زغال‌سنگ را تاریخی کنید
ترجمه: نسیم بنایی، آینده نگر/ اکونومیست
حال‌وهوای جهان در حال تغییر است. شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین اهداف جدیدی برای این کشور در نظر گرفته‌است. او می‌خواهد چین را تا سال ۲۰۶۰ به حدی برساند که میزان انتشار کربن در آن به صفر برسد. آمریکا هم با ریاست‌جمهوریِ جو بایدن، سیاست‌های جدیدی در راستای محیط زیست در پیش می‌گیرد. این کشور به زودی دوباره به توافق پاریس ملحق خواهد شد. پنج سال پیش، وقتی خبری از ترامپ نبود، آمریکا در این توافق حضور داشت اما ترامپ از این توافق‌نامه خارج شد. در بازارهای مالی هم اگر نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم، می‌بینیم که شرکت‌هایی وضعیت خوبی دارند که انرژی پاک را در دستور کار خود قرار داده‌اند. تسلا وضعیت بسیار خوبی در بازارهای مالی پیدا کرده‌است. به این ترتیب جهان به سمت انرژی پاک و اهمیت دادن به محیط زیست حرکت می‌کند.
البته در جهانی که حرف زدن هزینه ندارد، این فقط حرف نبود که زده می‌شد، اقداماتی هم در دستور کار قرار گرفته‌است. در آمریکا و اروپا، مصرف زغال‌سنگ که بزرگ‌ترین منبع گازهای گلخانه‌ای است، از سال ۲۰۰۹ تاکنون ۳۴ درصد کاهش پیدا کرده‌است. آژانس بین‌المللی انرژی که یک نهاد بین دولتی در جهان است، پیش‌بینی کرده تولید و مصرف زغال‌سنگ هیچ‌گاه به سطوح پیش از شیوع کرونا نرسد. به نظر می‌رسد کرونا یک اثر مثبت بزرگ داشته‌است و آن هم کاهش مصرف زغال‌سنگ بوده‌است.
هرچند ممکن است تصور کنید زغال‌سنگ در حال ناپدید شدن است اما هنوز هم ۲۷ درصد از انرژی خام در جهان که برای تولید برق و سوخت برای ماشین‌ها مصرف می‌شود، از این کالا به دست می‌آید. در واقع زغال‌سنگ هنوز هم سهم بزرگی در انرژی جهان دارد. اما برخلاف گاز و نفت، قصه زغال‌سنگ کمی پیچیده‌تر است. این محصول کاملا متکی بر کربن است و در نتیجه تولید کربن آن هم بسیار زیاد است. در واقع هرچقدر هم کم مصرف شود، باز هم به قدری کربن تولید می‌کند که نمی‌توان اثر آن را نادیده گرفت. این مقدار زغال‌سنگی که در جهان مصرف می‌شود، ۳۹ درصد از انتشار کربن سالانه را بر عهده دارد. به این ترتیب نقش مهمی در میان سوخت‌های فسیلی دارد. پس اگر جهان قصد دارد تولید و انتشار کربن را به حداقل برساند، چاره‌ای ندارد جز اینکه تولید و مصرف زغال‌سنگ را به صفر برساند. در حال حاضر غرب به این موفقیت تا حدود زیادی دست پیدا کرده‌است. سایر کشورهای جهان هم باید در همین مسیر گام بردارند تا به این موفقیت دست پیدا کنند.
تولد تا مرگ زغال‌سنگ
زغال‌سنگ از زمان انقلاب صنعتی قدم به جهان گذاشت. کشورهای ثروتمند جهان با همین سوخت قدم در راه پیشرفت گذاشتند. هرچه تلاش کشورهای غربی برای پیشرفت و توسعه بیشتر می‌شد، مصرف این سوخت هم اوج می‌گرفت تا دهه ۳۰ میلادی که مصرف زغال‌سنگ به اوج رسید. اما مصرف این سوخت در غرب بالاخره سیر نزولی را در پیش گرفت. بریتانیا تا سال ۲۰۲۲ آخرین تاسیسات برق خود را که با زغال‌سنگ فعالیت می‌کند، از کار خواهد انداخت و به این ترتیب بزرگ‌ترین قدم‌ها را برای به صفر رساندن مصرف زغال‌سنگ برمی‌دارد.
همه این مسائل دست به دست هم دادند و باعث شدند قیمت کربن در جهان متحول شود. در واقعا تحول در مصرف این کالا، بازار آن را هم متحول کرد. البته ترامپ با سیاست‌های خود از این سوخت حمایت می‌کرد چرا که باوری به مسائل زیست‌محیطی نداشت. اما حالا که او رفته‌است و بایدن به جایش به کاخ سفید می‌آید، شرایط به کلی تغییر کرده‌است.
تغییر و تحولی که در بازار و مصرف زغال‌سنگ ایجاد شده‌است، برای جهان یک پیروزی بزرگ به شمار می‌آید. البته در سال‌هایی که اروپا از زغال‌سنگ روی برمی‌گرداند، کشورهای آسیایی برای پیشرفت تازه به این سوخت روی آوردند. در حال حاضر ۷۷ درصد از زغال‌سنگ جهان در آسیا مصرف می‌شود. چین به تنهایی دوسوم از کل زغال‌سنگ آسیا را مصرف می‌کند. هر کشور آسیایی که رشد اقتصادیِ سریع‌تری دارد، زغال‌سنگ بیشتری هم مصرف می‌کند. اما به مرور این فضا باید تغییر کند و پیشرفت به کمک سوخت‌هایی حاصل شود که آلایندگیِ کمتری به همراه دارند.
هدف اصلی که مردم در جهان دارند این است که جلوی افزایش دمای زمین را بگیرند. در نتیجه درست‌ترین کار این است که هرچه سریع‌تر سوخت‌های کثیف را از میدان خارج کنند. اکنون زمان آن رسیده‌است که زغال‌سنگ هم به تاریخ بپیوندد. طوری‌که آیندگان فقط بتوانند در تاریخ، با این سوخت آشنا شوند. اگر انسان‌ها به دنبال زندگی پایدار و درازمدت در کره زمین هستند، قطعا مهم‌ترین کار این است که انتشار کربن را در جهان به صفر برسانند. اکنون روزهای پایانی عمر زغال‌سنگ است اما به زودی باید روزهای پایانیِ سایر سوخت‌های فسیلی هم به شماره درآید. هرچه زودتر، این سوخت‌ها باید به کتاب تاریخ بپیوندند. این اتفاق هرچه زودتر رخ دهد، قطعا بهتر است.
