یعنی پیش‌بینی ۳ تا ۴ برابری افزایش قیمت به وجود می‌آید که این موضوع مدنظر فعالان اقتصادی و مردم است و با شنیدن گفت‌وگوها بین مجلس و دولت، می‌بینند که به این موضوع بسیار نزدیک هستیم.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: عدم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به یک باره فشار بزرگی از نقدینگی را به فعالان بخش‌های مربوطه وارد می‌کند. برای مثال کسی که در حوزه دام کار می‌کند به یکباره با وضعیتی مواجه می‌شود که نهاده‌های مورد نیاز خود را با ۳ برابر قیمت و این بار به صورت رسمی خریداری کند، این مووضع باعث تورم بیشتر می‌شود.
وی در ادامه افزود: بنابراین علائم مختلفی در اقتصاد وجود دارد که به مردم و فعالان اقتصادی دورنمای خوبی نشان نمی‌دهد. از نظر سیاسی نیز نشانه‌ها می‌گویند که فوریتی برای شروع مذاکرات وجود ندارد. البته هدف‌گذاری دقیقی هم برای شروع مذاکرات وجود ندارد و فضای مناسبی هم در مورد شروع مذاکرات در ذهن مردم نیست؛ این موضوعات باعث می‌شود که اندیشه‌های تورمی در جامعه بالاتر باشد. بنابراین تورم انتظاری در جامعه دلایل قابل قبولی دارد.
فروزان‌فرد با اشاره به قیمت کالاها اظهار کرد: قیمت همه کالاها به یک شکل تعیین نمی‌شود و موضوعات متعددی برای تعیین قیمت وجود دارد. برای مثال مسائل ویژه اقلام موضوع تاثیرگذاری است. مثلا برای کالای خاصی مانند رب گوجه فرنگی یک فصل خاص، یک شرایط خاص آب و هوایی، آمادگی تولیدکنندگان و شرایط بازار مصرف وجود دارد. بنابراین قیمت کالا با ظرافت نرخ تورم را دنبال نمی‌کند بلکه گاهی بیشتر و گاهی کمتر از آن باشد.
وی اضافه کرد: به نظر می‌رسد در برخی موارد ظرفیت‌های گران‌فروشی می‌تواند تاثیرگذار باشد اما آنچه که بیش از آن تاثیرگذار است، همان انتظار تورمی است. صاحب یک کالا فکر می‌کند دفعه بعدی که بخواهد کالا را تهیه کند باید پول بیشتری بپردازد، این موضوع در قیمت‌گذاری او یا تمایل او به معامله تاثیرگذار است چراکه نمی‌خواهد از اصل سرمایه خود کم کند. این فکر هم بر قیمت تاثیرگذار است، ممکن است گاهی تعبیر به گران‌فروشی شود اما واقعا قسمت عمده‌ای از آنچه به آن گران‌فروشی یا تخلف گفته می‌شود، ناشی از همین اندیشه نسبت به آینده است.
فروزان‌فرد در پاسخ به سوالی در مورد آثار سفرهای استانی رییس جمهور گفت: اینکه شخص رییس جمهور به جاهایی که معمولا رییس جمهور سفر نمی‌کند، سفر کنند؛ ممکن است به درک برخی از واقعیات کمک کند اما این موضوع اگر در کنار خود منابع لازم را نداشته باشد ممکن است باعث سرخوردگی شود. اگر ابزار و منابعی در دست نداشته باشیم، این سفرها می‌تواند در میان‌مدت تبدیل به یک پاشنه آشیل برای دولت شود. چراکه انتظار مردم بعد از هر سفر استانی، یک سری گشایش‌ها و اتفاقات مثبت است.
وی افزود: وقتی که منابع لازم در شرایط کنونی در اختیار رییس جمهور نیست و تدابیر ویژه‌ای هم اتخاذ نخواهد شد، این رفت و آمدها به جای ایجاد همراهی بین دولت و ملت ممکن است این نگرانی را به وجود بیاورد که این گفتاردرمانی است که مورد تاکید است. هیچ دولتمردی اجازه استفاده از کلمه «باید» را ندارد. نباید بگوید که باید فلان اتفاق بیافتد. این جمله برای دولتمرد نیست بلکه او باید از کارهایی که انجام داده صرفا گزارش دهد. وقتی بایدها توسط مجری تکرار می‌شود جنس گفتاردرمانی به خود می‌گیرد و ممکن است که مردم نسبت به آن واکنش منفی نشان دهند.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در ادامه درباره تاثیر خویشاوندسالاری در انتصابات حوزه اقتصاد گفت: خویشاوندسالاری یکی از عناوین شناخته شده ایجاد موقعیت تعارض منافع است. وقتی زمینه خویشاوندسالاری شکل می‌گیرد ما حتما با این موقعیت مواجه می‌شویم. ممکن است در شرایط استثنایی تعارض منافع به وجود نیاید یا زمینه شکل‌گیری رانت و فساد فراهم نشود اما خویشاوندسالاری یکی از مواردی است که می‌تواند تعارض منافع ایجاد کند و این تعارض منافع است که زمینه‌ساز ایجاد رانت و فساد می‌شود. در سطح جهانی برای مقابله با فساد سعی می‌کنند که از همان ابتدا جلوی تعارض منافع را بگیرند. این موضوع با شعارهایی که دولت جدید در مورد مبارزه با فساد داده هماهنگی ندارد.
وی در ادامه اضافه کرد: خویشاوندسالاری به خودی خود برای مردم که تحت فشار سهمگین هستند، یک پیام دارد که این پیام آزاردهنده است و می‌تواند زمینه همراهی عمومی را کاهش دهد. ما در شرایط سهمگین اقتصادی بیش از هر زمان دیگر به همراهی عمومی و اعتماد اجتماعی نیاز داریم اما خویشاوندسالاری یا فضاهایی از این دست، زمینه را برای همراهی اجتماعی برای عبور از این شرایط برای ما دشوارتر می‌کند. مهمترین اثر خویشاوندسالاری این است که عموم جامعه دیگر شعارها را باور نمی‌کنند و آماده همراهی برای عبور از روزهای سخت نیستند. در نتیجه ممکن است که جامعه دچار بحران شود.
فروزان‌فرد خاطرنشان ساخت: بیش از ۵۰ سال است که ما در اقتصاد ایران در حال تجربه شرایط تورمی هستیم اما به نظر می‌آید وضعیتی که امروز با آن مواجه هستیم قابل مقایسه با هیچ دوره تاریخی نیست. همه چیز در لبه‌های بحران‌های بزرگ قرار دارد. مسائل مختلفی مانند سیاست خارجی، شکل اتخاذ تصمیمات داخلی و همینطور بحران‌های طبیعی که ما را احاطه کرده مانند وضعیت بسیار اسفبار خشکسالی کنار یکدیگر پیام‌های خوبی را مخابره نمی‌کنند و نیازمند تلاش و تعامل ویژه بین حکمرانان ما و جلب رضایت عمومی است تا بتوان از این شرایط عبور کرد. باید خود را جدی‌تر و درست‌تر از گذشته برای مواجهه درست با بحران‌ها آماده کنیم که این موضوع نیازمند جلب اعتماد عمومی و رضایت مردم است.
