بورس انرژی را جدی بگیریم

رضا پدیدار

اقتصاد ایران هم چنان نفتی است. چرا؟ اکنون بیش از دو میلیون بشکه نفت خام در روز تولید می کنیم و کشور ما یکی از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بزرگ منطقه خاورمیانه است. با این حال به دلیل فشارهای ناشی از تحریم میزان صادرات نفت ایران کاهش یافته است. پیش از  محدودیت های امروز، بیش از ۲.۷ میلیون بشکه نفت در زو صادر می کردیم اما اکنون رقمی که دولت اعلام کرده و میانگین فروش مستقیم و غیرمستقیم نفت از روش تهاتر ۵۰۰ هزار بشکه در روز است.
هرچند این میزان فروش فرصت و قدرتی را برای کشور فراهم می کند اما نکته مهم دیگر که زودتر باید به آن می پرداختیم، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای فروش نفت و فرآورده های هیدروکربنی است. براساس تصمیم شورای عالی هماهنگی قوای سه گانه، قرار شد وزارت نفت، نفت را در بورس انرژی بفروشد. از آغاز سال ۹۷ تا آغاز هفته پایانی بهمن ماه، تنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در بورس انرژی فروخته شد اما در هفته پایانی بهمن ماه، در روز دوشنبه دو میلیون بشکه میعانات گازی ۹دلار زیر قیمت پایه جهانی، در روز سه شنبه، دو میلیون نفت سبک با هفت دلار زیر قیمت نفت برنت دریای شمال و روز چهارشنبه دو میلیون بشکه نفت سنگین با هشت دلار زیر قیمت نفت برنت دریای شمال عرضه شده است.
به نظر من این فرصت خوبی برای فعالان اقتصادی است که با شکستن انحصار دولت در فروش و صادرات نفت، برای خرید و صادرات نفت و فرآورده های هیدرورکربنی وارد بورس شوند. هرچند این کاری بود که باید زودتر انجام می شد اما نباید از فرصت کنونی به راحتی عبور کرد. اگر جریان فروش نفت از طریق بورس انرژی تقویت شود، امکان افزایش سطح تولید از ۲.۵ میلیون بشکه در روز تا سقف سه میلیون بشکه وجود دارد. هرچند در عمل از سقف تولید پیش از تحریم ها یعنی ۳.۷ میلیون بشکه نفت در روز فاصله یک میلیون بشکه ای داریم اما می توان با اعتماد به بخش خصوصی و عمل نعل به نعل به قانون و مقررات، در فضایی که انحصار شکسته شده، به تدریج به این سقف از تولید و عرضه هم رسید.