«دارایکم» باز می شود

صندوق قابل معامله به عنوان ابزار تازه دولت برای خصوصی کردن اقتصاد معرفی شده است. دولت در اولین صندوق باقی مانده سهام خود در بانک های ملت، تجارت، صادرات ایران و بیم های البرز و اتکایی امین را از طریق این صندوق به مردم عرضه کرده است. به نوشته ایرنا «این واگذاری از طریق پذیره‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) انجام شد و فرصتی بی‌نظیر را برای ورود مردم به منظور سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های معتبر را فراهم کرد. بهره‌مندی کلیه ایرانیان از تخفیف ۲۰ درصدی از جمله مزیت‌های این واگذاری بود که براساس تصمیمات اتخاذ شده سقف سرمایه‌گذاری هر شخص حقیقی دارای کد ملی دو میلیون تومان تعیین شده بود». هفته گذشته فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد و دارایی از دو برابر شدن ارزش این صندوق‌ها خبر داد و اعلام کرد حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار نفر واحدها و یونیت‌های نخستین صندوق ETF را خریداری کردند. او همچنین گفت که تا دو ماه آینده دومین صندوق ETF در بازار سرمایه عرضه خواهد شد که شامل سهام شرکت های خودروسازی و صنایع فلزی مثل فولاد مبارکه و ملی صنایع مس ایران، ایران خودرو و سایپاست.
عرضه واحدهای این صندوق ها درحالی ادامه دارد که انتقادهای بسیاری نسبت به نحوه واگذاری سهام دولت از مسیر این صندوق ها مطرح شده است. منتقدان می گویند هدف اصلی دولت از این نحوه واگذاری نه خصوصی سازی بلکه جبران کسری بودجه است. به نوشته مرکز پژوهش های مجلس اگر یک نفر، در عرضه اولین صندوق دولت یک سهام بخرد، نه مالک یک سهم از بانک ملت یا بانک تجارت بلکه مالک یک واحد از صندوقی است که سهام بانک تجارت و ملت از دارایی های آن صندوق است. به این ترتیب خریدار یک سهم در آینده ادعایی بر مالکیت بنگاه های دولتی نخواهد نداشت. خریداران پراکنده واحدهای ETF اثری بر آینده صندوق ها و مدیریت آن ندارند و تا پایان برنامه ششم مدیریت صندوق ها با دولت است.
واگذاری این چنینی سهام دولت در شرکت ها درحالی ادامه دارد که رییس جمهور از لزوم واگذاری تصدی بنگاه ها به بخش خصوصی گفته بود. روحانی در سال ۹۷ واگذاری تصدی بنگاه ها در اولویت دانسته و گفته بود بخش خصوصی فعال می تواند حربه اصلی فشار آمریکا را از دست آن خارج کند. با این حال این شیوه واگذاری سهام دولت بدون خروج از بخش مدیریت نشان می دهد دولت هم چنان باوری به سهم بخش خصوصی در غلبه بر تحریم ها ندارد.