تنگنای لجستیکی صادرات پتروشیمی ها را کند کرده است

مهدی شریفی نیک نفس

تولید فرآورده های نفتی ایران در سال جاری به رشد خوبی رسیده است. به دلیل گازسوز شدن بیشتر نیروگاه ها، تقاضای نفت کوره بالاست اما یکی از مشکلات ما، مستهلک بودن پالایشگاه هاست. استفاده از فناوری های قدیمی در پالایشگاه ها باعث شده گوگرد محصول بالا برود و همین، به  قیمت فرآورده های نفتی ایران در بازارهای جهانی ضربه می زند. علاوه بر این، مشکلات ساختاری، مسائل تحریم و محدودیت های لجستیکی هم وجود دارد.
سوخت هواپیمایی که ایران تولید می کند، در دنیا مشتریان بسیاری دارد اما از نظر لجستیکی در بارگیری و تخلیه در بنادر مشکل داریم و مدت هاست برای انتقال ال ان جی با چالش های متعدد رو به رو هستیم. بنابراین، به نظر من عرضه فرآورده های نفتی در بورس موفقیت آمیز نیست چراکه شرکت های درجه یک منطقه که در سطح جهانی فعالیت می کنند، با وجود محدودیت های لجستیکی، تمایلی به خرید از ایران ندارند. این مسئله زمینه حضور دلال ها و واسطه گران را فراهم می کند و از آنجایی که هرکس دستمزد خودش را می خواهد، محصول ایرانی با قیمت واقعی عرضه نمی شود. محدودیت های لجستیکی در مورد فروش فرآورده های نفتی به کشورهای همسایه هم وجود دارد.
پتروشیمی ها با وجود همه چالش های کنونی، به رشد بیش از ۱۰۰ درصد در تولید رسیده اند اما یک مشکل، تولید محصولات موازی است. برای مثال پنج پتروشیمی یک گرید مشخص از یک محصول را تولید می کنند. مدیریت گرید در کنار حضور مستقیم در بازارهای صادراتی و قراردادهای بلندمدت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نکته دیگر اینکه باید پتروپالایشگاه ها را رشد داد. ما اکنون محصولات واسطه ای در پالایشگاه ها تولید و عرضه می کنیم که به نوعی خام فروشی است درحالیکه باید برای تکمیل زنجیره تولید تلاش کنیم.
اکنون در بورس با مازاد عرضه و انباشت محصول رو به رو هستیم که بیشتر ناشی از مشکل نقدینگی صنایع پایین دستی است. این صنایع باید در بورس به طور نقدی از تولیدکننده خرید کنند اما منابع کافی در اختیار آن ها نیست. اگر دولت با هر روشی مثل فروش های اعتباری، منابع ارزی و ال سی های داخلی خرید رابرای صنایع پایین دستی تسهیل کند، تولید هم رونق بیشتری می گیرد.