تورم ناشناس

آینده نگر

«با ۱۰۰ هزار تومان چی میشه خرید؟».  این تورم است که تعیین می کند، با ۱۰۰ هزارتومان معادل ۳ دلار و ۸۰۰ سنت، چه می توان کرد. تورم، یعنی کم شدن ارزش پولی که در جیب دارید. پولی که با تصمیم سیاستگذاران به اندازه ای عرضه می شود که از ارزش می افتد. سال ۱۴۰۰، سالی که آغاز آن با عبور از نقدینگی ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومانی همراه بوده، شامل تورمی است که هیچگاه در اقتصاد ایران تجربه نشده است.
*تورم ۱۴۰۰، نمایشگر بحران است
در فروردین ماه سال جاری،  نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کل کشور ۲.۵ درصد افزایش یافت  و به ۳۸.۹ درصد رسید.  نرخ تورم نقطه ای در نخستین ماه سال جاری تنها ۰.۵ درصد از ۵۰ درصد کم داشت. به این معنا که کل خانوارهای کشور به طور میانگین ۴۹.۵ درصد بیشتر از فروردین ۱۳۹۹ برای خرید مجموعه کالا و خدمات یکسان در فروردین ماه سال ۱۴۰۰ هزینه کردند. درهمین ماه تورم گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها ۶۳.۱ درصد بود.
رقم اعلام شده توسط مرکز آمار برای نرخ تورم در اردی بهشت ماه برای خانوارهای کل کشور ۴۶.۹ درصد بود. نرخ تورم نقطه‌ای اردیبهشت ماه ١۴٠٠ در مقایسه با ماه قبل ٢,۶ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی ها و دخانیات» با کاهش ٢,٠ واحد درصدی به ۶١.١ درصد رسید. هم چنین در خردادماه سال جاری، نرخ تورم برای کل خانوارهای کشور به ۴۷.۶ درصد رسید  و در گروه خوراکی ها، آشامیدنی ها و دخانیات، تورم ۶۲.۳ درصدی ثبت شد.
 نرخ تورم نقطه ای در تیرماه سال جاری، روی رقم ۴۳.۶ درصد ایستاد و این تورم در گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها و دخانیات، با کاهش ۵.۴ درصدی، به ۵۶.۹ درصد رسید. در مردادماه سال ۱۴۰۰، کل خانوارهای کشور به طور میانگین نسبت به مرداد سال ۱۳۹۹، ۴۳.۲ درصد بیشتر برای خرید کالاها و خدمات یکسان هزینه کردند. هم چنین در گروه خوراکی ها، آشامیدنی ها و دخانیات، رقم تورم نقطه ای ۵۸.۴ درصد عنوان شد.
در شهریورماه سال جاری تورم نقطه ای، به ۴۳.۷ درصد رسید و نرخ تورم نقطه ای در گروه کالا و خدمات هم ۶۱.۶ درصد گزارش شده است. در مهرماه سال جاری هم چنین، نرخ تورم نقطه ای ۳۹.۲ درصد گزارش شده است. این تورم در گروه خوراکی و آشامیدنی ها، بیش از ۶۰ درصد است. هرچند این تورم ۱.۱ درصد در مهرماه کاهش یافته اما به ۶۰.۵ درصد رسیده است.
در هفت ماه گذشته از سال جاری، تورم نقطه ای گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها برای کل خانوارهای کشور، غیر از  دوماه ماه، در پنج ماه بیش از ۶۰ درصد گزارش شده است. همین باعث شده زنگ ها برای رسیدن تورم به مرحله بحران به صدا در بیاید. بعضی از فعالان اقتصادی و کارشناسان می گویند اقتصاد ایران می رود تا تورم سنگینی را تجربه کند اما باید گفت اقتصاد ایران  هم اکنون این تورم کابوس وار را زندگی می کند. کابوسی به نام «هرچه می دوم، نمی رسم». کاهش قدرت خرید خانوار، کوچک شدن سفره های مردم، تنگنای بیشتر کسب کارها در بخش خصوصی و فشار بیشتر برگرده دولت به عنوان بزرگترین کارفرمای کشور، بخشی از وضعیت بحرانی تورم در اقتصاد ایران است. تورم نه فقط از منظر اقتصادی، بلکه از منظر انسانی ریشه بسیاری از بحران های اجتماعی، از جمله طلاق، کاهش جمعیت و بروز مشکلات روانی است. یک بررسی کیفی در ایران نشان می دهد تورم های لجام گسیخته در اقتصاد کشورمان به هفت آسیب در جامعه جوان  انجامیده است. بحران انگیزه، بزرگسالی زودرس، عطش پول، غلتیدن در ابهام و روزمرگی، عادی پنداری، قناعت پیشگی و ناهنجاری تعاملی، هفت بحرانی است که تورم در جامعه جوانان به آن دامن زده است. عادت کردن کنشگران اجتماعی به تغییرات مستمر و سیال به ناهنجاری های مختلف از جمله گسیختگی تعاملات اجتماعی می انجامد.  عادت به زندگی در ابهام، سردرگمی، بلاتکلیفی، بی انگیزکی و حذف فراغت از چالش های جدی ناشی از تورم در اقتصادهاست.
افزایش ظاهری ثروت، تجربه ای است که طبقات بالاتر از افزایش تورم دارند. در همین حال، طبقه ای نوکیسه سر بر می آورد. اما از سوی دیگر، فرهنگ فقر هم تقویت می شود که به توجه شدید به زمان حال و اکنون دامن می زند. این فرهنگ با چشم پوشیدن موقت از بعضی چیزهای خوشایند به دلیل چیزهای خوشایند بزرگتر در آینده همراه است. شرایط تورمی این فرهنگ را تقویت می کند. مردم در شرایط تورمی به آینده فکر نمی کنند و تلاش آن ها معطوف به رفع نیازهای آنی است. این نگرش ضد توسعه آسیب های اجتماعی دامن می زند. کوتاهی دوران جوانی، احساس بی ارزشی، درماندگی، به دیگران متکی بودن و خود را کم شمردن از ویژگی های دیگر فرهنگ فقر است که در شرایط تورمی تقویت می شود. تورم، فرهنگ و زندگی فردی نسل جوان را برهم می زند. ابعاد اجتماعی تورم، چه بسا نگران کننده تر از ابعاد اقتصادی آن است. راه حل های اقتصادی شاید در کوتاه مدت و بلند مدت، تورم را آرام کند اما  آسیب های اجتماعی ناشی از تورم در نسل ها، تا مدت ها زندگی زنجیره ای از انسان ها را متاثر می کند.