تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم
تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم
بازارهای انرژی جهان در سال ۲۰۱۸ وضعیت کمسابقهای را تجربه کردند که به اعتقاد صاحبنظران نقش مهمی در تغییر سناریوهای جهانی انرژی در بلندمدت ایفا خواهد کرد. در این مقطع، باوجود کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان و رشد قیمت حاملهای انرژی بهویژه نفت خام، رشد سریع و بیسابقه تقاضای انرژی و انتشار کربن مشاهده شد که ریشه در پدیده تغییرات آبوهوای جهان دارد. مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی بررسی تحولات سال های ۲۰۱۸و ۲۰۱۹و چشمانداز بازارهای جهانی انرژی در افق ۲۰۴۰: فرصتها و تهدیدات پیش روی ایران را انجام داده است.
طبق این گزارش، درواقع تأثیر تغییرات آبوهوایی بهصورت افزایش تعداد روزهای بسیار گرم و بسیار سرد در مناطق مختلف جهان، رشد غیرمعمول تقاضای انرژی برای گرمایش و سرمایش را به دنبال داشته است که موجب افزایش قابلتوجه و همزمان مصرف نفت خام، گاز طبیعی و زغالسنگ شد.
از دیگر رویدادهای مهم سال ۲۰۱۸ میتوان به ثبت دو رکورد تاریخی برای افزایش تولید نفت و گاز طبیعی از سوی ایالاتمتحده اشاره کرد. دستیابی به ۲.۲ میلیون بشکه در روزرشد تولید نفت و افزایش تولید گاز طبیعی به میزان ۵۲۰ میلیون مترمکعب در روز (معادل ۱۹ فاز میدان گازی پارس جنوبی) تنها در یک سال از سوی ایالاتمتحده و رشد بیسابقه تولید LNG استرالیا با کسب سهم ۴۰ درصدی از کل افزایش تولید LNG جهان در سال ۲۰۱۸ را میتوان نقاط عطفی در بازار جهانی نفت و گاز دانست که در سال ۲۰۱۹ نیز این روند البته در سطحی پایینتر تکرار شد.
اتفاق مهم طرف تقاضای بازار در این مقطع زمانی، اختصاص حدود ۷۰ درصد از رشد مصرف انرژی جهان به ترتیب به چین، ایالاتمتحده و هند بود که در این زمینه چین و ایالاتمتحده بالاترین رشد مصرف نفت و گاز و هند بیشترین سطح افزایش مصرف زغالسنگ را تجربه کردند.
در مقطع زمانی مورد بررسی، تولید جهانی انرژیهای تجدید پذیر، برقآبی و هستهای رشد چشمگیری نداشت و در کنار رشد قابلتوجه انرژیهای فسیلی و رشد فزاینده انتشار کربن، نگرانیهای جدی کارشناسان در خصوص تحقق اهداف توسعه پایدار با اتکا به اقتصاد کمکربن را به دنبال داشته است.
تحولات سال ۲۰۱۸ بازارهای انرژی، تأثیر خود را در جدیدترین و بهروزترین مطالعه انجامشده در خصوص چشمانداز انرژی جهان در سال ۲۰۴۰ که در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی منتشر شد، بجا گذاشت. آنجا که یافتههای بررسیهای جدید حاکی از ادامه سلطه سوختهای فسیلی در سبد انرژی جهان در افق ۲۰۴۰ است. درواقع باوجود کاهش نرخ رشد تقاضای سوختهای فسیلی، مجموعاً ۷۴ درصد از انرژی اولیه موردنیاز جهان توسط نفت، گاز و زغالسنگ تأمین خواهد شد.
در بازار جهانی نفت، ایالاتمتحده، عربستان سعودی و روسیه ضمن حفظ جایگاه خود در سال ۲۰۴۰ بهعنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده نفت، صف خود را از سایر تولیدکنندگان جدا کردند.
بازار جهانی نفت در افق ۲۰۴۰ شاهد نقشآفرینی عراق، کانادا و برزیل بهعنوان تولیدکنندگان چهارم تا ششم بازار نفت و تنزل جایگاه ایران به رتبه هفتم تولید نفت جهان خواهد بود.
در بازار جهانی گاز نیز همانند شرایط کنونی، ایالاتمتحده و روسیه به ترتیب بهعنوان مهمترین تولیدکنندگان گاز طبیعی فاصله خود را با سایر عرضهکنندگان در سال ۲۰۴۰ به میزان چشمگیری افزایش خواهند داد. ظهور بازیگران جدیدی چون استرالیا، آرژانتین و چین و رشد قابلتوجه تولید گاز الجزایر بهعنوان یک تولیدکننده سنتی گاز، از دیگر ویژگیهای بازار گاز جهان در افق ۲۰۴۰ است.
گزارش مرکز پژوهش ها نشان می دهد که یافتههای جدید نشانگر تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم پس از ایالاتمتحده، روسیه و چین است. همچنین رشد قابلملاحظه تولید گاز ترکمنستان، عربستان و عراق از دیگر تحولات مهم تأثیرگذار بر آینده صادرات گاز ایران در منطقه و جهان در بلندمدت خواهد بود.